Ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος της Αυστρίας και η σύζυγός του Σόφι πυροβολήθηκαν και οδηγήθηκαν στο θάνατο από Σερβοβόσνιο εθνικιστή κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψής τους στο Σεράγεβο. Το θλιβερό γεγονός πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου 1914. Η δολοφονία τους πυροδότησε μια σειρά γεγονότων που οδήγησαν στο ξέσπασμα του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τις αρχές Αυγούστου. Στις 28 Ιουνίου 1919, πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Franz Ferdinand, η Γερμανία και οι Συμμαχικές Δυνάμεις υπέγραψαν τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Σηματοδότησαν έτσι, επίσημα, το τέλος του πολέμου. Το συγκεκριμένο γεγονός έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα κρισιμότερα και διασημότερα γεγονότα που σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία. Ας διαπιστώσουμε το γιατί.
Το χρονικό της δολοφονίας
Ο αρχιδούκας ταξίδεψε στο Σεράγεβο τον Ιούνιο του 1914 για να επιθεωρήσει τις αυτοκρατορικές ένοπλες δυνάμεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, που προσαρτήθηκε από την Αυστροουγγαρία το 1908. Η προσάρτηση είχε εξοργίσει τους Σέρβους εθνικιστές, οι οποίοι πίστευαν ότι τα συγκεκριμένα εδάφη θα έπρεπε να αποτελούν μέρος της Σερβίας.
Μια ομάδα νεαρών εθνικιστών χρησιμοποίησε μια συνωμοσία για να σκοτώσει τον αρχιδούκα κατά την επίσκεψή του στο Σεράγεβο, και μετά από αρκετές απόπειρες, ο 19χρονος Gavrilo Princip κατάφερε να πυροβολήσει το βασιλικό ζευγάρι από απόσταση, ενώ εκείνοι ακολουθούσαν την επίσημη πομπή τους, σκοτώνοντας και τους δύο σχεδόν αμέσως. Το συγκεκριμένο γεγονός, όπως ήταν αναμενόμενο, αποτέλεσε το έναυσμα και την αφορμή όχι μόνο να ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, αλλά και να αλλάξει για πάντα η σύγχρονη ιστορία. Φυσικά, στην πραγματικότητα δεν αποτελεί αίτιο, αλλά αφορμή του ξεσπάσματος του Πολέμου.
Οι συνέπειες τις δολοφονίας του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου
Η δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου πυροδότησε μία αλυσίδα γεγονότων. Η Αυστροουγγαρία κατηγόρησε αμέσως τη σερβική κυβέρνηση για την επίθεση. Καθώς η μεγάλη και ισχυρή Ρωσία υποστήριξε τη Σερβία, η Αυστρία ζήτησε διαβεβαιώσεις ότι η Γερμανία θα παρέμβει στο πλευρό της έναντι της Ρωσίας και των συμμάχων της, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και πιθανώς της Μεγάλης Βρετανίας. Στις 28 Ιουλίου, η Αυστροουγγαρία κήρυξε πόλεμο στη Σερβία. Κάπως έτσι, η εύθραυστη ειρήνη μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης κατέρρευσε. Τη στιγμή εκείνη ξεκίνησε η κατασροφική εκείνη σύγγρουση που είναι πλέον γνωστή ως Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Μετά από περισσότερα από τέσσερα χρόνια αιματοχυσίας, ο Μεγάλος Πόλεμος έληξε στις 11 Νοεμβρίου 1918, αφού η Γερμανία, η τελευταία των Κεντρικών Δυνάμεων, παραδόθηκε στους Συμμάχους. Κατά τη διάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι το 1919, οι συμμαχικοί ηγέτες δήλωσαν την επιθυμία τους να οικοδομήσουν έναν μεταπολεμικό κόσμο που ήταν ασφαλής από μελλοντικούς πολέμους τόσο τεράστιας κλίμακας. Η Συνθήκη των Βερσαλλιών, που υπεγράφη στις 28 Ιουνίου 1919, απέτυχε τραγικά να επιτύχει αυτόν τον στόχο.
Τα μεγάλα όνειρα του προέδρου των ΗΠΑ Woodrow Wilson για μια διεθνή οργάνωση διατήρησης της ειρήνης χαλάρωσαν, ενώ, οι σκληροί όροι που επιβλήθηκαν στη Γερμανία, τον μεγαλύτερο ηττημένο του πολέμου, οδήγησαν σε εκτεταμένη δυσαρέσκεια, μια δυσαρέσκεια που κορυφώθηκε με το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δύο δεκαετίες αργότερα.
Ποιός ήταν όμως ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος;
Ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος γεννήθηκε στο Γκρατς της Αυστρίας, στις 18 Δεκεμβρίου 1863. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Αρχιδούκα Karl Ludwig. Ο πατέρας του ήταν ο μικρότερος αδελφός του Αυστροούγγρου αυτοκράτορα Franz Joseph. Ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος ήταν μέλος της Βουλής των Αψβούργων, των ηγεμόνων της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και της Ισπανικής Αυτοκρατορίας. Ξεκίνησε τη στρατιωτική του καριέρα σε ηλικία 12 ετών και γρήγορα προήχθη μέσω βαθμίδων και έγινε υψηλόβαθμος στρατηγός σε ηλικία 31 ετών. Μετά την αυτοκτονία του γιου του αυτοκράτορα, του Πρίγκιπα Ρούντολφ, το 1889, και του θανάτου του πατέρα του από τυφοειδή πυρετό το 1896, ο Franz Ferdinand προετοιμάστηκε για να κληρονομήσει το θρόνο.
Το 1894, ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος συναντήθηκε με την κόμισα Sophia Chotek και το ζευγάρι ερωτεύτηκε γρήγορα. Ωστόσο, η θέση και η καταγωγή του απαιτούσε η σύζυγος του να είναι μέλος μιας βασιλικής οικογένειας ή επίσημης δυναστείας της Ευρώπης. Ο βαθιά ερωτευμένος Franz Ferdinand, όμως, αρνήθηκε να παντρευτεί οποιαδήποτε άλλη. Έτσι, το ζευγάρι κράτησε τη σχέση τους μυστική. Αφού η οικογένεια ενημερώθηκε για τη σχέση, ο αυτοκράτορας Franz Joseph αρνήθηκε να δώσει την άδειά του στον γάμο.
Επιπρόσθετα, αρκετοί ευρωπαίοι ηγέτες με επιρροή, συμπεριλαμβανομένου του Πάπα Λέοντος XIII εξέφρασαν τις ενστάσεις τους για το γάμο. Ο λόγος, σύμφωνα με τις δηλώσεις τους, ήταν ότι ο συγκεκριμένος γάμος υπονομεύει τη σταθερότητα της μοναρχίας. Ο Φραντς Τζόζεφ συμφώνησε τελικά να επιτρέψει το γάμο με την προϋπόθεση ότι κανένας απόγονος του Φραντς και της νέας του γυναίκας δεν θα κατακτήσουν το θρόνο. Το ζευγάρι παντρεύτηκε την 1η Ιουλίου του 1900.
Η πολιτική που ακολούθησε ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος
Το δημόσιο πρόσωπο του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου ήταν απόμακρο, οξύθυμο και σκληρό. Φημολογήθηκε επίσης ότι αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα εξ αιτίας του τρόπου αναπραγωγής της οικογένειας των Αψβούργων. Από τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε τα δημόσια θέματα προκύπτει, ωστόσο, σαφέστατα, μία διαπίστωση: ο Franz Ferdinand κατάλαβε ότι η αυτοκρατορία διαλύθηκε και, επομένως, έπρεπε να γίνει κάτι.
Αρχικά, ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος πρότεινε την αλλαγή του Αυστρο-Ουγγρικού κανόνα με μια τριπλή μοναρχία των Σλάβων, των Γερμανών και των Ούγγρων, με ίσα δικαιώματα στην κυβέρνηση. Ωστόσο, αυτή η ιδέα δεν ήταν δημοφιλής στην κυρίαρχη ελίτ, προκαλώντας περαιτέρω αμφιβολίες για τη λογική του Franz Ferdinand. Ακόμα, ο Αρχιδούκας θεώρησε χρήσιμη τη σύσταση ομοσπονδιακής κυβέρνησης 16 πολιτειών. Σκόπευε να τις αποκαλέσει Ηνωμένες Πολιτείες της Μεγάλης Αυστρίας.
Η συγκεκριμένη ιδέα τον έφερε σε άμεση σύγκρουση με τους Σέρβους εθνικιστές. Εκείνοι σχεδίαζαν να διαχωριστούν με τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη για να σχηματίσουν ένα ανεξάρτητο κράτος. Αν και δεν ενδιαφερόταν για τις εθνικιστικές φιλοδοξίες τους, επεδίωξε την συμφιλίωση με τους Σέρβους. Προειδοποίησε, μάλιστα, τους στρατιωτικούς ηγέτες του ότι η σκληρή στάση απέναντί τους θα μπορούσε να προκαλέσει ανοιχτή σύγκρουση με τη Ρωσία.
Ένα σύντομο αφιέρωμα στον Φραγκίσκο Φερδινάνδο
Το παρακάτω σύντομο αφιέρωμα αναφέρεται σε εκείνο που χαρακτηρίζει ως ένα από τα διασημότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας. Πρόκειται φυσικά για τη δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου από τον σέρβο εθνικιστή, οι συνέπειες της οποίας ξεπέρασαν κατά πολύ τη φαντασία του θύτη:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- “Assassination of Archduke Franz Ferdinand: Topics in Chronicling America” ανακτήθηκε από: guides.loc.gov (τελευταία επίσκεψη: 14/07/2021)
- “Franz Ferdinand” ανακτήθηκε από: biography.com (τελευταία επίσκεψη: 14/07/2021)
- “Franz Ferdinand, archduke of Austria-Este” ανακτήθηκε από:britannica.com (τελευταία επίσκεψη: 14/07/2021)
