Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα έχει δικαίως χαρακτηριστεί ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Χάρισε στο κοινό κινηματογραφικά διαμάντια τα οποία διαμόρφωσαν την πορεία της έβδομης τέχνης. Ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης συνεχίζει μέσα από τη φιλμογραφία του να διδάσκει τις νέες γενιές ηθοποιών και σκηνοθετών. Τα τελευταία χρόνια ο Κόπολα έχει αφήσει τη σκηνοθετική καρέκλα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει ξεχαστεί το έργο του. Το όνομα του αναφέρεται με σεβασμό στον χώρο του θεάματος. Οι δημιουργίες του εξακολουθούν να μαγεύουν όλους εμάς που αναζητάμε λίγη από την αίγλη του παλιού καλού κινηματογράφου. Οι ταινίες του Φράνσις Φορντ Κόπολα περιμένουν να προβληθούν ξανά στις κινηματογραφικές αίθουσες και στα θερινά σινεμά, όπως αρμόζει άλλωστε σε αριστουργήματα σαν κι αυτά.
Τα παιδικά χρόνια και οι σπουδές του Φράνσις Φορντ Κόπολα
Ο Κόπολα γεννήθηκε στις 7 Απριλίου του 1939 στο Ντιτρόιτ. Παιδί δεύτερης γενιάς μεταναστών από την Ιταλία. Σε ηλικία δύο ετών η οικογένεια του μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όταν ο πατέρας του διορίστηκε κύριος φλαουτίστας στη Συμφωνική Ορχήστρα NBC. Το μεσαίο όνομά του, Φορντ, το πήρε εξαιτίας της καλής σχέσης που είχε ο πατέρας του με τον κατασκευαστή των ομώνυμων αυτοκινήτων. Στα εννιά του θα κολλήσει πολιομυελίτιδα η οποία θα τον καθηλώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο κρεβάτι. Ο Κόπολα γέμιζε το χρόνο του στήνοντας κουκλοθέατρα στο δωμάτιό του και αφήνοντας τη φαντασία του ελεύθερη να ταξιδέψει. Ανέκαθεν ήταν περίεργος με την τεχνολογία και τη μηχανολογία. Οι φίλοι του του είχαν βγάλει το παρατσούκλι Science («Επιστήμη»).
Ήδη από τα εφηβικά του χρόνια, είχε γοητευτεί και από το θέατρο. Παρόλο που προετοιμαζόταν για μουσική καριέρα, λόγω του επαγγέλματος του πατέρα του, ο Κόπολα χάραξε τον δικό του δρόμο. Η ταινία October: Ten Days That Shook the World (1928) ήταν αυτή που διαμόρφωσε την απόφαση του να ασχοληθεί εν τέλει με τον κινηματογράφο και όχι με το θέατρο. Ο τότε εκκολαπτόμενος σκηνοθέτης είχε εντυπωσιαστεί από το μοντάρισμα της ιστορικής ταινίας. Μετά το πτυχίο του στις θεατρικές τέχνες στο Πανεπιστήμιο Hofstra το 1960, γράφτηκε στη Σχολή Κινηματογράφου UCLA. Ήταν δραστήριος φοιτητής γράφοντας σενάρια και σκηνοθετώντας ταινίες μικρού μήκους. Στο πανεπιστήμιο γνώρισε και τον τότε συμφοιτητή του, Τζιμ Μόρρισον.
Τα πρώτα βήματα στον χώρο του κινηματογράφου και το πρώτο Όσκαρ
Τη δεκαετία του ’60 ο Κόπολα συνεχίζει να γράφει, να σκηνοθετεί και να μοντάρει. Η πρώτη ταινία που έγραψε και σκηνοθέτησε ήταν η κωμωδία Tonight for Sure (1962). Η ταινία περιέχει και υλικό από την ταινία μικρού μήκους που γύρισε ο σκηνοθέτης με τίτλο The Peeper. Η μικρού μήκους ταινία ανήκει στην κατηγορία των ερωτικών παραγωγών που ωστόσο δεν κινηματογραφεί τη σεξουαλική πράξη. Το εγχείρημα αυτό ήταν μία προσπάθεια του σκηνοθέτη να βγάλει μερικά χρήματα, όπως άλλωστε έκαναν και πολλοί συμφοιτητές του εκείνη την περίοδο.
Η δεύτερη ταινία του, Dementia 13, είναι εμπνευσμένη από το Psycho του Χίτσκοκ. Θα ακολουθήσει το You’re a Big Boy Now (1966) που ήταν και η πτυχιακή εργασία του Κόπολα για τη σχολή του. Η ταινία, η οποία είναι βασισμένη στην ομώνυμη νουβέλα του Ντέιβιντ Μπενεντίκτους , τράβηξε το ενδιαφέρον εταιρειών παραγωγής. Την κυκλοφορία της ταινίας ανέλαβε εν τέλει η Warner Bros. Η μεγάλη επιτυχία ήρθε με την ταινία Patton (1969). Μία πολεμική ταινία, για τον στρατηγό Τζορτζ Πάττον κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Κόπολα, μαζί με τον Έντμουντ Νόρθ, κέρδισαν το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου.
Η δικαίωση του Κόπολα με τη τριλογία του Νονού
Το 1972 κυκλοφόρησε μία από τις πιο κλασσικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Μάριο Πούζο, Ο Νόνος, ο Κόπολα έγραψε μαζί με τον συγγραφέα το σενάριο της ταινίας και ανέλαβε την σκηνοθεσία της. Η δράση της μαφιόζικης ιταλικής οικογένειας, Κορλεόνε, ξεδιπλώνεται μέσα από μία αριστουργηματική τριλογία. Η βία αποτυπώθηκε πιο ωμή από ποτέ για τα κινηματογραφικά δεδομένα εκείνης της εποχής. Μία από τις πιο εμβληματικές σκηνές του κινηματογράφου είναι αυτή από την πρώτη ταινία με το κομμένο κεφάλι αλόγου πάνω σε ένα κρεβάτι. Οι τρείς ταινίες απέσπασαν συνολικά εννιά βραβεία Όσκαρ.
Ο σκηνοθέτης ήταν ο μόνος που πίστεψε στον – ξεγραμμένο για πολλούς- Μάρλον Μπράντο. Επέμεινε και τελικά κατάφερε να τον πείσει να αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του αρχιμαφιόζου Βίτο Κορλεόνε. Μέσα από την τριλογία αναδείχθηκαν και οι άσημοι τότε ηθοποιοί Αλ Πατσίνο, Νταιάν Κίτον και Τζέιμς Καν. Η δεύτερη ταινία κυκλοφόρησε δύο χρόνια αργότερα με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο αυτήν τη φορά στον ρόλο του Βίτο Κορλεόνε. Μάλιστα, Μπράντο και Ντε Νίρο ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να κερδίσουν το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου ενσαρκώνοντας τον ίδιο χαρακτήρα. Οι μόνοι που κατάφεραν κάτι παρόμοιο ήταν ο Χιθ Λέτζερ και ο Χοακίν Φοίνιξ για τον ρόλο του Τζόκερ. Ο επίλογος της τριλογίας κυκλοφόρησε το 1990. Ωστόσο, η ταινία δεν είχε την απήχηση των δύο προηγούμενων ταινιών, απογοητεύοντας εν μέρει το κοινό.
Η σκοτεινή περίοδος του Αποκάλυψη, Τώρα!
Μετά την επιτυχία των δύο πρώτων ταινιών του Νονού ο Κόπολα θα συνεχίσει το σερί επιτυχιών με το Αποκάλυψη, Τώρα! Μία αντιπολεμική ταινία για τo Βιετνάμ που κυκλοφόρησε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1979. Μέχρι και σήμερα αναγνωρίζεται η πολιτιστική αξία της ταινίας η οποία απέσπασε πολλά βραβεία- συμπεριλαμβανομένου ενός Χρυσού Φοίνικα- αλλά και εξαιρετικές κριτικές. Ωστόσο, για να φτάσει η ταινία στις μεγάλες οθόνες και να λάβει την αναγνώριση που κέρδισε προέκυψαν πολλά εμπόδια και προβλήματα που καθόρισαν αρνητικά την μετέπειτα σκηνοθετική πορεία του Κόπολα.
Τα γυρίσματα της ταινίας θα ολοκληρωνόντουσαν μέσα σε πέντε μήνες στις Φιλιππίνες. Οι αντίξοες καιρικές συνθήκες και οι τροπικές ασθένειες βέβαια ήταν ένας ανασταλτικός παράγοντας που δεν λήφθηκε υπόψη. Τα σκηνικά καταστράφηκαν, το συνεργείο ταλαιπωρούνταν από αρρώστιες με αποτέλεσμα η παραγωγή να μένει πίσω και πολλοί να μένουν απλήρωτοι. Ο Μάρλον Μπράντο εμφανίστηκε υπέρβαρος και τελείως απροετοίμαστος ενώ ο συμπρωταγωνιστής του Μάρτιν Σιν υπέστη καρδιακό επεισόδιο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Όλα αυτά συνέβαιναν την ίδια ώρα που ο Κόπολα ήρεμος απολάμβανε την εξωτική ζωή σε μία σκηνή πίνοντας και καπνίζοντας αδιαφορώντας για τα προβλήματα που προκύπταν συνεχώς. Η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του, με αποκορύφωμα μία επιληπτική κρίση που έπαθε, ερμηνεύτηκε όταν διαγνώστηκε με μανιοκαταθλιπτική διαταραχή.
Ο θρύλος του Δράκουλα υπό το πρίσμα του Κόπολα
Δύο χρόνια μετά την ολοκλήρωση του Νονού, ο Κόπολα επιστρέφει με μία ταινία που σημάδεψε τη δεκαετία των 90’s. Μία ταινία τρόμου βασισμένη στο μυθιστόρημα του Μπραμ Στόκερ, Dracula. Η διάσημη ιστορία του Δράκουλα δε θα μεταφερόταν για πρώτη φορά στο γυαλί. Ωστόσο, ο Κόπολα ήταν αποφασισμένος να προσεγγίσει σοβαρά αυτή τη δουλειά και να βάλει τη δική του σφραγίδα. Η παραγωγή επένδυσε κυρίως στα κοστούμια, την κινηματογράφηση και τον ήχο. Η προσεγμένη δουλειά που έγινε απέδωσε, κερδίζοντας μάλιστα τρία βραβεία Όσκαρ στις τεχνικές κατηγορίες. H ταινία απέσπασε θετικές κριτικές ενώ έγινε και τεράστια εισπρακτική επiτυχία.
Η επιτυχία της ταινίας οφείλεται εν μέρει και στο εξαιρετικό καστ. Τον Δράκουλα ενσάρκωσε ο Γκάρυ Όλντμαν ενώ δίπλα του πρωταγωνίστησαν η Γουϊνόνα Ράιντερ, Άντονι Χόπκινς και Κιάνου Ριβς. Οι σχέσεις πρωταγωνιστών και σκηνοθέτη θα μπορούσαν γενικά να χαρακτηριστούν καλές. Βέβαια, εκείνη την περίοδο κυκλοφορούσαν πολλές ιστορίες για το τί συνέβαινε στο σετ. Χόπκινς και Ριβς αρνήθηκαν να υπακούσουν στη σκηνοθετική οδηγία του Κόπολα και να αποκαλέσουν τη συμπρωταγωνίστριά τους πόρνη προκειμένου να την κάνουν να κλάψει για μία συγκεκριμένη σκηνή. Η Ράιντερ σε συνέντευξή της, κάποια χρόνια αργότερα, θα ισχυριστεί ότι δεν την πείραξε το τότε συμβάν και ότι εξακολουθεί να σέβεται και να διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με τον Κόπολα όσο και με τους υπόλοιπους ηθοποιούς.
Η απόσυρση από τη σκηνοθεσία, τα κρασιά και η πολυαναμενόμενη επιστροφή
Το 2010 ο Φράνσις Φορντ Κόπολα τιμήθηκε με το βραβείο Έρβινγκ Θάλμπεργκ από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου. Η τελευταία σκηνοθετική του δουλειά ήταν το Twix (2011) με τις ταινίες Jack (1996), The Rainmaker (1997), Youth Without Youth (2007), και Tetro (2009) να έχουν προηγηθεί τα προηγούμενα χρόνια. Αφήνει τη σκηνοθεσία επιλέγοντας να ζήσει μία ζωή μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Η κόρη του Σοφία Κόπολα είναι πολυβραβευμένη σκηνοθέτης και σεναριογράφος με πιο γνωστή ταινία της το Lost in Translation (2003). Ο αδερφός της Ρόμαν, έχει ακολουθήσει επίσης τα χνάρια του πατέρα τους.
Ο Κόπολα όλα αυτά τα χρόνια ασχολείται με επιχειρήσεις. Στο επίκεντρο αυτών είναι η παραγωγή κρασιών, μία άλλη αγάπη του σκηνοθέτη. Τα χρήματα από την επιτυχία του Νονού του έδωσαν την ευκαιρία να αγοράσει έναν αμπελώνα στη Νάπα της Καλιφόρνια. Μέχρι και σήμερα, οι αμπελώνες της οικογένειας παράγουν και κυκλοφορούν κρασιά τα οποία αναγνωρίζονται για την εξαιρετική ποιότητά τους.
Όσον αφορά τη σκηνοθετική επιστροφή του Κόπολα, ο ίδιος τον Απρίλιο του 2019 δήλωσε ότι σκοπεύει να επιστρέψει με την ταινία Megalopolis. Το σενάριο παρουσιάζει την πόλη της Νέας Υόρκης και τη ζωή των κατοίκων της μετά από μία μεγάλη καταστροφή. Ωστόσο, τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου κατέστησαν το σενάριο ως ευαίσθητο θέμα με αποτέλεσμα το πρότζεκτ να μείνει για χρόνια στο συρτάρι. Η παραγωγή μπορεί να μην έχει ξεκινήσει καν, αλλά όλοι οι λάτρεις του κινηματογράφου περιμένουν υπομονετικά την επιστροφή του σκηνοθέτη με την ελπίδα να αξίζει η πολυετής αναμονή.
Επειδή ένα άρθρο δεν είναι αρκετό, το παρακάτω βίντεο ίσως βοηθήσει στην πρώτη γνωριμία με το Φράνσις Φορντ Κόπολα και τις ταινίες του.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
Δέκα πράγματα που ίσως δε γνωρίζατε για την ταινία Dracula. Ανακτήθηκε από thedailyowl.gr (τελευταία πρόσβαση 5.4.2021)
Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα κόντεψε να τρελαθεί και να χρεοκοπήσει όταν γύριζε το «Αποκάλυψη Τώρα». Ανακτήθηκε από www.mixanitouxronou.gr (τελευταία πρόσβαση 5.4.2021)
Apocalypse Now. Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 5.4.2021)
Bram Stoker’s Dracula (1992 film). Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 4.4.2021)
Francis Ford Coppola. Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 4.4.2021)
The Godfather. Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 3.4.2021)
