Ο σχεδιασμός δεν είναι προνόμιο των μουσείων, των περιοδικών ή των portfolio των διάσημων designer. Δεν ζει μόνο στις βιτρίνες ή στις παρουσιάσεις προϊόντων. Ο σχεδιασμός βρίσκεται παντού γύρω μας. Στο κουμπί του ανελκυστήρα, στη λαβή μιας πόρτας, στο μενού μιας εφαρμογής στο κινητό μας. Είναι ο αόρατος μηχανισμός που συντονίζει την καθημερινότητά μας. Και το πιο παράδοξο; Όσο πιο καλός είναι, τόσο λιγότερο τον παρατηρούμε. To design της καθημερινότητας.
Αυτό που συχνά ονομάζουμε invisible design δεν είναι απλώς μια τάση ή αισθητική επιλογή. Είναι μια φιλοσοφία. Πρόκειται για εκείνο το είδος σχεδιασμού που λειτουργεί τόσο φυσικά, ώστε να μη χρειάζεται δεύτερη σκέψη. Παίρνεις το κινητό σου και ξέρεις ενστικτωδώς πού να πατήσεις. Ανοίγεις ένα συρτάρι και διαισθάνεσαι αμέσως αν πρέπει να το τραβήξεις ή να το σπρώξεις. Αυτή η «σιωπηλή ευκολία» δεν προκύπτει τυχαία. Είναι το αποτέλεσμα προσεκτικής παρατήρησης, πειραματισμού και μιας βαθιάς κατανόησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Ο Dieter Rams, ένας από τους σημαντικότερους designer του 20ού αιώνα, είχε συνοψίσει αυτή τη φιλοσοφία στη φράση: “Good design is as little design as possible.” Ο καλός σχεδιασμός δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει. Εξυπηρετεί. Δεν κυνηγά την προσοχή, επιδιώκει τη λειτουργικότητα, την καθαρότητα, την ευκολία. Σκοπός του δεν είναι να επιβληθεί, αλλά να υποχωρήσει διακριτικά στο παρασκήνιο, ώστε ο χρήστης να επικεντρωθεί στην εμπειρία, όχι στο ίδιο το αντικείμενο.
Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα: την κούπα του καφέ. Μια λεπτομέρεια στη λαβή, το σωστό βάρος, το πάχος των τοιχωμάτων, η ισορροπία στο χέρι, όλα αυτά είναι αποφάσεις design. Αν γίνουν σωστά, η κούπα γίνεται αγαπημένο αντικείμενο· αν όχι, ξεχνιέται στο πίσω ράφι του ντουλαπιού. Αυτό δείχνει πως το design δεν είναι απλώς θέμα αισθητικής, αλλά εμπειρίας, συναισθήματος και λειτουργικότητας.
Το ίδιο ισχύει για το δημόσιο περιβάλλον. Ένα παγκάκι κάτω από τη σωστή σκιά, μια ράμπα που κάνει την πρόσβαση φυσική και όχι αναγκαστική, μια πινακίδα που διαβάζεται εύκολα χωρίς να κουράζει. Όλα αυτά είναι παραδείγματα design που σέβεται τον άνθρωπο. Δεν χρειάζεται να κραυγάζει για την παρουσία του. Απλώς κάνει τη ζωή λίγο πιο άνετη, λίγο πιο όμορφη, λίγο πιο ανθρώπινη.
Το design της καθημερινότητας δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Όσο περισσότερο το αντιλαμβανόμαστε, τόσο πιο απαιτητικοί γινόμαστε ως χρήστες. Και αυτή η αυξημένη απαίτηση είναι που ωθεί τους δημιουργούς, αρχιτέκτονες, βιομηχανικούς σχεδιαστές, developers, να σχεδιάζουν καλύτερα προϊόντα, καλύτερους χώρους, καλύτερες εμπειρίες. Το design γίνεται έτσι ένας κύκλος συνεχούς βελτίωσης μεταξύ ανθρώπων και αντικειμένων.
Στην εποχή της τεχνολογικής υπερφόρτωσης, το invisible design λειτουργεί σχεδόν σαν πράξη ευγένειας. Ο σχεδιασμός που σέβεται τον χρόνο και τη συγκέντρωσή μας. Που αφαιρεί, απλοποιεί, καθοδηγεί χωρίς να ενοχλεί. Το interface που δεν χρειάζεται manual. Το πόμολο που «λέει» από μόνο του προς ποια κατεύθυνση ανοίγει η πόρτα. Αυτές οι μικρές, αθόρυβες λεπτομέρειες είναι που διαμορφώνουν την ποιότητα της ζωής μας.
Τελικά, ο καλός σχεδιασμός δεν φωνάζει. Ψιθυρίζει. Είναι εκεί για να κάνει τα πράγματα να λειτουργούν απλώς, φυσικά, ανθρώπινα. Κι αν ο ρόλος του είναι να περάσει απαρατήρητος, τότε ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο κομπλιμέντο που μπορεί να δεχτεί ένας designer. Γιατί όταν ο σχεδιασμός γίνεται αόρατος, τότε έχει πετύχει ακριβώς αυτό που υπόσχεται: να κάνει τη ζωή μας καλύτερη, χωρίς να ζητά την προσοχή μας.
