Στη γειτονιά Sant Martí της Βαρκελώνης βρίσκεται η βιβλιοθήκη που απέσπασε τον τίτλο Καλύτερης Βιβλιοθήκης στον κόσμο το 2023, από την Διεθνή Ομοσπονδία Βιβλιοθηκών και Ιδρυμάτων (IFLA). Πρόκειται για έναν δημόσιο χώρο μικρής κλίμακας, σχεδιασμένο από το αρχιτεκτονικό γραφείο SUMA Arquitectura, που καταφέρνει να ξεχωρίσει για τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά του και τη συμβολή του στην τοπική κοινότητα. Το όνομα της βιβλιοθήκης αποδόθηκε προς τιμήν του νομπελίστα συγγραφέα Gabriel García Márquez, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στην παγκόσμια λογοτεχνία και το ενδιαφέρον του για τις κοινότητες και τις ιστορίες τους.
Σχεδιασμένη από την Έλενα Όρτε και τον Γκιγιέρμο Σεβιλάνο, ιδρυτές της Suma Arquitectura, η Βιβλιοθήκη Gabriel García Márquez επαναπροσδιορίζει τον ρόλο των σύγχρονων βιβλιοθηκών. Για τους σχεδιαστές, οι βιβλιοθήκες αποτελούν σημαντικούς δημόσιους χώρους, που ενθαρρύνουν τις κοινωνικές δραστηριότητες και αλληλεπιδράσεις, ενώ προάγουν την ανταλλαγή ιδεών.
Καθώς η βιβλιοθήκη βρίσκεται ανάμεσα στα χαρακτηριστικά οικοδομικά τετράγωνα της Βαρκελώνης, ο σχεδιασμός της αντανακλά την αρχιτεκτονική και πολεοδομική παράδοση, δημιουργώντας μία λοξή τομή-πρόσοψη στην διασταύρωση των δύο οδών που την περιβάλουν. Το σχέδιο αυτό, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση του κτιρίου σε μία υπερυψωμένη πλατεία, επιτρέπει την αδιάκοπη κυκλοφορία των πεζών, ενώ δημιουργεί παράλληλα έναν μικρό στεγασμένο χώρο για να υποδέχεται τους επισκέπτες της.
Η μορφή του κτιρίου δίνει την αίσθηση ενός γλυπτού, στερεού όγκου που συντίθεται από στοίβες βιβλίων. Το αποτέλεσμα αυτό προκύπτει από τη χρήση πυκνών ξύλινων πάνελ σε διαφορετικές κατευθύνσεις, τα οποία δεν εξυπηρετούν μόνο δομικές ανάγκες, αλλά ρυθμίζουν τον φυσικό φωτισμό του εσωτερικού και συμβάλλουν στην οργάνωση του λειτουργικού προγράμματος. Αυτή η έντονη υλικότητα του ξύλου, προσδίδει στο εσωτερικό μια αίσθηση ζεστασιάς και οικειότητας, η οποία μεταβαίνει και στο εξωτερικό ενσωματώνοντας παράλληλα την πολεοδομία της Βαρκελώνης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Επιπλέον, η χρήση του ξύλου μειώνει το ανθρακικό αποτύπωμα και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ενώ χάρη στη γρήγορη κατασκευή, το έργο χαρακτηρίζεται επιτυχημένο και ως προς τον χρόνο και ως προς το κόστος.
Περνώντας στο εσωτερικό, ξεδιπλώνονται διαδοχικά οι επιμέρους λειτουργίες της βιβλιοθήκης, οργανωμένες γύρω από ένα εσωτερικό αίθριο που λειτουργεί ως σημείο συνάντησης και προσανατολισμού. Αυτό το εσωτερικό κενό επιτρέπει στο φυσικό φως να διαχέεται σε όλο τον χώρο και παράλληλα συμβάλλει στη φυσική θέρμανση του κτιρίου μέσω της παθητικής αξιοποίησης της ηλιακής ακτινοβολίας. Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η κύρια τριγωνική σκάλα που συνδέει τους διαφορετικούς ορόφους της βιβλιοθήκης, ενώ υπάρχουν ακόμη άλλοι δύο δευτερεύοντες πυρήνες που περιλαμβάνουν επιπλέον σκάλες και ανελκυστήρες. Ο ένας από αυτούς περικλείει επίσης τις τουαλέτες και τους αποθηκευτικούς χώρους κάθε ορόφου.
Οι εσωτερικοί χώροι της βιβλιοθήκης διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: κλειστοί και ανοιχτοί. Οι πρώτοι έχουν μία πιο πυκνή κατασκευή από ξύλο και χάλυβα και είναι προσανατολισμένοι στον χώρο με τρόπο ώστε να λαμβάνουν επαρκή φυσικό φωτισμό και θέα προς τα έξω. Στεγάζουν αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, παιδικά τμήματα και χώρους για ομαδικές δραστηριότητες, όπου απαιτούνται συγκεκριμένες ακουστικές συνθήκες. Αντίθετα, οι ανοιχτοί χώροι προσφέρουν περισσότερη ευρυχωρία, επιτρέποντας τη φιλοξενία δραστηριοτήτων όπως η ανάγνωση, η ατομική μελέτη και η ανταλλαγή απόψεων.
Η Βιβλιοθήκη Gabriel García Márquez συνδυάζει τις ανάγκες για λειτουργικότητα και αισθητική με έναν τρόπο που προάγει την κοινωνική αλληλεπίδραση και ανταλλαγή ιδεών. Ο σχεδιασμός της, με την χρήση κλειστών και ανοιχτών χώρων, προσφέρει ένα ευέλικτο περιβάλλον που ανταποκρίνεται στις διαφορετικές ανάγκες των χρηστών της, δημιουργώντας παράλληλα έναν χώρο όπου οι άνθρωποι μπορούν να γνωριστούν, να μάθουν και να συνεργαστούν. Αποτελεί έτσι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς μία δημόσια βιβλιοθήκη μπορεί να διαμορφωθεί σε έναν ποιοτικό και φιλόξενο τόπο, όπου ο καθένας μπορεί να βρει τον χώρο του.
Πηγές:
- (2023). SUMA Arquitectura has completed the third largest library building in Barcelona, as an homage to Gabriel García Márquez. Global Design News. https://globaldesignnews.com/suma-arquitectura-has-completed-the-third-largest-library-building-in-barcelona-as-an-homage-to-gabriel-garcia-marquez/?utm_source=chatgpt.com (τελευταία πρόσβαση 13.08.2025)
- (2023). IFLA/Systematic Public Library of the Year Award 2023 Winner announced. IFLA WLIC 2023. https://2023.ifla.org/ifla-systematic-public-library-of-the-year-award-2023-winner-announced/ (τελευταία πρόσβαση 13.08.2025)
- (2024). SUMA Arquitectura. Gabriel García Márquez Library. Divisare. https://divisare.com/projects/496610-suma-arquitectura-jesus-granada-gabriel-garcia-marquez-library (τελευταία πρόσβαση 13.08.2025)
