Όταν συμβαίνει κάτι αναπάντεχο και οδυνηρό, ο εγκέφαλος μας λειτουργεί με μοναδικούς τρόπους. Ένα άτομο που βιώνει μια απώλεια ή ένα ατύχημα μπορεί να αποκτήσει μετατραυματικό στρες καθιστώντας δύσκολη την καθημερινότητα του. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος που επιβιώσει από κάτι τραυματικό θα αποκτήσει μετατραυματικό στρες. Στο παρόν άρθρο, λοιπόν, εστιάζουμε στις βασικές πληροφορίες που θα ήταν χρήσιμο να έχει κάθε άτομο σχετικά με αυτό το είδος στρες. Φυσικά, όχι για να κάνει ο ίδιος διάγνωση. Περισσότερο για να αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση για το αν συμβαίνει αυτό στον ίδιο ή σε κάποιο κοντινό του πρόσωπο.
Τι είναι το μετατραυματικό στρες;
Το μετατραυματικό στρες αναφέρεται στα έντονα αρνητικά συναισθήματα που νιώθει κάποιος όταν συμβαίνει ένα τραυματικό γεγονός. Ωστόσο, εδώ δεν κάνουμε αναφορά σε αυτά τα συναισθήματα που ακολουθούν κάτι δυσάρεστο. Αυτά αποτελούν φυσιολογική αντίδραση. Όταν, όμως, το άγχος, ο φόβος και η δυσφορία παραμένουν έντονα ακόμη και αν χρονικά έχει περάσει το τραυματικό γεγονός; Τότε πλέον υπάρχει μετατραυματικό στρες.
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες, λοιπόν, ορίζεται ως μια ψυχική πάθηση που δημιουργείται όταν κάποιος βιώσει κάτι τραυματικό. Είτε ήταν μάρτυρας αυτού είτε έγινε αποκλειστικά στον ίδιο, το μετατραυματικό στρες κάνει δύσκολη τη καθημερινή ζωή του. Επίσης, είναι αξιοσημείωτο το ότι ως τραυματικό γεγονός δεν είναι μόνο κάτι που συμβαίνει ξαφνικά και έχει μικρή διάρκεια. Συμβαίνει, επίσης, και με τη παρατεταμένη έκθεση σε αυτό. Για παράδειγμα, επιζώντες από σεισμούς (μικρή διάρκεια) και από κακοποιητικά περιβάλλοντα ή ασθενείς χρόνιων παθήσεων (χρόνια διάρκεια). Όταν τα συμπτώματα διαρκούν παραπάνω από έναν μήνα, τότε κάνουμε αναφορά για ΔΜΤΣ. Τα συμπτώματα είναι ορατά όχι μόνο κατευθείαν μετά το γεγονός, αλλά και μετά από εβδομάδες ή και μήνες.
Παράγοντες που το προκαλούν
Σύμφωνα με έρευνα του RC PSYCH, το ένα τρίτο των ενήλικων ατόμων στην Αγγλία έχουν ζήσει τουλάχιστον μία φορά ένα τραυματικό γεγονός στην ζωή τους. Οι παράγοντες ενεργοποίησης ποικίλουν. Ωστόσο, υπάρχει ένα κοινό σε αυτά τα άτομα και αυτό έχει σύνδεση με τη κοσμοθεωρία τους. Πρώτα, θεωρούν ότι δεν έχουν τις ικανότητες να αντιμετωπίσουν τον κόσμο γύρω τους. Δεύτερον, κυριαρχεί η αντίληψη ότι ο κόσμος είναι απειλητικός και επικίνδυνος.
Γυρνώντας, όμως, τώρα στους παράγοντες κινδύνου ή αλλιώς risk factors, θα εστιάσουμε σε μερικούς από αυτούς. Αρχικά, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν μεγάλη σημασία. Ιστορικό με χρόνιο στρες και τραυματικά γεγονότα πυροδοτούν το μετατραυματικό στρες. Ακόμη, σημαντικό ρόλο έχουν και οι κοινωνικοί παράγοντες όπως η ανατροφή παιδιών σε κακοποιητικό περιβάλλον ή σε συνθήκες φτώχειας. Ένα τραυματικό γεγονός προκαλεί μεγάλη έκπληξη ακριβώς επειδή ο άνθρωπος δεν μπορεί να το κατανοήσει. Είναι αντίθετο στη κοσμοθεωρία του ή στις αντιλήψεις του, οπότε και δεν μπορεί να καταλάβει τα αίτια που το προκαλούν. Και αυτό ακριβώς είναι που προκαλεί σοκ σε έναν άνθρωπο και κατά συνέπεια μετατραυματικό στρες.
Οι δύσκολες και επώδυνες εμπειρίες γεννούν αρνητικά συναισθήματα. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι αυτό καθορίζει για πάντα τη ζωή ενός ανθρώπου. Με τη σωστή ενημέρωση και τη κατάλληλη στήριξη από κάποιον ειδικό, η πληγή σταδιακά θα κλείσει. Η κατανόηση της κατάστασης και των αιτιών αυτής είναι ένα πρώτο βήμα για αλλαγή. Μια αλλαγή για μια ισορροπημένη και σταθερή ζωή. Γιατί, ακόμα και αν το τραύμα αφήνει σημάδια, αυτά είναι εκεί για να μας υπενθυμίζουν τη δύναμη που χρειάζεται κανείς για να προχωρά μπροστά.
Πηγές
Επιβατιανού, Α. (2021). Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες: αίτια και τρόποι αντιμετώπισης. Αναρτήθηκε από https://www.psychology.gr/diatarahi-metatravmatikou-stress/6373-diataraxi-metatravmatikoy-stress-aitia-kai-tropoi-antimetopisis.html. (τελευταία πρόσβαση 7/12/2025)
Greenberg, N. (2021). Διαταραχή μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ) Post-traumatic stress disorder (PTSD). Αναρτήθηκε από https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/greek/post-traumatic-stress-disorder-(ptsd). (τελευταία πρόσβαση 7/12/2025)
