Μεγάλους πληθυσμούς από πετρελαιοφάγα βακτήρια εντόπισε μια διεθνής ομάδα επιστημόνων στο βαθύτερο σημείο των ωκεανών της Γης, στη λεγόμενη Τάφρο των Μαριανών, στο Δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό. Με την ιδιότητα τους να «τρώνε» πετρέλαιο, τα βακτήρια αυτά ίσως αποδειχτούν το πρώτο φυσικό όπλο ενάντια στους ρύπους των υδάτων, ειδικά εκείνων που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Σε βάθος περίπου 11.000 μέτρων, και αν αναλογιστεί κανείς ότι το Έβερεστ υψώνεται στα 8.848 μέτρα, η Τάφρος των Μαριανών θεωρείται μία από τις πιο δύσβατες περιοχές για εξερεύνηση και ένας υδάτινος κόσμος με πολλά κρυμμένα μυστικά. Σε μία κατάβαση του βραβευμένου σκηνοθέτη James Cameron στον πυθμένα της Τάφρου το 2012 είχαν ανακαλυφθεί πολλά νέα είδη ζωής, όπως ολοθούρια (αγγούρια της θάλασσας) και γιγάντιες γαρίδες και αμοιβάδες, εντείνοντας το ενδιαφέρον μελέτης της άγνωστης αυτής περιοχής. Έκτοτε, οι προσπάθειες αποκρυπτογράφησης της Τάφρου έγιναν όλο και πιο εντατικές.
Πρόσφατα, ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας, μαζί με Ρώσσους και Κινέζους συναδέλφους τους, συνέλεξαν δείγματα από τους μικροβιακούς πληθυσμούς στο βαθύτερο σημείο της Τάφρου των Μαριανών και έκαναν την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα ανάλυση γι’ αυτήν την περιοχή του βυθού. Μετά την αναδημιουργία αυτών των περιβαλλοντικών συνθηκών στο εργαστήριο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι μερικά από αυτά τα βακτήρια καταναλώνουν υδρογονάνθρακες, ενώσεις συνυφασμένες με το πετρέλαιο.
«Οι υδρογονάνθρακες είναι οργανικές ενώσεις που αποτελούνται μόνο από άτομα υδρογόνου και άνθρακα και βρίσκονται σε πολλά μέρη, συμπεριλαμβανομένου του αργού πετρελαίου και του φυσικού αερίου», δήλωσε ο Jonathan Todd, ένας από τους συντάκτες της μελέτης από τη Σχολή Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας. «Έτσι, αυτοί οι τύποι μικροοργανισμών τρώνε ουσιαστικά ενώσεις παρόμοιες με εκείνες του πετρελαίου και στη συνέχεια τις χρησιμοποιούν ως καύσιμα. Παρόμοιοι μικροοργανισμοί παίζουν ρόλο στη διάσπαση των πετρελαιοκηλίδων σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, όπως η πετρελαιοκηλίδα του BP το 2010 στον Κόλπο του Μεξικού.»
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι η αναλογία των βακτηρίων που διασπούν υδρογονάνθρακες στην εν λόγω Τάφρο, είναι η μεγαλύτερη που έχει βρεθεί ποτέ στον πλανήτη μας. Θέλοντας να εντοπίσουν τον ακριβή τόπο από όπου αυτά τα πετρελαιοφάγα βακτήρια συλλέγουν υδρογονάνθρακες, η ομάδα πήρε δείγματα νερού από την επιφάνεια της Τάφρου καθώς και από τα βάθη 2.000, 4.000 και 6.000 μέτρων. Μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων βρέθηκαν σε κάθε βήμα.
«Βρήκαμε ότι οι υδρογονάνθρακες υπάρχουν τόσο βαθιά όσο τα 6.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού και πιθανότατα ακόμα πιο βαθιά», αναφέρει ο Nikolai Pedentchouck, ένας ακόμα συγγραφέας της μελέτης. «Ένα σημαντικό ποσοστό αυτών προέρχεται πιθανότατα από τη ρύπανση της επιφάνειας των ωκεανών.» Προς έκπληξη όλων, στο βάθος της Τάφου των Μαριανών, ανακαλύφθηκε επίσης ότι τα πετρελαιοφάγα βακτήρια παράγουν με βιολογικό τρόπο υδρογονάνθρακες, παρόμοιους με το πετρέλαιο που χρησιμοποιείται ως καύσιμο ντίζελ. Η ομάδα προτείνει ότι αυτοί οι υδρογονάνθρακες μπορεί να είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης των μικροοργανισμών, προκειμένου να αντιμετωπίζεται η τεράστια πίεση που ασκείται πάνω τους σε αυτό το τόσο μεγάλος βάθος. «Μπορεί να δρουν και ως πηγή τροφής για άλλα μικρόβια», προσθέτει ακόμα ένα μέλος της συγγραφικής ομάδας, ο David Lea-Smith, «τα οποία μπορεί επίσης να καταναλώνουν ρυπογόνους υδρογονάνθρακες που βυθίζονται στον ωκεανό. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε πλήρως αυτό το μοναδικό περιβάλλον.»
Η δημοσίευση της έρευνας στο περιοδικό Microbiome (Μικροβίωμα) αποτελεί ίσως το πρώτο ελπιδοφόρο πλάνο απαλλαγής των θαλασσών και των ωκεανών από τους πετρελαϊκούς ρύπους, αν και ακόμη δεν είναι σαφές κατά πόσο αυτά τα πετρελαιοφάγα βακτήρια στα έγκατα της Τάφρου των Μαριανών μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά για τον καθαρισμό πετρελαιοκηλίδων. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο επικεφαλής ερευνητής και καθηγητής του κινεζικού Πανεπιστημίου των Ωκεανών, Xiao-Hua Zhang, το μόνο βέβαιο είναι πως «τελικά γνωρίζουμε περισσότερα για τον Άρη παρά για το βαθύτερο μέρος του ωκεανού.»
