
Θα το έχεις ακούσει ξανά, “Έχει ειπωθεί ότι κάτι τόσο μικρό όσο το πετάρισμα των φτερών μιας πεταλούδας μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα στην άλλη άκρη του κόσμου”. Το γνωστό φαινόμενο της πεταλούδας είναι μια ποιητική μεταφορά στη θεωρία του χάους για το φαινόμενο της εξάρτησης ενός συστήματος από τις αρχικές συνθήκες. Μια απλή ουσιαστικά μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί μετά από την πάροδο του χρόνου σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα αν δεν είχε συμβεί αυτή η συγκεκριμένη μεταβολή.
Πώς ξεκίνησε όλο αυτό
Ο συγκεκριμένος όρος επινοήθηκε από τον μετεωρολόγο Edward Lorenz πάνω από μισό αιώνα πριν. Τη δεκαετία του ’60 κατά τη διάρκεια μιας μελέτης του, ο μετεωρολόγος εισήγαγε μερικούς αριθμούς σε ένα πρόγραμμα του υπολογιστή του που προσομοίωνε διάφορα μοτίβα καιρού του πλανήτη. Ο Lorenz επαναλάμβανε μια προσομοίωση που είχε τρέξει νωρίτερα. Kατά λάθος όμως, μια μικρή αλλαγή σε μια μεταβλητή μετέτρεψε δραστικά ολόκληρο το μοτίβο που παρήγαγε το πρόγραμμά του. Το απροσδόκητο αποτέλεσμα το οποίο δημιουργήθηκε, τον οδήγησε σε ένα σημαντικό συμπέρασμα για τον τρόπο λειτουργίας της φύσης: “Οι μικρές αλλαγές μπορούν να έχουν μεγάλες συνέπειες”.
Το φαινόμενο της πεταλούδας στη ζωή μας
Μέχρι σήμερα το φαινόμενο της πεταλούδας έχει αποτελέσει έμπνευση κι έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις από την έβδομη τέχνη, και όχι μόνο, για τη προσέγγιση του ορισμού αυτού σε σχέση με τη ζωή των ανθρώπων. Μεταξύ των άλλων, σε μια από τις πιο αγαπημένες ελληνικές σειρές, το S1ngles, παρακολουθούμε στην τρίτη σεζόν ένα επεισόδιο καθαρά αφιερωμένο στο φαινόμενο αυτό με τον ίδιο τίτλο. Σε μια από τις θεωρίες της, η Ράνια αναφέρει: “Αν το φτερούγισμα μιας πεταλούδας στο Πεκίνο μπορεί να προκαλέσει τυφώνα στην Αντίς Αμπέμπα τότε ίσως να μην είμαστε τόσο ασήμαντοι όσο νομίζουμε”. Μπορούμε λοιπόν πραγματικά να πούμε πως την τύχη μας τη φτιάχνουμε εμείς;
Όλα αυτά, θα μπορούσαν, άμεσα να συσχετιστούν με το πεπρωμένο και τα μικρά πράγματα της ζωής. Άλλωστε πολλές φορές μια μικρή πράξη μας έφερε τεράστιες συνέπειες ή μεγάλες αλλαγές. Μια μικρή πράξη ευγένειας μπορεί εν τέλει να φτιάξει ολοκληρωτικά μια απόλυτα άσχημη ημέρα ενός ανθρώπου. Μια πράξη συμπόνιας μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε κι εμείς μέσω της ενσυναίσθησης τον απέραντο πόνο που αισθάνεται το πρόσωπο απέναντι μας. Μια μικρή φράση μπορεί να είναι η τελεία μιας ανθρώπινης σχέσης, με το χωρισμό αυτό να βρει τον έναν άνθρωπο να βυθίζεται στο χάος της κατάθλιψης και τον άλλον να αλλάζει, να ωριμάζει και να μαθαίνει καλύτερα τον εαυτό του μετά από αυτόν. Σίγουρα, θα έχουμε και θετικά αλλά και αρνητικά. Το έχουμε δει επίσης και στην ιστορία με παραδείγματα, ένα μικρό λάθος οδήγησε στο θανατηφόρο πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ.
“Ότι κάνεις έχει σημασία άρα δεν είμαστε ασήμαντοι”, πιθανώς αυτή να είναι η ουσία του φαινόμενου της πεταλούδας για εμάς, για το μέσα μας, για τη ζωή μας. Μικρές πράξεις μας που φέρνουν μεγάλες διαφορές σε συνδυασμό με το πεπρωμένο έχουν τον έλεγχο. Ως γνωστόν, δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε, να προβλέψουμε και να σχεδιάσουμε τη ζωή μας με τόση ακρίβεια. Το είδαμε και τον τελευταίο χρόνο αυτό με τις αλλαγές που έφερε από το πουθενά η πανδημία στη ροή της καθημερινότητάς μας. Αν όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο σίγουρα αυτός είναι ο λόγος. Αν δεν είχα ξοδέψει το χρόνο μου βλέποντας αυτό το επεισόδιο δε θα έγραφα αυτό το κείμενο σήμερα κι αν δεν είχες πάρει εκείνο το τρένο ίσως να γνώριζες την αγάπη της ζωής σου κι αν πάλι είχες ετοιμάσει αργότερα τον καφέ εκείνη την ημέρα να μην σε προσλάμβαναν στη δουλειά των ονείρων σου.
Η ζωή, συνεπώς, δεν αλλάζει από τύχη αλλά από τις δικές σου μικρές πράξεις. Δεν υπάρχουν τυχαίες διασυνδέσεις στον κόσμο του πεπρωμένου. Πράξε και ό,τι είναι να γίνει θα γίνει. Δεν μπορείς να πας κόντρα στο πεπρωμένο. Ούτως ή άλλως, οι πεταλούδες θα συνεχίζουν να πεταρίζουν τα φτερά τους και θα φέρνουν χαοτικές αλλαγές. Σημασία έχει πως οι δικές σου μικρές πράξεις θα φέρουν αλλαγές στο χάος αυτό.
Πηγή: Φαινόμενο της πεταλούδας, από τη Βικιπαίδεια