Joker. Μια περσόνα που φέτος σπάει ταμεία στους κινηματογράφους ολόκληρου του κόσμου. Μια περσόνα που σταδιακά εξελίχθηκε, για να φτάσει στο αποκορύφωμα της. Πώς ξεκίνησε όμως; Ποιοί ήταν οι δημιουργοί του Joker; Και, πιο σημαντικό, από πού εμπνεύστηκαν;
Βίκτωρ Ουγκώ & «Ο άνθρωπος που γελά»
Ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα του Βίκτωρος Ουγκώ υπήρξε το «Ο άνθρωπος που γελά», ένα από τα πιο πολιτικά βιβλία του Γάλλου δραματουργού. Το έργο το εμπνεύστηκε κατά την διάρκεια της αυτοεξορίας του στην Αγγλία, το 1869. Πρόκειται για μια ιστορία που εκτυλίσσεται στην Αγγλία και σχετίζεται με τα πολιτικά ήθη της εποχής, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν έμμεσο λίβελο εναντίον της πολιτικής ηγεσίας της γενέτειρας του, Γαλλίας. Φτώχεια, κοινωνική ανισότητα, έρωτας και πλούτος, τα αγαπημένα μοτίβα του Ουγκώ, διακατέχουν όλο το περιεχόμενο του βιβλίου.
Κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ένα νεαρό αγόρι, ο Γκουινπλέιν. Παρατημένος και μόνος, καταφέρνει και επιβιώνει. Αυτός είναι «ο άνθρωπος που γελά», καθώς κάποιοι – προορίζοντας τον για γελωτοποιό – του χάραξαν το πρόσωπο, προσδίδοντας του την χαρακτηριστική εικόνα του τζόκερ.
Πέρα από την δική του ιστορία, ο συγγραφέας αναφέρεται και στο πολιτικό σκηνικό της Αγγλίας του 17ου και 18ου αιώνα, με έναν Λόρδο που αντιμετωπίζεται σαν επίγειος Θεός, με τις κοινωνικές ανισότητες σε φοβερά επίπεδα και την φτώχεια να μαστίζει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Αυτή η εξαθλίωση, δημιουργεί την ανάγκη για ξεσηκωμό του πληθυσμού, ενός πληθυσμού, όμως, που είναι απογοητευμένος και δεν πιστεύει στις δυνάμεις του…
Σε αυτό το σημείο, το έργο επιστρέφει στον κεντρικό ήρωα του, τον Γκουινπλέιν, ο οποίος άντρας πια, νιώθει την ανάγκη να ξεσηκωθεί και να ξεσπάσει στην άρχουσα τάξη. Καταλήγει στην βουλή των λόρδων, λέει το πρώτο ΟΧΙ, είναι ο πρώτος δηλαδή που αντιδρά, όμως κανένας δεν τον ακούει, εξαιτίας της εξωτερικής του εμφάνισης. Η παραμόρφωση του προσώπου του, απλά κάνει τους άλλους να μην τον ακούν και να μην τον παίρνουν στα σοβαρά.
Πως προκύπτει, όμως, η αντίδραση και η επανάσταση του Γκουινπλέιν;
Τίποτα δεν είναι τυχαίο και τίποτα δεν έγινε ξαφνικά… Ο ήρωας παραμορφώθηκε από έναν γιατρό, γιατί ο έντιμος και αξιοπρεπής πατέρας του αρνήθηκε να υπακούσει τον βασιλιά. Και η τιμωρία του; Ο γιος του να χαμογελά για πάντα…
Joker & βουβός κινηματογράφος (1928)
Το έργο «Ο άνθρωπος που γελά» ήρθε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη το 1928. Πρόκειται για μια δραματική ταινία τρόμου, αμερικανικής παραγωγής, με πρωταγωνιστή τον Γερμανό Conrad Veidt. Το έργο εκτυλίσσεται ακριβώς όπως και το βιβλίο του Βίκτωρος Ουγκώ. Και πρόκειται για την πηγή έμπνευσης του γνωστού σε όλους μας Τζόκερ.
Joker: Το αντίπαλον δέος του Batman
Το 1939 έκανε την εμφάνιση του ο Batman και οι Μπομπ Κέιν, Μπιλ Φίνγκερ και Τζέρι Ρόμπινσον, ένα χρόνο μετά, το 1940, δημιούργησαν για πρώτη φορά τον βασικό αντίπαλο του, με το όνομα Joker. Βασική έμπνευση τους ήταν μια φωτογραφία του ηθοποιού Conrad Veidt από την ταινία του 1928 «Ο άνθρωπος που γελά». Με βάση, λοιπόν, τη φωτογραφία, ο Ρόμπινσον σχεδίασε ένα τραπουλόχαρτο με τον Τζόκερ.
Βέβαια, άλλαξε κάποια χαρακτηριστικά του και προσέθεσε τα πράσινα μαλλιά, το λευκό καμμένο δέρμα και τα κόκκινα χείλη. Αυτό όμως που παρέμεινε άθικτο, ήταν το μεγάλο σαρδόνιο – κατακόκκινο πλέον – χαμόγελο.
Η πρώτη του εμφάνιση έλαβε χώρα στο πρώτο τεύχος του Batman. Ήταν ένας ψυχοπαθής δολοφόνος, ο οποίος σκότωνε για διασκέδαση και άφηνε ένα τεράστιο χαμόγελο στα θύματα του, μέσω ενός σκευάσματος με τοξίνη (το δηλητήριο του Joker).
To 1942 η περσόνα του Joker άλλαξε για να είναι πιο φιλική στα παιδιά. Μετατράπηκε, λοιπόν σε έναν απλό άτακτο φαρσέρ, αφήνοντας πίσω του τις ψυχώσεις και τις δολοφονίες.
Ήθελα κάποιον οπτικά συναρπαστικό. Ήθελα κάποιον που να αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι του, όπως ο Κουασιμόδος στην Παναγία των Παρισίων ή άλλους κακούς, οι οποίοι είχαν μοναδικά χαρακτηριστικά.
Τζέρι Ρόμπινσον.
Η πρώτη origin ιστορία του Joker
Το πρώτο origin story για τον Τζόκερ δημοσιεύτηκε το 1951 στο τεύχος #168 των Detective Comics. Εκεί, λοιπόν, είναι ένας εργάτης σε ένα εργοστάσιο χημικών που καταφεύγει σε ληστείες, προκειμένου να συγκεντρώσει ένα μεγάλο ποσό και να αποσυρθεί. Ταυτότητα του δεν είναι ο Joker, αλλά ο Red Hood. Κατά τη διάρκεια μιας ληστείας σε μια εταιρεία που φτιάχνει τραπουλόχαρτα, ο κακοποιός πέφτει σε μια δεξαμενή χημικών. Τα χημικά αυτά έκαναν τα μαλλιά του πράσινα, το δέρμα του λευκό και τα χείλη του κόκκινα. Ακριβώς επειδή το ατύχημά έλαβε χώρα σε εταιρεία παραγωγής τραπουλόχαρτων, αποφάσισε ο ίδιος να μετονομαστεί από Red Hood σε Joker.
The killing joke
Το The killing joke είναι ίσως η καλύτερη ιστορία του Joker, η οποία μοιάζει σε αρκετά σημεία με την φετινή ταινία, που φέρνει στο φως την τραγική ιστορία του ανθρώπου Joker. Ουσιαστικά, ρίχνει λίγο φως στο σκοτάδι, προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν τον χαρακτήρα αυτό στα εγκλήματα, μετατρέποντας τον σε λίγο πιο ανθρώπινο.
Η ιστορία είναι του Άλαν Μουρ, συγγραφέα και δημιουργό των Watchmen και του V for Vendetta. Εδώ, έχουμε πάλι τον Red Hood, ο οποίος εργάζεται σε ένα εργοστάσιο χημικών, αλλά παραιτείται για να ασχοληθεί με το όνειρο της ζωής του, το stand-up comedy. Κάνοντας δειλά δειλά τα πρώτα του βήματα, διοργανώνει ένα σόου, το οποίο κατέληξε σε μια αποτυχία, καθώς κανένας δεν γελούσε με τα αστεία του. Απογοητευμένος, με τη σύζυγό του έγκυο και αυτόν χωρίς δουλειά, συνεργάζεται με μια συμμορία που έκανε ληστείες.
Την ημέρα που κάνει τη πρώτη του ληστεία, η γυναίκα του χάνει την ζωή της από ένα ατύχημα στο σπίτι. Πέφτοντας στην περίφημη δεξαμενή χημικών, παραμορφωμένος από τα χημικά και πενθώντας για την νεκρή σύζυγό του, οδηγείται στην τρέλα και στο χαρακτηριστικό όνομα Joker.
Χρειάζεται μόνο μια κακή μέρα για να κάνει κάποιον άνθρωπο να τρελαθεί.
Μεταφορά στο σύγχρονο κινηματογράφο
Υπάρχουν πολλές μεταφορές του Joker στο σύγχρονο κινηματογράφο. Εδώ, θα αναφέρω τις περισσότερο αγαπημένες μου.
Batman, 1989. (Ο λιγότερο απειλητικός)
Μπορεί ο Τζακ Νίκολσον να έκανε μια εξαιρετική ερμηνεία, παρ’όλα αυτά, η αναγνωρισιμότητα του τον κατέστησε λιγότερο απειλητικό από αυτό που θα ήθελε το κοινό. Σε αυτή την ταινία είναι η πρώτη φορά που δίνεται ένα origin story στον Joker, ο οποίος ονομάζεται Jack Napier και εμπλέκεται με τη δολοφονία των γονιών του Μπρους Γουέιν, (Batman).
Βatman: The dark knight, 2008. (Ο πιο απειλητικός χαρακτήρας με την διαστροφική αίσθηση του χιούμορ)
Χιθ Λέτζερ. Το όνομα και μόνο τα λέει όλα. Ένας από τους καλύτερους Joker όλων των εποχών, που η ερμηνεία του τού χάρισε το Όσκαρ Β’ Ανδρικού ρόλου.
Επειδή, ακριβώς, ο Χιθ Λέτζερ έπαθε μια εμμονή με τον ρόλο του ως Joker, όπως έχουμε κατά καιρούς διαβάσει από συνεντεύξεις του, μελέτησε και εισχώρησε τόσο βαθιά στην προσωπικότητα και τον ψυχισμό του που παρέδωσε έναν απειλητικό χαρακτήρα με μια εντελώς διαστροφική αίσθηση του χιούμορ.
Joker, 2019. (Ο ανθρώπινος)
Πρόκειται για μια ταινία που περιγράφει την ζωή ενός εύθραυστου και μοναχικού άντρα, που πέρασε μια φρικτή παιδική ηλικία. Η ενήλικη ζωή του δεν είναι καθόλου καλύτερη, καθώς σε καθημερινή βάση υποτιμάται από την υπόλοιπη κοινωνία. Δεν υπάρχει πουθενά ίχνος οίκτου προς αυτόν, κανένα έλεος. Σε αυτό το σημείο, τονίζεται και η κοινωνική ανισότητα, η άγνοια και η έλλειψη πρόνοιας για άτομα με ψυχικές ασθένειες.
Η ερμηνεία του Hoakin Phoenix, που ενσαρκώνει τον ανθρώπινο Joker, κάνει τον θεατή να μαγνητιστεί και να κατανοήσει, έστω και λίγο, τις πράξεις του και πολύ απλά μας βάζει στην θέση να αναλογιστούμε ως κοινωνία τον ρόλο μας στη δημιουργία ενός αποπροσανατολισμένου, ψυχωτικού δολοφόνου.
Why so serious?
Στο παρακάτω βίντεο ο ταλαντούχος Hoakin Phoenix μιλάει για τον ρόλο του, για την έμπνευση της ταινίας από τον «Άνθρωπο που Γελά» του Βίκτωρος Ουγκώ και για το περίφημο γέλιο του στην ταινία.
Info
https://www.google.com/amp/s/www.news247.gr/afieromata/tzoker-an-fovasai-toys-klooyn-mi-diavaseis-ayto-to-keimeno.7511958.amp.html
https://www.lifo.gr/articles/theater_articles/231550/o-anthropos-poy-gela-to-pio-politiko-ergo-toy-viktor-oygko-ginetai-mioyzikal
http://axyzf2.blogspot.com/2015/06/blog-post_21.html?m=1
https://www.google.com/amp/s/amp.fosonline.gr/plus/cinema/article/69490/telika-poios-itan-o-kalyteros-joker
