[punica-dropcap]Η[/punica-dropcap] λέξη «θέατρο» προέρχεται από τους Έλληνες. Σημαίνει «ο τόπος όπου πηγαίνουμε για να δούμε». Πράγματι, το θέατρο είναι ο τόπος όπου έρχονται οι άνθρωποι για να δουν την αλήθεια για τη ζωή και την κοινωνική τους κατάσταση. Η αλήθεια, η απόλυτη αλήθεια, είναι η μεγάλη ομορφιά του θεάτρου!
Πιστεύω ότι σε μια μεγάλη πόλη, ή ακόμη και σε μια μικρή πόλη ή σε ένα χωριό, ένα μεγάλο θέατρο είναι το εξωστρεφές και ορατό σημάδι μιας εσωτερικής κοιτίδας πολιτισμού. Τέτοιο είναι και το περίοπτο θέατρο της Επιδαύρου με την εκπληκτική ακουστική. Εκεί όπου εκτυλίσσονται ένα σωρό κορυφαία αριστουργήματα! Με κορυφαίο είδος «την τραγωδία», η οποία είναι η απομίμηση μιας σοβαρής πράξης με αξιόλογο περιεχόμενο.
Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης απ’ τα αρχαία χρόνια είχε δώσει τον ορισμό της:
Ἔστιν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρίς ἑκάστῳ τῶν εἰδών ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων και οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου και φόβου περαίνουσα την τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.
Πρόκειται για αναπαράσταση της πραγματικότητας, όχι όμως πιστή, αλλά δημιουργική κι ελεύθερη με τάση εξιδανίκευσης. Ο χαρακτηρισμός «τέλεια» δηλώνει ότι η υπόθεση της τραγωδίας έχει αρχή, μέση και τέλος, ενώ το μέγεθός της έχει τέτοια έκταση, ώστε να μπορεί ο θεατής να έχει σαφή αντίληψη και του συνολικού και του επιμέρους. Άλλωστε, η μίμηση γίνεται με λόγο γλυκό, που έχει δηλαδή ρυθμό, μελωδία και αρμονία.
Οι υποκριτές δεν απαγγέλλουν αλλά μιμούνται τους ήρωες του έργου, τους οποίους υποδύονται. Σκοπός της τραγωδίας είναι να οδηγήσει το θεατή μέσα από το έλεος και το φόβο στην κάθαρση, έναν όρο δύσκολο που έχει απασχολήσει για αιώνες τους ερμηνευτές.
Κατά τον Αριστοτέλη, ο φόβος και το έλεος αποτελούν τη χαρακτηριστική ηδονή που προκαλεί η τραγωδία. Μια ηδονή βαθύτερη και πιο ουσιαστική από την ηδονή που προσφέρουν τα άλλα είδη της λογοτεχνίας. Διότι, προέρχεται από ένα είδος τέχνης τόσο σύνθετο και ζωντανό και κυρίως από την πρόκληση του φόβου και του ελέους. Ο θεατής συμμετέχει λογικά και συναισθηματικά στα δρώμενα. Ανησυχεί για την τύχη του τραγικού ήρωα καθώς και για τους κινδύνους στους οποίους είναι εκτεθειμένος και νιώθει συμπόνια γι’ αυτόν και τα βάσανά του.
Με την κάθαρση που προκαλεί η τραγωδία σαν έργο τέχνης, οι θεατές ανακουφίζονται και ηρεμούν ψυχικά, γιατί διαπιστώνουν είτε την ηθική νίκη του τραγικού ήρωα είτε την αποκατάσταση της ηθικής τάξης. Έτσι, οι θεατές, καθώς ζουν έντονα τον ανθρώπινο μύθο μέσα στο τραγικό μεγαλείο του έργου, λυτρώνονται με τη μαγεία της τέχνης και γίνονται ελεύθεροι και ανώτεροι άνθρωποι.
Έχει όμως και σήμερα το θέατρο την ίδια απήχηση όπως τότε; Όταν η «θεατρική» τέχνη έχει περάσει εξ’ ολοκλήρου στην κοινωνία, στην πολιτική, στο εμπόριο, στις σχέσεις,.πού θα μπορέσεις να δεις πια «πραγματικό» θέατρο;
Όλοι οι ηθοποιοί και οι σκηνοθέτες δηλώνουν όπου σταθούν κι όπου βρεθούν ότι «δεν υπάρχουν σήμερα καλοί συγγραφείς». Δηλαδή τι; Δεν υπάρχουν κατάλληλοι συγγραφείς που να γράφουν «μπούρδες» για να πηγαινοέρχονται οι μορφονιές και οι μορφονιοί πάνω στη σκηνή, η οποία λειτουργεί πια σαν πασαρέλα. Πιστεύετε δηλαδή πως ο Κουν δεν κάθισε να δουλέψει με τον Καμπανέλλη ή με όσους Έλληνες συγγραφείς συνεργάστηκε πάνω στο κείμενο; Και βέβαια κάθισε. Χωρίς κόμπλεξ. Χωρίς να τον νοιάζει ποιος είναι πρώτος και καλύτερος. Άλλο είναι το ζητούμενο στην τέχνη… Ας θυμηθούμε:
«Ό, τι είναι εμπόριο δεν είναι τέχνη. Ό, τι είναι τέχνη δεν είναι εμπόριο».
Το θέατρο είναι θνησιγενές. Γεννιέται και χάνεται την ίδια στιγμή. Οπότε, τί κερδίζεις από ένα ηλιοβασίλεμα; Από τη σοφή κουβέντα μιας γιαγιάς; Αυτά είναι οι προσωπικοί σου θησαυροί. Δεν εξαργυρώνονται. Με τίποτα.
