Η μαντική αποτελεί μία πολύ σημαντική διάσταση της επιθυμίας του ανθρώπου. Από τα αρχαία χρόνια μέχρι τις μέρες μας η γνώση για το τι θα συμβεί στο μέλλον αποτελεί μείζων επιθυμία. Βέβαια, άξιο αναφοράς είναι πως στις μέρες μας αυτή η επιθυμία έχει μειωθεί μεταξύ των ανθρώπων. Ο λόγος είναι πως θεωρείται από πολλούς ως δείγμα ανορθολογισμού. Όμως παραμένει αρκετός κόσμος με την θέληση να μάθει για το μέλλον.
Συχνά οι άνθρωποι καταφεύγουν σε διάφορες μεθόδους μαντικής. Και όσο και να μην θέλουμε να πιστέψουμε στη πρόβλεψη του μέλλοντος, συνάμα είμαστε πολύ περίεργοι για να μάθουμε γι΄αυτό. Για να πούμε και το αστείο μας, αν ένα τζίνι πεταγόταν, μία από τις πιο δημοφιλείς ευχές μας θα ήταν να αποκτήσουμε την ικανότητα να προβλέπουμε το μέλλον. Επιπλέον όλοι έχουμε ακούσει για μία θεία των γονιών μας που λέει τρομερά το φλιτζάνι. Όμως, τι κοινό έχουμε με το παρελθόν; Και τότε οι άνθρωποι ήθελαν να μάθουν το μέλλον, αλλά πως;
Ας επιχειρήσουμε να αναφέρουμε λίγα πράγματα για τη μαντική στα παλαιότερα χρόνια και συγκεκριμένα στην αρχαία Ελλάδα. Ευκαιρία να κάνουμε όλοι και μία σύγκριση με τη σημερινή Ελλάδα και να δούμε τι ομοιότητες και διαφορές έχουμε με τα αρχαία χρόνια.
Όλοι γνωρίζουμε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου, το μαντείο των Δελφών, αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα. Επίσης, ένα άλλο διάσημο μαντείο ήταν αυτό της Δωδώνης στην Ήπειρο, προς τιμήν του Δία.
Οι μάντεις χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες. Στη πρώτη κατηγορία βρίσκονταν αυτοί που ανήκαν στην φυσική ή άτεχνη μαντική, όπως η Πυθία. Αυτή η μαντική δεν διδασκόταν αλλά ο μάντης έδινε το χρησμό του εξαιτίας της κυρίευσής του από κάποιο πνεύμα. Στη δεύτερη κατηγορία βρίσκονταν αυτοί που ασκούσαν την έντεχνη μαντική και εξηγούσαν σημεία τα οποία γνώριζαν έπειτα από σπουδή. Σε αυτούς ανήκαν ο μάντης Κάλχας και ο μάντης Τειρεσίας. Παρακάτω θα αναφέρουμε μερικές μεθόδους μαντικής.
Οιωνοσκοπία
Οι μέθοδοι μαντικής που χρησιμοποιούσαν ήταν αρκετά περίεργες και λίγο ξένες σε σύγκριση με αυτές που χρησιμοποιούμε στις μέρες μας. Μία πρώτη μέθοδος, και μάλιστα από τις αρχαιότερες, ήταν η οιωνοσκοπία/ορνιθοσκοπία. Με αυτή τη μέθοδο οι ιερείς, παρακολουθώντας τη συμπεριφορά και το πέταγμα των πουλιών προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν το μέλλον. Η λέξη προέρχεται από τη λέξη οιωνός που σημαίνει πουλί. Οι μάντεις, ως καλό σημάδι λάμβαναν την εμφάνιση οιωνού από την ανατολή, ενώ ως κακό από τη δύση. Παρατηρούνταν ιδιαίτερα ο αετός, το γεράκι, η γλαύκα και ο ερωδιος.
Μαντική από ήχους
Άλλη μια μέθοδος μαντικής που χρησιμοποιούταν στην αρχαία Ελλάδα βασίζεται στο άκουσμα ήχων. Αυτοί οι ήχοι μπορεί να ήταν τυχαίοι ή τα θροΐσματα της ιερής δρυός. Οι συγκεκριμένοι ήχοι ονομάζονταν κλήδωνες ή φήμες. Για παράδειγμα, στην αχαϊκή πόλη των Φαρών υπήρχε στην αγορά ένα άγαλμα του Ερμή. Ο ενδιαφερόμενος για να συμβουλευτεί τον θεό, το πλησίαζε και ψιθύριζε στο αυτί του το ερώτημα. Στη συνέχεια απομακρυνόταν κρατώντας κλειστά τα αυτιά του, τα οποία ελευθέρωνε μόνο αφότου είχε βγει από την αγορά. Η πρώτη φράση που θα άκουγε αποτελούσε και το χρησμό του θεού.
Λεκανομαντεία
Η λεκανομαντεία θεωρείται πως προέρχεται από την Ανατολή. Σύμφωνα με τον Αισχύλο ο χρησμός δινόταν έπειτα από την παρατήρηση κυματισμών ή αντανακλάσεων σε μία επιφάνεια νερού.
Ονειρομαντεία
Η ονειρομαντεία είναι η μελέτη των ονείρων και η προσπάθεια ανάλυσής τους. Κατά τους αρχαίους, η ψυχή χωρίζεται από το υπόλοιπο σώμα και ταξιδεύει στο χωροχρόνο όπου συναντά άλλες ψυχές, οι οποίες έχουν γνώση του μέλλοντος. Τα όνειρα, επειδή θεωρούνταν πως βρίσκονται κοντά στις ψυχές των νεκρών, αντιμετωπίζονταν ως τρόποι άντλησης πληροφοριών για το μέλλον. Σήμερα παρατηρούμε κάτι αντίστοιχο με τη χρήση του ονειροκρίτη.
Καπνομαντεία
Ως μέθοδος μαντικής, η καπνομαντεία εξέταζε το καπνό που έβγαινε από τα φλεγόμενα αντικείμενα. Επιπλέον, υπήρχε και η μαντεία δι’ εμπύρων, κατά την οποία εξεταζόταν η συμπεριφορά της φωτιάς αλλά και η συμπεριφορά του αντικειμένου που δεχόταν την ενέργεια της φωτιάς.
Νεκρομαντεία
Η μαντική της νεκρομαντείας σχετίζεται με την πνευματική επικοινωνία με τους νεκρούς για την αποκάλυψη πληροφοριών σχετιζόμενες με το μέλλον. Οι πιστοί σε αυτά, ύστερα από θυσία στους χθόνιους θεούς, επικαλούνταν τις ψυχές νεκρών, από τις οποίες λάμβαναν χρησμό. Το πιο φημισμένο νεκρομαντείο ήταν στην Εφύρα της Θεσπρωτίας, κοντά στις εκβολές του Αχέροντα.
Θυοσκοπία
Προερχόμενη από την Ανατολή, πρόκειται για την παρατήρηση των σπλάχνων του θυσιαζόμενου ζώου. Επίσης, είναι γνωστή και με την ονομασία σπλαχνοσκοπία. Μία ειδική κατηγορία της, η ηπατοσκοπία, έγινε πολύ δημοφιλής στους Ετρούσκους.
Οι μέθοδοι που παρατηρούνται για τη πρόβλεψη του μέλλοντος ήταν αρκετές. Κάποιες ίσως μας ακούγονται γνώριμες, άλλες πάλι αρκετά περίεργες θυμίζοντας σκηνές από ταινίες τρόμου (π.χ. σπλαχνοσκοπία). Ένα μπορούμε να πούμε με σιγουριά: μπορεί οι αιώνες που μας χωρίζουν με την αρχαία Ελλάδα να είναι πολλοί και να μοιάζει για μια εποχή πολύ μακρινή, όμως το κομμάτι της πρόβλεψης εξακολουθεί να παραμένει σημαντικό και πρωταρχικό για την καθημερινότητα πολλών μέχρι και σήμερα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
“Μέθοδοι μαντικής”. Ανακτήθηκε από ime.gr (τελευταία πρόσβαση 13.1.2021)
Δουρουκλάκη Ε. , Κουσίδης Α. , Κουσίδης Κ. , Ευφραιμίδης Χ “Η μαντική τέχνη στην αρχαιότητα” Ανακτήθηκε από schoolpress.sch.gr (τελευταία πρόσβαση 13.1.2021)
