Καταχωνιάζω το «απαγορευμένο» βιβλίο στο ράφι με τα υπόλοιπα του είδους του. Χαμηλά δεξιά στη βιβλιοθήκη, πίσω από μια στρατηγικά τοποθετημένη γλάστρα. Χαμογελάω λίγο στη θέα της μυστικής συλλογής μου, η οποία εμπλουτίζεται κάθε φορά που έχω απλά την ανάγκη να αδειάσω το μυαλό μου. Καλά καταλάβατε, αναφέρομαι σε αυτό που πολλοί αποκαλούν “αισθηματική λογοτεχνία”. Όμως, κατά πόσο μπορούν να συμβαδίσουν λογοτεχνία και έρωτας σήμερα;
Λογοτεχνία και έρωτας τότε και τώρα
Δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ, πώς από την επική ιστορία αγάπης του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας φτάσαμε σήμερα να εξυμνούμε ειδύλλια όπως του Κρίστιαν και της Αναστάζια (50 Αποχρώσεις του Γκρι). Ή προσφάτως του Μάσσιμο και της Λάουρα (365 Days). Και ο κατάλογος είναι μακρύς, από τη Vi Keeland και τις φαντασιώσεις της για άτακτα αφεντικά (Bossman/ Hatenotes κ.ά.) μέχρι τις παγκόσμιες επιτυχίες της Sylvia Day. Η λογοτεχνία και ο έρωτας είναι έννοιες άρρηκτα, σε πολλές περιπτώσεις, συνδεδεμένες. Μεγάλη μερίδα του αναγνωστικού κοινού μπορεί και να αποθεώνει τέτοιες ιστορίες. Αντίθετα, οι κριτικοί και τα φεμινιστικά κινήματα έχουν κηρύξει πόλεμο με την αντικειμενοποίηση της γυναικείας φύσης.
Από τα άρλεκιν με τις σεμνότυφες καλλονές περάσαμε λοιπόν στην εποχή των πολυτελών ερωτικών bestseller.
Τι είναι αυτό που μας «τραβάει» σε ερωτικές ιστορίες που κατά τα άλλα θα χαρακτηρίζαμε διεστραμμένες ή και αξιοκατάκριτες;
Η απάντηση είναι απλή: η κοινωνία εξελίσσεται και μαζί με αυτή και η λογοτεχνία, καθώς και οι προτιμήσεις των αναγνωστών. Βλέπουμε πόσο αλλάζει το σύστημα αξιών και τους «κύκλους» που αυταπόδεικτα κάνει η ανθρώπινη ιστορία. Ενδεχομένως η αύρα εξουσίας που αποπνέουν άντρες σαν τον Κρίστιαν Γκρέι, ή η αυταπάτη που δημιουργεί η εικόνα της κοπέλας της διπλανής πόρτας η οποία τιθασεύει το απίστευτα όμορφο «κακό παιδί». Ο διάχυτος ερωτισμός μοιάζει να διακωμωδεί τη στείρα πραγματικότητα και τους στενά καθορισμένους ρόλους που καλούμαστε να υποδυθούμε καθημερινά. Αναζητούμε, με απλά λόγια, στη λογοτεχνία τον έρωτα που δεν μπορούμε να βιώσουμε στην πραγματική μας ζωή.
Ο έρωτας στη λογοτεχνία ήταν πάντα μια διέξοδος
Ζούμε σε μία εποχή που ο σαρκικός έρωτας είναι πιο εύκολα προσβάσιμος από ποτέ. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει όμως και με τα συναισθήματα. Όλα αυτά τα βιβλία βασίζονται στην έμφυτη ανάγκη μας να νιώσουμε, να βιώσουμε δυνατές εμπειρίες, με αποκορύφωμα την άνευ όρων αγάπη. Κρυφό όνειρο με το οποίο γαλουχηθήκαμε ήταν πάντα να έρθει ο πρίγκιπας με το λευκό άλογο. Μόνο που σήμερα ευελπιστούμε ότι θα είναι ο καλογυμνασμένος μεγιστάνας. Σε αυτή την παράνοια προστίθενται οι οικτρές οικονομικές συγκυρίες που ενισχύουν την τάση της «σχέσης με οφέλη». Κάτι τέτοιο μεταφράζεται σε ακριβά αυτοκίνητα, σκάφη και υπερατλαντικά ταξίδια. Ίσως η πίεση της καθημερινότητας και οι αυξημένες απαιτήσεις μας οδηγούν στο να αναζητήσουμε διέξοδο σε μια ιστορία αγάπης διαφορετική από αυτή που ήδη πρωταγωνιστούμε. Εξάλλου αυτό δεν μας προσέφεραν πάντα τα βιβλία; Μια διέξοδο…
Ακολουθούμε κάποιο μοτίβο;
Χιλιοειπωμένη πλέον η ιστορία της σκληρά εργαζόμενης κοπέλας την οποία ερωτεύεται ο άντρας που έχει όλο το «πακέτο»: ομορφιά, πλούτο, νιάτα και μια σεξουαλική μικρο-ψύχωση (για να γίνει πιο πιπεράτη η ταινία που συνήθως ακολουθεί το βιβλίο). Παρ’όλα αυτά φαίνεται ότι τέτοιες ιστορίες μας συναρπάζουν ακόμη.
Θα μου πείτε βέβαια πως τολμηρά διηγήματα που έφταναν ακόμη και τα όρια της διαστροφής υπήρχαν ανέκαθεν. Ποτέ, όμως, δεν τύγχαναν τόσο ευρείας αποδοχής. Ο μέσος αναγνώστης γνωρίζει ποιος είναι ο Γκίντεον Κρος ή ο κύριος Γκρέι. Πολύ πιθανόν όμως να μην έχει συναντήσει ποτέ το όνομα του Φλορεντίνο Αρίσα (Έρωτας στα χρόνια της χολέρας- Gabriel Garcia Marquez).
Αδιαμφισβήτητα ο έρωτας ερμηνεύεται διαφορετικά για κάθε άνθρωπο. Το ν’αγαπήσουμε και ν’αγαπηθούμε είναι βασική ανάγκη που πηγάζει από τον πυρήνα μας.
Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε στο μυαλό μας είναι πως όταν το βιβλίο κλείνει, η πραγματικότητα συνεχίζει το αέναο ταξίδι της. Αν είμαστε τυχεροί, στο πλάι μας βρίσκεται ένας σύντροφος που δικαιούται τουλάχιστον το σεβασμό μας. Λογοτεχνία και έρωτας θα συνεχίσουν την κοινή τους πορεία, προς τέρψη πολλών (βάζω κι εμένα, με την «ένοχη» συλλογή μου, μέσα).
Μένει μόνο να δούμε τι νέο μας επιφυλλάσσουν οι μούσες της αισθηματικής λογοτεχνίας στο μέλλον. Ποιος ξέρει, μπορεί να γίνει της μόδας οι δυναμικές γυναίκες να ερωτεύονται τον άντρα που τους φέρεται με αβρότητα κι ας μην έχει ιδιόκτητο αεροσκάφος, έτσι για αλλαγή…
