Η αντισύλληψη είναι σχεδόν τόσο παλιά, όσο και ο άνθρωπος. Αντισυλληπτικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται εδώ χιλιάδες χρόνια.
Η εποχή του λίθου
Οι άνθρωποι της λίθινης εποχής θεωρούσαν την εγκυμοσύνη ένα μαγικό γεγονός, ένα θαύμα. Τα χρόνια αυτά η υψηλή θνησιμότητα των βρεφών φαίνεται πως δε δημιουργούσε την ανάγκη για αντισύλληψη. Ο περιορισμός του πληθυσμού μιας ομάδας -για να εξασφαλιστεί επάρκεια τροφής- μπορούσε να γίνει με βρεφοκτονία, συνήθως θηλυκών βρεφών. Εξασφάλιζαν έτσι ότι δε θα γεννιούνταν άλλα στόματα που έπρεπε να ταϊστούν.
Στο τέλος, πάντως, της παλαιολιθικής εποχής οι γυναίκες που δεν ήθελαν να κυοφορήσουν ίσως να χρησιμοποιούσαν άγρια χόρτα. Πολύ πριν την αγροτική επανάσταση, οι γυναίκες είχαν εξοικειωθεί με διάφορα φυτά και τις ιδιότητές τους. Δοκίμαζαν και πειραματίζονταν με διάφορα φυτά, οι αντισυλληπτικές ιδιότητες πολλών από τα οποία έχουν σήμερα αποδειχθεί με επιστημονικές μεθόδους.
Ένα τέτοιο φυτό είναι η Stevia rebaudiana, που φύεται στα κεντρικά δάση της Παραγουάης. Το φυτό αποξηραίνεται, κονιορτοποιείται και βράζεται σε νερό. Για να αποφύγει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, μια γυναίκα έπινε αυτό το ρόφημα κάθε μέρα.
Αρχαία Αίγυπτος
Οι αρχαίες Αιγύπτιες χρησιμοποιούσαν ως αντισύλληψη … μέλι! Κάλυπταν τον τράχηλο της μήτρας με μέλι, το οποίο λειτουργούσε σαν μια μέθοδος φραγμού. Η συνταγή αυτή ενισχύονταν και με άλλα υλικά, όπως ανθρακικό νάτριο κι ένα μείγμα από κόπρανα κροκόδειλου. Η μέθοδος αυτή είναι γνωστή και από ταφικά ευρήματα, ήδη από το 1850 π.Χ. Τοποθετήθηκε σε τάφο, ώστε να αποφευχθεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη μετ’ αθάνατον.
Οι Αιγύπτιες χρησιμοποιούσαν, επίσης, ταμπόν από βαμβάκι, εμποτισμένο σε ζυμωμένο χυμό ακακίας, όπως μαρτυρείται από το 1550 π.Χ. Τα φύλλα ακακίας έχει βρεθεί πως έχουν σπερματοκτόνες ιδιότητες και αποτελούν μέχρι και σήμερα ένα από τα υλικά που χρησιμοποιούνται σε αντισυλληπτικά τζελ.
Αρχαία Ελλάδα
Η αντισύλληψη απασχόλησε και τους αρχαίους Έλληνες, επιστήμονες και μη. Ο γιατρός Αέτιος (6ος αι. π.Χ.) συμβούλευε τις γυναίκες να αλείφουν τον τράχηλο με ρητίνη κέδρου (ρετσίνι), ανακατεμένη με μόλυβδο, άργιλο ή κρασί.
Ο πολυσχιδής Αριστοτέλης ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ανατομία και τη φυσιολογία του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Ως μέθοδο αντισύλληψης προτείνει ελαιόλαδο αναμεμειγμένο με εκχύλισμα κέδρου και μόλυβδο ή λιβάνι. Το μείγμα αυτό έπρεπε να επαλειφθεί στην περιοχή του κόλπου.
Για να εμποδίσουν την είσοδο του σπέρματος στον τράχηλο, οι αρχαίες Ελληνίδες χρησιμοποίησαν κενά μισά ρόδια. Πρωτότυπη η χρήση του φρούτου, όχι όμως και η τακτική. Σε πολλά μέρη του κόσμου χρησιμοποιούσαν φραγμούς για την είσοδο στον τράχηλο, όπως μπαμπού στην Κίνα και την Ιαπωνία ή φύκια στην Αφρική.
Ο πατέρας της Μαιευτικής και Γυναικολογίας, ο Σωρανός ο Εφέσιος (98-138 μ.Χ.) προτείνει ως αντισύλληψη την απόφραξη του στομίου της μήτρας με βαμβάκι εμποτισμένο με αλοιφές ή λιπαρές ουσίες.
Ο Μίνωας και τα προφυλακτικά
Σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, το σπέρμα του βασιλιά Μίνωα -μετά από μια κατάρα- περιείχε σκορπιούς και φίδια. Προκειμένου να προστατεύσει τη σύντροφό του, ο βασιλιάς φορούσε μια πεοκαλύπτρα από την ουροδόχο κύστη κατσίκας. Ο μύθος, βέβαια, φαίνεται να απηχεί το φόβο και την ανάγκη προστασίας από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, παρά την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Από την Αίγυπτο προέρχεται μια ζωγραφική παράσταση του 1350 π.Χ.που εικονίζει ένα αντικείμενο με χρήση ανάλογη του προφυλακτικού. Άντρες εικονίζονται να τοποθετούν το μόριό τους σε θήκη, η οποία θυμίζει τα σύγχρονα προφυλακτικά. Η χρήση του βέβαια δε φαίνεται να σχετίζεται με το σεξ. Είναι μάλλον μέρος κάποιας τελετουργίας ή εξυπηρετεί πρακτικούς σκοπούς, όπως η υγιεινή των γεννητικών οργάνων.
Η πρώτη πάντως απεικόνιση προφυλακτικού είναι πολύ, πολύ παλαιότερη. Βρίσκεται στο γαλλικό σπήλαιο Grotte des Comparelles και χρονολογείται 12 ή 15 χιλιάδες χρόνια π.Χ.
Στην αρχαία Ελλάδα το προφυλακτικό δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές, καθώς θεωρούσαν ότι η γυναίκα ήταν υπεύθυνη για την αντισύλληψη. Γενικά, η χρήση του προφυλακτικού συνδέθηκε περισσότερο με τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες και λιγότερο με την αντισύλληψη.
Θα χρειαζόταν να περάσουν χιλιάδες χρόνια μέχρι την πραγματική επανάσταση στην αντισύλληψη, με την έλευση του αντισυλληπτικού χαπιού.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Oικονομοπούλου, Α. Χ. (2008). Η Μαιευτική και η Γυναικολογία στην Aρχαία Eλλάδα. Αρχαιολογία και τέχνες, 102, 46-57.
Δέκα αλλόκοτες μέθοδοι αντισύλληψης, ανακτήθηκε από: https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro/1999350/deka-allokoti-methodi-antisillipsis
Η ιστορία της αντισύλληψης: Τι μεθόδους χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι; ανακτήθηκε από: https://www.iefimerida.gr/news/175488/%CE%B7-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%8D%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CF%88%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%B9-%CE%BC%CE%B5%CE%B8%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%87%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9
Ιστορία της αντισύλληψης, ανακτήθηκε από: https://www.paidiatros.com/efivos/sex-education/history-contraception
Καθημερινά αντικείμενα που χρωστάμε στους αρχαίους Αιγύπτιους, ανακτήθηκε από: https://www.newsbeast.gr/world/arthro/779848/kathimerina-adikeimena-pou-hrostame-stous-arhaious-aiguptious
Σύντομη ιστορία του προφυλακτικού, ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/pote-dimiourgithike-to-profilaktiko-ke-giati-o-froint-itan-enantion-tou/
