Χωρίς δάκρυα την πρώτη μέρα στο σχολείο

Το παρόν άρθρο αφορά την προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο την πρώτη τους μέρα. Σκοπός είναι να αναδειχθούν οι τρόποι ώστε η εμπειρία της μετάβασης από το σπίτι στο σχολείο να συμβεί χωρίς δάκρυα την πρώτη μέρα, με την υποστήριξη των γονέων και των εκπαιδευτικών. Θα παρουσιαστούν επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές οι οποίες μειώνουν το άγχος, ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και βοηθούν κάθε παιδί να νιώσει αποδεκτό στο νέο του περιβάλλον.

Η σημασία της προσαρμογής την πρώτη μέρα στο σχολείο

“Η πρώτη μέρα δεν είναι μόνο το ξεκίνημα της σχολικής πορείας, αλλά και το ξεκίνημα μιας σχέσης εμπιστοσύνης.”

Η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι ένα κρίσιμο βήμα στη ζωή του παιδιού. Αν η μετάβαση είναι επιτυχημένη, ενισχύεται η θετική στάση απέναντι στη μάθηση και καλλιεργούνται οι κοινωνικές δεξιότητες (Δαφέρμου, 2019). Όταν η εμπειρία βιώνεται χωρίς δάκρυα την πρώτη μέρα, το παιδί νοιώθει εμπιστοσύνη και ασφάλεια στο σχολικό περιβάλλον. Επιπλέον, η ποιότητα της πρώτης εμπειρίας επηρεάζει μακροπρόθεσμα τη σχολική προσαρμογή των παιδιών. Έρευνες δείχνουν ότι η θετική έναρξη μειώνει τις πιθανότητες σχολικής άρνησης και βελτιώνει την κοινωνική συμπεριφορά (Rimm-Kaufman & Pianta, 2000).

Πρακτικές στρατηγικές ομαλής προσαρμογής

Η προετοιμασία στο σπίτι

Η οικογένεια παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχημένη μετάβαση από το σπίτι στο σχολείο. Η εξοικείωση με τον χώρο του σχολείου, η ανάγνωση βιβλίων σχετικών με το σχολείο και οι συζητήσεις για τις νέες εμπειρίες, μειώνουν το άγχος του παιδιού (Fabian & Dunlop, 2007).

Επιπλέον, η σταδιακή εισαγωγή σε σχολικές ρουτίνες, όπως το πρωινό ξύπνημα ή η προετοιμασία της τσάντας, βοηθά το παιδί να αποκτήσει ένα αίσθημα ασφάλειας. Το παιχνίδι ρόλων στο σπίτι («παίζουμε σχολείο») δίνει στο παιδί την ευκαιρία στο παιδί να αναπαραστήσει την εμπειρία και να εκφράσει τα συναισθήματά του. Μέσα από τέτοιες δραστηριότητες, οι γονείς μπορούν να κατανοήσουν τους φόβους του παιδιού.

Ένα μεταβατικό αντικείμενο μπορεί να είναι χρήσιμο για τη μετάβαση στο σχολείο. Το μεταβατικό αντικείμενο μπορεί να εισαχθεί ήδη από το σπίτι. Ο γονέας μπορεί να πει: «Ο αρκούδος θα έρθει μαζί σου στο σχολείο», ενισχύοντας την ιδέα ότι το παιδί δεν θα είναι μόνο του.

Η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών

Η επικοινωνία μεταξύ των γονέων και των εκπαιδευτικών είναι θεμελιώδης. Όταν οι γονείς μοιράζονται πληροφορίες για το παιδί (συνήθειες, φόβοι, ενδιαφέροντα), ο/η παιδαγωγός μπορεί να το υποστηρίξει καλύτερα.

Η ανοιχτή συνεργασία αποτρέπει τις παρεξηγήσεις και δίνει στο παιδί το μήνυμα ότι οι σημαντικοί ενήλικες της ζωής του συνεργάζονται. Έτσι, μειώνεται το άγχος του παιδιού και ενισχύεται η εμπιστοσύνη του.

Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ενθαρρύνει τους γονείς να χρησιμοποιούν το μεταβατικό αντικείμενο ως εργαλείο αυτονομίας. Για παράδειγμα, να αφήνουν οι γονείς το μεταβατικό αντικέιμενο σε συγκεκριμένο σημείο της τάξης ώστε το παιδί να το έχει κοντά του όταν το χρειάζεται. Επιπλέον, η συμμετοχή των γονέων στις δραστηριότητες υποδοχής (π.χ., πρώτη συγκέντρωση γονέων–παιδιών) ενισχύει τη συνεργασία και διευκολύνει την προσαρμογή.

Η δημιουργία ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος

Το σχολείο οφείλει να αποτελεί έναν χώρο ασφάλειας και αποδοχής για τα παιδιά. Πράγματι, τα παιδιά προσαρμόζονται καλύτερα στο σχολικό τους περιβάλλον όταν γνωρίζουν ότι είναι καλοδεχούμενα και όταν τους δίνονται ξεκάθαροι κανόνες (Margetts, 2002). Ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά και μια φιλική στάση μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Πέραν αυτών, η δημιουργία δραστηριοτήτων συνεργασίας (παιχνίδια γνωριμίας ή ζωγραφιές σε ομάδες) βοηθά στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και ενισχύει την κοινωνική ένταξη των παιδιών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η τήρηση των καθημερινών ρουτίνων, όπως το πρωινό τραγούδι ή η ώρα συζήτησης, παρέχουν στα παιδιά μια δομή και προβλεψιμότητα. Επιπλέον, η ενσωμάτωση του μεταβατικού αντικειμένου στη ρουτίνα της τάξης (π.χ., να έχει το δικό του «σπιτάκι» σε ένα ράφι στη σχολική τάξη) δίνει στο παιδί το αίσθημα ότι το αγαπημένο του αντικείμενο είναι κι αυτό «μαθητής». Σταδιακά, η ανάγκη για το μεταβατικό αντικείμενο μειώνεται, καθώς αυξάνεται η αυτονομία του παιδιού στο σχολείο.

Ο χρόνος στο προαύλιο

“Το ελεύθερο παιχνίδι δεν είναι απουσία μάθησης· είναι η φυσικότερη μορφή της.”

Advertising

Πέραν των προαναφερόμενων, το παιχνίδι αποτελεί βασικό εργαλείο προσαρμογής. Μέσα από το παιχνίδι, τα παιδιά εκφράζουν συναισθήματά τους, κάνουν φίλους και νιώθουν χαρά. Το συνεργατικό παιχνίδι προάγει την κοινωνικοποίηση και μειώνει την ανασφάλεια (Broström, 2003).

Η παραμονή των παιδιών στον προαύλιο χώρο, ειδικά τις πρώτες ημέρες, έχει καθοριστική σημασία. Ο προαυλισμός επιτρέπει στο παιδί να εκτονώσει την ενέργειά του, να εξερευνήσει ελεύθερα και να γνωρίσει τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές του σε ένα λιγότερο τυπικό περιβάλλον. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να οργανώσουν την πρώτη εβδομάδα στο σχολείο ώστε τα παιδιά να περνούν περισσότερη ώρα στον προαύλιο χώρο. Σταδιακά, όσο το παιδί αρχίζει να αισθάνεται ασφαλές στο σχολείο, ο χρόνος στο προαύλιο μπορεί να μειωθεί.

Οι σχέσεις με τους συνομηλίκους

Οι σχέσεις με τους συνομηλίκους διαμορφώνουν την εμπειρία της προσαρμογής. Τα παιδιά τα οποία καταφέρνουν να κάνουν φίλους πιο γρήγορα, αισθάνονται λιγότερη μοναξιά και δείχνουν θετικότερη στάση προς το σχολείο. Επιπλέον, οι συνομήλικοι λειτουργούν ως «καθρέφτες» συμπεριφοράς, μέσα από τους οποίους τα παιδιά μαθαίνουν τους κανόνες της συνεργασίας και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Η ύπαρξη φίλων από τις πρώτες μέρες στο σχολείο διευκολύνει τη συμμετοχή στις δραστηριότητες, μειώνει το άγχος και ενισχύει το αίσθημα ότι το σχολείο είναι ένα περιβάλλον αποδοχής και χαράς.

Advertising