Το Nosferatu (1922) του F.W. Murnau αποτελεί την πρώτη (αν και ανεπίσημη) μεταφορά του Dracula του Bram Stoker και θεμέλιο λίθο του κινηματογραφικού τρόμου. Αυτό το εμβληματικό δείγμα γερμανικού εξπρεσιονισμού, διασκευάζει την γνωστή ιστορία του Δράκουλα μέσα από μια σκοτεινή, ατμοσφαιρική και οπτικά εντυπωσιακή αφήγηση που καθόρισε την αισθητική του είδους για δεκαετίες.
Το θρίλερ των πνευματικών δικαιωμάτων
Επειδή όμως η εταιρεία παραγωγής δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τα δικαιώματα του βιβλίου, ο Murnau έκανε κάποιες αλλαγές. Παρόλο που ο Κόμης Δράκουλας έγινε Κόμης Όρλοκ, η ομοιότητα με το πρωτότυπο έργο ήταν προφανής.
Η χήρα του συγγραφέα, Florence Stoker, έκανε μήνυση για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων και κέρδισε. Η Prana Films έκλεισε και το δικαστήριο διέταξε την καταστροφή όλων των αντιτύπων της ταινίας. Ευτυχώς, μερικά αντίγραφα είχαν ήδη διανεμηθεί εκτός Γερμανίας, και χάρη σε αυτά, η ταινία σώθηκε από οριστική εξαφάνιση.
Η πλοκή
Στο Nosferatu (1922) ο νεαρός Thomas Hutter ταξιδεύει στη Τρανσυλβανία για να κλείσει μια αγοραπωλησία με τον μυστηριώδη Κόμη Όρλοκ. Σύντομα ανακαλύπτει πως ο Κόμης είναι βρικόλακας, ο οποίος ταξιδεύει στη Wisborg φέρνοντας μαζί του θάνατο και πανούκλα. Η γυναίκα του Hutter, η Ellen, θυσιάζεται κρατώντας τον βρικόλακα ξύπνιο μέχρι την αυγή, όπου πεθαίνει με το φως του ήλιου.
Ένα έργο τέχνης
Η σκηνοθεσία του Murnau είναι υποδειγματική, με μια μοναδική ικανότητα να δημιουργεί ένταση και να χτίζει ατμόσφαιρα μέσα από το κάδρο. Χρησιμοποιεί το φως και και τις σκιές όχι απλά για οπτικό ενδιαφέρον αλλά και ως αφηγηματικό μέσο. Παράλληλα, η χρήση του μοντάζ και η επιλογή της κίνησης μέσα στο κάδρο λειτουργούν υπόγεια για να χτίσουν την αίσθηση του αναπόφευκτου. Δεν είναι μόνο η πλοκή που τρομάζει αλλά η ίδια η μορφή της ταινίας, ο ρυθμός της και οι ήσυχες εικόνες που σταδιακά μετατρέπονται σε εφιάλτη.
| Ο Κόμης Όρλοκ
Η μορφή του Nosferatu – με τα μακριά δάχτυλα, το φαλακρό κεφάλι και το απόκοσμο βλέμμα – έχει χαραχτεί στη συλλογική μνήμη ως μία από τις πιο εμβληματικές στην ιστορία του κινηματογράφου. Η ερμηνεία του Max Schreck στον ρόλο του Κόμη Όρλοκ είναι καθοριστική για την επίτευξη αυτής της ατμόσφαιρας. Με απόκοσμη κίνηση του σώματος και ψυχρό βλέμμα, δεν υποδύεται απλώς ένα βαμπίρ αλλά ενσαρκώνει την ιδέα του θανάτου και της νύχτας. Η ακινησία, αλλά και οι απότομες κινήσεις του μαζί με την εκφραστικότητα του προσώπου του, συνθέτουν μια ερμηνεία που ξεπερνά τον ρεαλισμό και δημιουργεί ένα τέρας που μοιάζει να έρχεται από έναν άλλο κόσμο.
Μέσα από αυτή τη σκοπιά, το βαμπίρ γίνεται σύμβολο του κινδύνου που καραδοκεί μέσα μας και γύρω μας. Έτσι, το Nosferatu δεν είναι απλά μια ταινία τρόμου, αλλά ένα γοτθικό έργο που προσδίδει στο μύθο των βαμπίρ διαχρονική και πολυεπίπεδη σημασία.
Με λίγα λόγια
Η ταινία Nosferatu δεν είναι μόνο μια πρώιμη ταινία τρόμου, αλλά ένα πολιτισμικό και καλλιτεχνικό ορόσημο που αξιοποιεί στο έπακρο τα εκφραστικά μέσα του βωβού κινηματογράφου. Έναν αιώνα μετά την κυκλοφορία της συνεχίζει να εμπνέει δημιουργούς και να προκαλεί δέος στο σύγχρονο κοινό. Για καλή μας τύχη πλέον η ταινία υπάρχει δωρεάν στο Youtube ;)
