Ο Φωτεινός Ιππότης
Ποτέ δεν περίμενα ότι θα απολάμβανα τόσο πολύ τη συγκεκριμένη ταινία κι όμως με μεγάλη μου ευχαρίστηση διαψεύστηκα. Το Batman :The Movie προβλήθηκε στους κινηματογράφους το 1966 λίγο μετα το τέλος της πρώτης σεζόν της σειράς Batman και αποτελεί την πρώτη εμφάνιση του γνωστού σε όλους ήρωα στην μεγάλη οθόνη. Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε πως πρόκειται για έναν εντελώς διαφορετικό Batman από αυτόν που έχουμε συνηθίσει και μία εντελώς διαφορετική Γκόθαμ, γεμάτη φως και χρώματα. Ο Batman (Adam West) με τον προστατευόμενό του και Boy Wonder ,όπως συχνά μας υπενθυμίζουν, Robin (Burt Ward) μας συστήνονται με μια εμβληματική αφήγηση και η δύναμή τους αμέσως εδραιώνεται με κάθε πολίτη και ένστολο να τους χαιρετά με σεβασμό. Η υπόθεση είναι απλοϊκή, όπως άλλωστε και η ταινία, τέσσερις από τους πιο γνωστούς Υπερκακούς, ο Joker (Cesar Romero) ,ο Penguin (Burgess Meredith), ο Riddler (Frank Gorshin) και η Catwoman (Lee Meriwether) ενώνονται με υπερσκοπό να κατακτήσουν τον κόσμο, απαγάγοντας τους εκπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών, με υπερσύγχρονη τεχνολογία, καταλύοντας κάθε ίχνος ελπίδας για παγκόσμια ειρήνη. Ποιός άλλος θα σώσει τον κόσμο αν όχι ο Batman με το προστατευόμενό του Robin;
Από τις πρώτες κιόλας σεκάνς εκτός από την εξουσία του Batman γίνεται εμφανής και η αισθητική της ταινίας. Στολές που πλέον μοιάζουν περισσότερο με αποκριάτικες, ζωηρά χρώματα, τα οποία ξεκάθαρα περαπέμπουν σε κόμιξ, και ετικέτες σε κάθε αντικείμενο και gadget του Batman, από το τη σκάλα μέχρι το απωθητικό σπρέι για τους καρχαρίες, ναι υπάρχουν υπερβολικά εξειδικευμένα gadget στη συγκεκριμένη ταινία. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για το κρησφύγετο των κακών. Δεν γνωρίζω αν αυτό οφείλεται σε κάποιον ψυχαναγκαστικό σκηνογράφο ή στην προσπάθεια του σκηνοθέτη να μας εισάγει σε έναν καινούργιο κόσμο αφήνοντας το κοινό με όσο το δυνατόν λιγότερες απορίες. Πάντως είναι μια ιδιαίτερα κωμική λεπτομέρεια για να την αγνοήσεις.
Οι κακοί της ταινίας
Μιλάμε για έναν καθαρά μανιχαϊστικό κόσμο, με το απόλυτο καλό και το απόλυτο κακό, δεν υπάρχει χώρος για γκρίζες αποχρώσεις. Έτσι, λοιπόν, οι κακοί πρέπει να είναι πολύ κακοί. Το κρησφύγετό τους φυσικά βρίσκεται σε μια υποβαθμισμένη περιοχή, πίσω από ένα κακόφημο, γεμάτο καπνούς μπαρ και οι σκηνές ,όπου είναι παρόντες μόνο οι τέσσερις τους είναι εξολοκλήρου γυρισμένες σε Dutch angle, συμβολισμός για τα διαταραγμένα τους μυαλά. Συνήθως τους παρατηρούμε να γελάνε σατανικά, να καταστρώνουν σχέδια και να κάνουν πολλά λογοπαίγνια με τα ονόματα τους.
Δεν ξέρω αν είναι τυχαίο αλλά οι συγκεκριμένοι κακοί είναι και οι πιο γνωστοί κινηματογραφικά στο σύμπαν του Batman μέχρι και σήμερα καθώς έχουν πρωταγωνιστήσει και σε πολλές μετέπειτα ταινίες. Μας δίνεται έτσι η ευκαιρία να δούμε μια πρώιμη και αρκετά διαφορετική προσέγγισή τους. Ο Penguin για παράδειγμα εδώ παρουσιάζεται ως ένας φετιχιστής με τη θάλασσα εγκληματικός εγκέφαλος που όχι μόνο ντύνεται και βαδίζει σαν πιγκουίνος αλλά αναγκάζει και όσους δουλεύουν για αυτόν να ντύνονται πειρατές και για κάποιον ανεξήγητο λόγο προσφωνεί Κύριους και Κυρίες τους συναδέλφους του Υπερκακούς ( δεν ακούς συχνά την ατάκα Mr. Riddler). Η Catwoman πάλι κυκλοφορεί στις περισσότερες σκηνές κρατώντας μια αληθινή γάτα στην αγκαλιά της και λέγοντας με κάθε ευκαιρία την ατάκα purrrr-fect ακόμα και όταν βρίσκεται σε undercover αποστολή.
Ένας πολύ διαφορετικός Batman
Εφόσον οι χαρακτήρες δεν έχουν γκριζάρει ακόμα ο Batman χάνει το βασικό του χαρακτηριστικό. Δεν μπορεί να είναι ένας σκοτεινός ήρωας πρέπει να είναι πέραν πάσης αμφιβολίας το απόλυτο καλό, ο προστάτης των καθημερινών ανθρώπων και ζώων. Έτσι δεν χάνει ποτέ ευκαιρία να για ένα διδακτικό λόγο, από τους κινδύνους για εθισμό στο αλκοόλ μέχρι την κίνηση στους δρόμους, συνήθως στις πιο ακατάλληλες στιγμές, σκαρφαλώνοντας ένα κτήριο ή μετά τη συντριβή του ελικοπτέρου του. Παράλληλα εκφράζει τη λύπη του για τους στρατιώτες του Penguin ή τον ατυχή εκπαιδευμένο καρχαρία του Joker που δυστυχώς αναγκάστηκε να σκοτώσει. Με αποκορύφωμα την σκηνή που κυκλοφορεί για πέντε ολόκληρα λεπτά με μια βόμβα έτοιμη να εκραγεί προσπαθώντας να τη ξεφορτωθεί χωρίς κανένα θύμα, προστατεύοντας από μια ακολουθία με καλόγριες μέχρι ένα κοπάδι πάπιες και λέγοντας την ατάκα “Some days you just can’t get rid of a bomb”.
Διατηρεί ,όμως, ένα άλλο στοιχείο του που χάνει στις μετέπειτα ταινίες, το στοιχείο του ντέντεκτιβ. Ακόμα και αυτό είναι προσχηματικό ,βέβαια, καθώς η λύση των μυστηρίων επιτυγχάνεται κυρίως με την γρήγορη και προβληματισμένη βάδιση των Batman και Robin που οδηγεί σχεδόν αυτόματα στην επίλυση των προβλημάτων. Μια ειδική μνεία για τους γρίφους του Riddler που οι απαντήσεις τους είναι πραγματικά εξωφρενικές κι όμως μας παρουσιάζονται ως αυτονόητες. Περιττό να αναφέρω το πόσος χρόνος αφιερώνεται για να εξηγήσουν εντελώς ξεδιάντροπα στο κοινό την εξέλιξη.
Φυσικά οποιοδήποτε εργαλείο του Batman πρέπει να έχει ως πρώτο συνθετικό τη λέξη bat και ο Robin λέει διαρκώς ατάκες όπως “Holly heartbreak” και “Holly almost”. Παράλληλα οι δύο ήρωες φοράνε αναγκαστικά τις στολές τους στο Batcave ανεξαρτήτως με το αν τους βλέπει κάποιος. Με αποκορύφωμα μια από τις τελευταίες σκηνές, όπου τους βλέπουμε με ιατρική ποδιά πάνω από τη στολή!
Μια “ανανεωτική” ματιά στις σύγχρονες υπερηρωϊκές ταινίες
Γιατί να δει, λοιπόν, κάποιος σήμερα μια παλιομοδίτικη ταινία για τον Batman;
Αρχικά διότι είναι πάρα πολύ απολαυστική! Η σκηνοθεσία μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από τις σημερινές υπερηρωικές ταινίες αλλά αυτό δεν την καθιστά κατώτερη, υπάρχουν, μάλιστα, πολλές απρόσμενα σουρεαλιστικές σκηνές. Τα εφέ και τα stunts προφανώς είναι ανύπαρκτα αλλά τα όποια κενά αναπληρώνουν η γνήσια κωμωδία, οι απολαυστικότατες σκηνές μάχης και οι ερμηνείες. Εδώ θα ήθελα να σταθώ λίγο παραπάνω, για να μιλήσω για την πρωτόγνωρη όρεξη με την οποία φαίνεται να ερμηνεύουν τους ρόλους τους τόσο οι δύο πρωταγωνιστές ( Adam West, Burt Ward ) όσο και οι κακοί (Cesar Romero ,Burgess Meredith, Frank Gorshin, Lee Meriwether), σε μία εποχή που το να δεχτούν έναν τέτοιο ρόλο πιθανώς να αποτελούσε και ρίσκο για την καριέρας τους. Ωστόσο όλοι τους απαλλαγμένοι από κάθε σοβαροφάνεια παίζουν ξέφρενα και όσο υπερβολικά χρειάζεται χωρίς ποτέ να ξεφεύγουν.
Δεύτερον επειδή σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από υπερηρωικές ταινίες, στις οποίες επενδύονται εκατομμύρια δολάρια με αποτέλεσμα να αφήνονται ελάχιστα περιθώρια ελευθερίας στους δημιουργούς έχει ενδιαφέρον να δούμε μια διαφορετική προσέγγιση. Το 1966 ο Batman αποτελούσε ακόμα παρθένο έδαφος στον κινηματογράφο και το υπερηρωικό σινεμά δεν υπήρχε καν ως όρος, έτσι η ταινία Batman αποτελεί έναν πρώιμο πειραματισμό, χωρίς ειδικά εφέ και ογκώδη προϋπολογισμό. Και εκτός των άλλων είναι πραγματικά απελευθερωτικό να βλέπεις πλέον μία ταινία αυτού του είδους με τόσο εμφανή αυθορμητισμό, όπου η κάθε σκηνή δεν είναι χορογραφημένη μέχρι και την τελευταία της λεπτομέρεια.
Τέλος ακόμη και για τους πιο φανατικούς είναι ενδιαφέρον να δουν πως πρωτοπαρουσιάστηκε ο συγκεκριμένος ήρωας στο ευρύ κοινό. Και κατ’επέκταση πόσο ένας ήρωας από κόμιξ που χρησιμοποιώντας καταχρηστικά τον όρο θα λέγαμε ότι αποτελεί ένα λαογραφικό προϊόν μπορεί να μεταβληθεί σε τέτοιο βαθμό από εποχή σε εποχή ανάλογα με τις ανάγκες και τα ιδανικά της εκάστοτε περιόδου.
