Μία από τις σημαντικότερες διεθνής οργανώσεις στον χώρο της αρχιτεκτονικής είναι η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στην Βενετία της Ιταλίας. Διεξάγεται κάθε δύο χρόνια και φέτος έχει ξεκινήσει ήδη από την άνοιξη, ενώ θα διαρκέσει έως τις 23 Νοεμβρίου 2025. Στην διοργάνωση αυτή, δεκάδες χώρες από όλο τον κόσμο συμμετέχουν με το δικό τους εθνικό περίπτερο, παρουσιάζοντας έργα που ανταποκρίνονται στο εκάστοτε θεματικό πλαίσιο της χρονιάς.
Το φετινό θέμα, έχει τίτλο «Εφευρετικότητα» (Intelligens. Natural. Artificial. Collective) και την επιμέλεια έχει αναλάβει ο Ιταλός αρχιτέκτονας και μηχανικός, Carlo Ratti. Όπως ο ίδιο επισημαίνει, η φετινή Μπιενάλε αφορά την μετάβαση της αρχιτεκτονικής σε μια εποχή προσαρμογής, που απαιτεί την επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο σχεδιάζουμε, μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο, επισφαλές και αβέβαιο περιβάλλον, κυρίως λόγω της κλιματικής κρίσης.
Ανάμεσα στις πολλές και ενδιαφέρουσες συμμετοχές, παρουσιάζονται εγκαταστάσεις που εξερευνούν τις σχέσεις μεταξύ φύσης, ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης, ανοίγοντας νέες προοπτικές και προβληματισμούς για το μέλλον της αρχιτεκτονικής. Το κινεζικό περίπτερο ωστόσο, μέσα από τους MAD Architects, επιλέγει να ανατρέξει στο παρελθόν και συγκεκριμένα στον πολιτισμό και τις παραδοσιακές τέχνες της κινεζικής κληρονομιάς. Δημιουργεί έτσι μία σύγχρονη πρόταση που αναδεικνύει την προσαρμογή στις κλιματικές προκλήσεις μέσα από την μείξη παράδοσης και καινοτομίας.
Καθώς το κλίμα της Βενετίας, όπου φιλοξενείται η διοργάνωση, χαρακτηρίζεται από μέτριες εναλλαγές μεταξύ θερμοκρασιών ημέρας και νύχτας και από έναν συχνά απρόβλεπτο καιρό, που εναλλάσσεται μεταξύ δυνατού ήλιου, ξαφνικής βροχής και περιστασιακά ισχυρούς ανέμους, το έργο των MAD Architects αναδεικνύει την δυνατότητα της αρχιτεκτονικής να μετατραπεί σε ένα ζωντανό κομμάτι του τοπίου.
Εμπνευσμένοι από την παραδοσιακή κινέζικη ομπρέλα από λαδόχαρτο, οι MAD Architects δημιουργούν μία ελαφριά δομή που προσφέρει σκιά από τον ήλιο και καταφύγιο από την βροχή. Δίνοντας νέα μορφή και κλίμακα σε αυτό το αρχαίο χειροποίητο αντικείμενο, την κινέζικη ομπρέλα, οι MAD Architects καταφέρνουν να δημιουργήσουν έναν ευεργετικό χώρο στάσης και ξεκούρασης. Αυτό αποκτά και μία ιδιαίτερη σημασία, μίας και το κινεζικό περίπτερο βρίσκεται κοντά στο τέλος της εκθεσιακής διαδρομής και ο εξωτερικός του κήπος προσφέρει ένα φυσικό μέρος για παύση.
Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί ως κύριο υλικό το χαρτί Xuan. Το χαρτί αυτό, επικαλύπτεται πολλές φορές με λάδι tung ώστε να γίνει διαφανές και αδιάβροχο. Η παραδοσιακή αυτή τεχνική, στο έργο των MAD Architects, συνδυάζεται με σύγχρονη τεχνολογία αισθητήρων ανίχνευσης, που επιτρέπει στην συνολική δομή να προσαρμόζεται στις μεταβολές θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτός του περιβάλλοντός της. Έτσι, η κινεζική χάρτινη ομπρέλα έχει σχεδιαστεί όχι απλώς για να προστατεύει, αλλά και για να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον της. Καθώς οι επισκέπτες εισέρχονται στον χώρο της ομπρέλας, βιώνουν μεταβαλλόμενα μοτίβα φωτός και σκιάς, παράλληλα με μια ήπια διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.
Πιο συγκεκριμένα, μέσα στο στέγαστρο, οι MAD Architects έχουν ενσωματώσει το σύστημα Smart Dynamic Light (SDL) της OPPLE Lighting, το οποίο ανταποκρίνεται στις αλλαγές του καιρού και του φυσικού φωτός. Καθώς το φως κινείται πάνω στο λαδωμένο χαρτί, η ομπρέλα μετατρέπεται σε ένα κιόσκι σκιάς και λάμψης, αντανακλώντας τους ρυθμούς της ημέρας και αντίστοιχα της νύχτας. Παράλληλα, τις ζεστές και ξηρές ημέρες, ένα ενσωματωμένο σύστημα ψεκασμού ενεργοποιείται στην κορυφή της κατασκευής, ψύχοντας τον αέρα από κάτω και ενισχύοντας την άνεση των επισκεπτών.
Ενδιαφέρον σημείο είναι επίσης πως, με την πάροδο του χρόνου, το λαδόχαρτο θα κιτρινίσει φυσικά, θα φθαρεί και θα υποβαθμιστεί εξαετίας του καιρού και του ηλιακού φωτός. Αυτή η σταδιακή εξαφάνισή του υπογραμμίζει την παροδικότητα της κατασκευής και προσφέρει μια ποιητική αντανάκλαση του τρόπου με τον οποίο η αρχιτεκτονική και ο φυσικός κόσμος μπορούν να συνυπάρχουν ως μια απάντηση στο μεταβαλλόμενο κλίμα μας.
Σε μία εποχή αβεβαιότητας, το κινεζικό περίπτερο της Μπιενάλε, τολμά να στραφεί στην σοφία του παρελθόντος, αντλώντας μορφές και υλικά που, με την βοήθεια της τεχνολογίας, μετατρέπονται σε νέα λειτουργικά συστήματα, που προσαρμόζονται, συνομιλούν και χάνονται στο τέλος του κύκλου τους. Υποδηλώνει την ιδέα πως η πρόοδος μπορεί να προκύψει από την σύνθεση της αρχαίας σοφίας με τη σύγχρονη τεχνολογία, από τη συνύπαρξη στατικών μορφών και δυναμικών περιβαλλόντων όσο και από την σύνδεση μνήμης και των μελλοντικών προκλήσεων.
Πηγές:
1. Biennale Architettura 2025. 19th International Architecture Exhibition. https://www.labiennale.org/en/architecture/2025 (τελευταία πρόσβαση 15.07.2025)
2. Introduction by Carlo Ratti. Curator of the 19th International Architecture Exhibition. https://www.labiennale.org/en/architecture/2025/introduction-carlo-ratti (τελευταία πρόσβαση 15.07.2025)
3. Chaudhary Ι. (2025). MAD’s “Chinese Paper Umbrella” at the 2025 Venice Architecture Biennale. https://parametric-architecture.com/chinese-paper-umbrella-venice-biennale/?srsltid=AfmBOoogLpfscomfHftbkuUTwaCFG80VI0vTTF-4BE0YPD8hPsGL1xmX (τελευταία πρόσβαση 15.07.2025)
4. (2025) MAD architects. Chinese Paper Umbrella. 19th International Architecture Exhibition La Biennale di Venezia. DIVISARE https://divisare.com/projects/534417-mad-architects-chinese-paper-umbrella (τελευταία πρόσβαση 15.07.2025)
