Μπορεί ένας στάβλος να προκαλέσει θαυμασμό; Το Cuadra San Cristóbal δεν είναι απλώς ένας χώρος για άλογα, αλλά ένα ποιητικό τοπίο, όπου το χρώμα, το φως και η σιωπή γίνονται αρχιτεκτονικά υλικά. Σχεδιασμένο από τον Luis Barragán το 1968, το έργο αυτό αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά του, με το ροζ χρώμα να παίζει καθοριστικό ρόλο στην αισθητική και πνευματική εμπειρία που εκπέμπει.
Το Cuadra San Cristóbal είναι ένα ιδιωτικό αγρόκτημα που περιλαμβάνει μια κατοικία, στάβλους αλόγων και βοηθητικές εγκαταστάσεις. Βρίσκεται στο Los Clubes, μία πρώην αγροτική περιοχή βορειοανατολικά της Πόλης του Μεξικό και για τον σχεδιασμό του, ο Barragán συνεργάστηκε με τον συνάδελφο και φίλο του, Andrés Casillas. Οι δύο τους, βασιζόμενοι στις παραδοσιακές τυπολογίες ενός ράντζου, τοποθέτησαν την κατοικία και τους στάβλους αλόγων στην άκρη του οικοπέδου, απελευθερώνοντας χώρο για μία μεγάλη περιτοιχισμένη αυλή. Στο εσωτερικό αυτής, ενσωματώθηκε ένα μνημειώδες σιντριβάνι, σιταποθήκη, μάντρες και ένας βοσκότοπος 27 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων.
Συγκεκριμένα, οι στάβλοι και οι συναφής εγκαταστάσεις τοποθετούνται κοντά στο βόρειο άκρο του οικοπέδου, ενώ η κατοικία με τους βοηθητικούς της χώρους οργανώνονται στο νότιο τμήμα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουν και μία ξεκάθαρη χωρική διάκριση ανάμεσα στις λειτουργίες του συγκροτήματος. Παράλληλα, πίσω από τους στάβλους αναπτύσσεται μία εκτεταμένη μάντρα, ενώ ένας αντίστοιχος μικρότερος χώρος τοποθετείται και στα δυτικά. Στη νότια πλευρά, όπου βρίσκεται η κατοικία, δίπλα από την είσοδο απλώνεται ένας ακόμα βοσκότοπος για τα νεότερα άλογα. Από τα τελικά σχέδια της πρότασης, δεν έλειψε η λεπτομερή περιγραφή για την διαμόρφωση του συνολικού τοπίου, με την τοποθέτηση νέων δέντρων στα όρια του συγκροτήματος, τα οποία θα καδράριζαν βασικές θέες από το οικόπεδο.
Η κατασκευή του Cuadra San Cristóbal, πραγματοποιήθηκε σε δυο φάσεις. Πρώτα άρχισε η δημιουργία των στάβλων και στη συνέχεια η ανέγερση της κατοικίας, η οποία και ολοκληρώθηκε το 1968. Τα διάφορα στοιχεία που συνθέτουν το συνολικό συγκρότημα, στην ουσία καθοδηγούν την οπτική και χωρική εμπειρία του χρήστη. Κύριο μέρος της πρότασης των Barragán και Casillas αποτελεί ένας μακρύς ροζ τοίχος που χωρίζει το οικόπεδο σε δύο τμήματα, ένα στενότερο στα δυτικά και ένα μακρύτερο στα ανατολικά. Το στενότερο τμήμα εμπεριέχει τους ιδιωτικούς χώρους της κατοικίας, που περιλαμβάνουν την πτέρυγα με τα υπνοδωμάτια, με ένα παρακείμενο αίθριο και πισίνα, ενώ από την άλλη, στο μακρύτερο τμήμα βρίσκονται οι κύριοι χώροι της κατοικίας και οι ιππικές εγκαταστάσεις. Στον εν λόγω διαχωριστικό τοίχο ωστόσο, υπάρχουν και δύο μεγάλα ορθογώνια ανοίγματα, στο ύψος ενός ιππέα πάνω σε άλογο, τα οποία επιτρέπουν οπτική αλλά και λειτουργική σύνδεση ανάμεσα στα δύο διακριτά τμήματα του συγκροτήματος. Επιπλέον, η πισίνα που λειτουργεί ως δεξαμενή νερού για τα άλογα, τροφοδοτείται από το μνημειώδης σιντριβάνι που είναι τοποθετημένο κάθετα σε έναν ακόμα τοίχο.
Ο γενικότερος σχεδιασμός από τον Luis Barragán καλλιεργεί μία αισθητική εμπειρία, πέρα από τη λειτουργική. Οι χώροι του συγκροτήματος αποκτούν ο καθένας το δικό του ενδιαφέρον μέσα από το φως, τα διαφορετικά χρώματα και την υλικότητα που τους προσδίδει. Ειδικότερα, ολόκληρος ο υπαίθριος χώρος, γεμάτος χρώματα, με το νερό να πέφτει από το σιντριβάνι, τις ωχρές επιφάνειες χώματος και τις πράσινες εκτάσεις γρασιδιού, μετατρέπεται σε μία εντυπωσιακή σκηνή, όπου οι κινήσεις των ανθρώπων και των αλόγων αποκτούν μια σχεδόν σκηνοθετημένη ποιότητα.
Στο Cuadra San Cristóbal, ο Luis Barragán μετατρέπει έναν χώρο για άλογα σε ένα αρχιτεκτονικό ποίημα. Καταφέρνει να συνδυάσει σε μια θεαματική αντιπαράθεση υφές, σχήματα, χρώματα και ήχο, ανακαλώντας παράλληλα εικόνες των αγροτικών τοπίων, των ράντζων και των εξοχικών κτημάτων των αγροτικών περιοχών του Μεξικού. Μάλιστα, το ροζ χαρακτηριστικό χρώμα, που χρησιμοποιείτε και σε άλλες δουλειές του, θεωρείται μέρος της πολιτιστικής ταυτότητας της Λατινικής Αμερικής και ο ίδιος το ερμηνεύει επίσης ως ένα αισθητικό εργαλείο που προσδίδει την κατάλληλη γαλήνη στα έργα του.
Συνολικά, το Cuadra San Cristóbal παρόλο που αποτελεί έργο του 1968, εξακολουθεί να ξεχωρίζει για την μοναδική του αισθητική. Δίνει την αίσθηση ενός μέρους αποκομμένου από την πραγματικότητα, όπου οι παραδοσιακές πρακτικές ιππασίας εκτυλίσσονται σε ένα σύγχρονο και μοντέρνο περιβάλλον. Έως και σήμερα, το συγκρότημα έχει διατηρηθεί σημαντικά από τους ιδιοκτήτες, παρόλο που το περιβάλλον γύρω του άλλαξε δραματικά, αλλοιώνοντας την ηρεμία που χαρακτήριζε ολόκληρη την περιοχή και επηρέασε τον αρχιτέκτονα στο έργο του. Σε κάθε περίπτωση, η κληρονομιά του Luis Barragán παραμένει ζωντανή και συνεχίζει να εμπνέει με την αρχιτεκτονική του φιλοσοφία, η οποία συνδυάζει με τόλμη την απλότητα και την καθαρότητα με τη λειτουργικότητα και την ατμόσφαιρα του χώρου, ακόμα και αν αυτός πρόκειται για στάβλο.
Πηγές:
- Cuadra San Cristóbal. Barragan Foundation. https://www.barragan-foundation.org/works/list/cuadra-san-cristobal (τελευταία πρόσβαση 26.09.2025)
- Sanchez (2022). The Importance of the Color Pink in Latin America’s Architecture and Design. Architectural Digest. https://www.architecturaldigest.com/story/importance-color-pink-latin-american-architecture-design (τελευταία πρόσβαση 26.09.2025)
