Η Κίνα αποτελεί ένα τεράστιο κέντρο γεωγραφικής μελέτης και ανακαλύψεων ενώ καλύπτει το 1/4 της συνολικής επιφάνειας της γης. Πιο συγκεκριμένα το 21,8% του συνολικού εδάφους της Ασίας. Έχει, δηλαδή, παρόμοια έκταση με αυτή της Ευρώπης. Δυο διαφορετικοί κόσμοι, Ευρώπη και Κίνα παρέμεναν απομονωμένοι για αιώνες μέχρι που βήμα βήμα ανακάλυπταν ο ένας τον άλλον.
Η ιδιαίτερη γεωμορφολογία, ο μοναδικός πολιτισμός και ο «ανατολίτικος» τρόπος ζωής και σκέψης διαφοροποιούν την Κίνα από οποιαδήποτε άλλη γεωγραφική ύπαρξη. Ωστόσο, υπάρχουν καταπληκτικοί παραλληλισμοί και ομοιότητες στις ιδέες και στις μεθόδους έρευνας.
Γεωγραφική Έρευνα
H Κινέζικη γεωγραφική έρευνα βασίζεται στις ακριβείς παρατηρήσεις που χρονολογούνται αιώνες πριν από την εποχή του Χριστού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ύπαρξη καταγραφών σχετικά με το κλίμα τον 13 αιώνα π.Χ.
Το αρχαιότερο κείμενο, σχετικά με την γεωγραφία, είναι μια καταμέτρηση πόρων και προϊόντων των 9 επαρχιών της Αρχαίας Κίνας τον 5ο αιώνα π.χ. Τον 2ο αιώνα μ.Χ, οι Κινέζοι έκαναν την πρώτη απογραφή πληθυσμού. Οι Κινέζοι φαίνεται να ήταν και πρωτοπόροι σε τεχνικές τύπου ανακαλύψεις. Η κατασκευή του χαρτιού, η τύπωση βιβλίων και η χρήση της μαγνητικής πυξίδας για προσανατολισμό είναι κάποια από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματά.
Οι Κινέζοι, επιπλέον, είχαν μια αναπτυγμένη αντίληψη για το πως λειτουργούν οι διαδικασίες στο φυσικό περιβάλλον. Μέχρι τον 14ο αιώνα π.Χ, η φύση και η διαδικασία του υδρολογικού κύκλου είχε γίνει κατανοητή. Όχι μόνο αυτό, αλλά είχαν κάνει αρκετές παρατηρήσεις για το πως το τρεχούμενο νερό αλλοιώνει τα βουνά και δημιουργεί προσχωματικές πεδιάδες. Την ίδια εποχή μάλιστα που ο Avicenna διατύπωνε τις ιδέες του σχετικά με την διάβρωση των βουνών, ο Κινέζος λόγιος Shen Kuo παρουσίαζε όμοιες ιδέες, αναφερόμενος σε μια οροσειρά με οδοντωτές κορυφές, προσπαθώντας να εξηγήσει το σχήμα των πετρωμάτων.
Κινέζικη Εξερεύνηση
H ανακάλυψη του υπόλοιπου κόσμου από τους Κινέζους, είναι μια πτυχή της ιστορίας που έχει συχνά αγνοηθεί από τους Δυτικούς γεωγράφους. Εξερευνητές, ταξίδεψαν μακριά από την Κίνα με εντολή αυτοκρατόρων, ιεραποστόλων η και εμπόρων. H αρχαιότερη πηγή Κινέζων ταξιδιωτών είναι ένα βιβλίο που είχε γραφθεί πιθανώς μεταξύ 5ου και 3ου αιώνα π.Χ. Είχε βρεθεί πάνω σε ένα τάφο ενός ανθρώπου που εξουσίαζε ένα μέρος της Wei Ho κοιλάδας το 245 π.χ. Αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Αυτοκράτορας Mu που κυριαρχούσε από το 1001 μέχρι το 945 π.Χ.
Τα βιβλία που περιέγραφαν τα ταξίδια ήταν γνωστά και με το όνομα «Τα ταξίδια του Αυτοκράτορα Μu» αφού ο ίδιος φιλοδοξούσε να ταξιδέψει σε όλο το κόσμο και να αφήσει τα σημάδια τις αυτοκρατορίες του σε κάθε ήπειρο. Ο αυτοκράτορας ταξίδεψε σε δασωμένα βουνά, χιονισμένες περιοχές και αντιμετώπισε απάνθρωπες συνθήκες.
Η ανακάλυψη των Μεσογειακών πολιτισμών έγινε από τον ταξιδιώτη Chang Ch’ien το 128 π.Χ. Το βιβλίο του περιγράφει διαδρομή από την εσωτερική Ασία στο Μπούκαρα και από εκεί στην Περσία ως την όχθη της Μεσογείου. Μάλιστα, σε αυτήν διαδρομή γινόταν και εμπορικές συναλλαγές με την Δύση πολύ προτού οι Δυτικοί είχαν ανακαλύψει επίσημα την Κίνα.
Μερικούς αιώνες αργότερα, o Νεστοριανός Χριστιανός μοναχός Rabban Bar Suama, έφτασε μέχρι την Ρώμη και το Παρίσι. Φανταστείτε την έκπληξη των ανθρώπων της Γαλλίας τον 13 αιώνα όταν συνειδητοποίησαν ότι ανακαλύφθηκαν από έναν Χριστιανό από την Κίνα. Το 1296 ο Κινέζος εξερευνητής Chou Ta-Kuan επισκέφθηκε την Κολομβία.
Χαρτογραφία
Ένας άλλος τομέας στον οποίο οι Κινέζοι πρωτοπορούσαν ήταν η κατασκευή χαρτών. Ο μηχανικός Cheng Heng, ήταν από τους πρώτους που εισήγαγε το σύστημα των παραλλήλων και μεσημβρινών γνωστό και ως «Τhe Grid System» στην Κίνα. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τον Νeedham, οι Κινέζοi ήταν αυτοί που κατάλαβαν πρώτοι την χρησιμότητα αυτού του συστήματος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι οι Κινέζοι το χρησιμοποιούσαν για τα πάντα, από μετρήσεις στην γη μέχρι στα επιτραπέζια παιχνίδια. Ωστόσο, δεν έχει τόσο σημασία ποιος από τους δυο πολιτισμούς το ανακάλυψε πρώτος, ο δυτικός η ο Κινεζικός, άλλα το γεγονός ότι για για τους πρώτους αποτελούσε παράδειγμα πολιτισμικής εξάπλωσης ενώ για τους δεύτερους παράδειγμα πολιτισμικής απομόνωσης.
Αυτό, φυσικά, δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι Κινέζοι για αρκετά χρόνια θεωρούσαν τον εαυτό τους ανώτερο από οποιοδήποτε άλλο. Οι Κινέζοι είχαν ενσωματωμένο το στοιχείο της πολιτισμικής απομόνωσης. Αυτό το απεικονίζονταν και στην χαρτογραφία του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κατασκευή παγκόσμιων χαρτών οι οποίοι απεικόνιζαν την Κίνα ως το κέντρο της γης με μια τεράστια γεωγραφική έκταση πολύ μεγαλύτερη από την πραγματική.
Ωστόσο, παρά αυτό το στοιχείο, οι Κινέζοι γεωγράφοι και εξερευνητές αποτελούν, μέχρι και σήμερα, τους πατέρες της γεωγραφίας και εξερεύνησης. Στο συγκεκριμένο τομέα, η Κίνα φαίνεται να ήταν αιώνες μπροστά. Η οξυδέρκεια τους και τα επιτεύγματα τους που πραγματοποιήθηκαν αιώνες πριν οποιοσδήποτε αρχαίος πολιτισμός είχε προλάβει να ξεκινήσει να ερευνά γεωγραφικούς χώρους, τους καθιστούν πρωτοπόρους.
Πηγές:
David Woodward, Art and Cartography, six historical essays, University Of Chicago Press, 1987, p. 20-26
Geoffrey, All Possible worlds: A History of Geographical Ideas, Geography in the Muslim, Scandinavian and The Chinese world, Oxford University Press; 4 edition, 2005,p.49-69
Ryszard Kapuscinski, Travels With Herodotus,Penguin,2008,p. 52-5
