Στην ανατολική Ευρώπη, κάπου ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία υπάρχει μία μακρόστενη περιοχή, όπου φαίνεται να έχει σταματήσει ο χρόνος. Σε αυτή την περιοχή, έχει εγκαθιδρυθεί ένα κράτος το οποίο κυριολεκτικά “δεν υφίσταται” και οι κάτοικοί του μοιάζουν λες και βρίσκονται σε άλλη εποχή. Η Υπερδνειστερία, ή αλλιώς Τρασνίστρια, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα απομεινάρι του περασμένου αιώνα, που στέκεται ακόμη και σήμερα αγέρωχο να υπενθυμίζει πως η εποχή του υπαρκτού σοσιαλισμού δεν έχει ακόμη ξεχαστεί.
Η χώρα αυτή στα ελληνικά είναι γνωστή ως Υπερδνειστερία, που κυριολεκτικά είναι μεταφραστικό δάνειο του ρουμανικού Trasnistria, που σημαίνει “πέρα από τον Δνείστερο” και όπως είπαμε πριν είναι μία γη σφηνωμένη ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία, που διεθνώς θεωρείται αυτόνομη επαρχία, μέρος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας. Η μολδαβική κυβέρνηση αναφέρεται σ’ αυτή ως Stînga Nistrului, δηλαδή “αριστερή όχθη” (του Δνείστερου). Από την άλλη, οι αρχές της αυτοανακηρυχθείσας αυτής δημοκρατίας, αναφέρονται στη χώρα τους ως Υπερδνειστερική Μολδαβική Δημοκρατία.
Όταν εγκαθιδρύθηκε η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο, δημιουργήθηκε μία σειρά από ξεχωριστές επαρχίες – δημοκρατίες, οι οποίες λίγο – πολύ μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, εξελίχθηκαν στις αντίστοιχες ανεξάρτητες δημοκρατίες που γνωρίζουμε σήμερα (Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Γεωργία κλπ). Το 1924 δημιουργήθηκε και η Μολδαβική ΣΣΔ, η οποία περιελάμβανε τη σημερινή Υπερδνειστερία και μία περιοχή γύρω από τη Μπάλτα της σημερινής Ουκρανίας, αλλά τίποτα από την ιστορική περιοχή της Βεσσαραβίας (σημερινή Μολδαβία) που τότε ήταν έδαφος της Ρουμανίας. Η επιθυμία της Σοβιετικής Ένωσης φυσικά ήταν η προσάρτηση της Βεσσαραβίας. Στις 28 Ιουνίου 1940, με το περίφημο σύμφωνο Μολότοφ – Ριμπέντροπ, ένα μέρος της περιοχής αυτής ενσωματώθηκε στη Μολδαβική ΣΣΔ.
Όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Ρουμανία, ως σύμμαχος των Ναζί, επιτέθηκε και κατέλαβε τη Μολδαβία, την οποία διατήρησε ως το τέλος του πολέμου. Κατά τη ρουμανική κατοχή, εκτιμάται πως εξαλείφθηκε σχεδόν ο εβραϊκός πληθυσμός της περιοχής. Αφότου ο Κόκκινος Στρατός ανακατέλαβε την περιοχή το 1944, οι σοβιετικές αρχές εκτέλεσαν, εξόρισαν ή φυλάκισαν εκατοντάδες κατοίκους της Μολδαβικής ΣΣΔ τους επόμενους μήνες, με την κατηγορία ότι συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς και τους Ρουμάνους Ναζί.
Στη δεκαετία του 1980, εφαρμόστηκαν οι περίφημες πολιτικές της περεστρόικα και της γκλάσνοστ από τον ηγέτη της ΕΣΣΔ, Μ. Γκορμπατσόφ. Επιτράπηκε λοιπόν η φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος και αυτό οδήγησε στη δημιουργία ανεπίσημων κινημάτων σε όλη τη χώρα και στην άνοδο του τοπικού εθνικισμού. Οι Μολδαβοί, με τη σειρά τους, άρχισαν να ενστερνίζονται την άποψη ότι συνδέονται εθνικά με τους Ρουμάνους, με το Λαϊκό Μέτωπο της Μολδαβίας να είναι ο κυριότερος φορέας αυτής της αντίληψης. Την άνοιξη του 1988, το Λαϊκό Μέτωπο ζήτησε από την κυβέρνηση της Μολδαβικής ΣΣΔ την αναγνώριση της ρουμανικής γλώσσας ως τον μόνο επίσημο γλωσσικό φορέα και να επιτραπεί η χρήση του λατινικού αλφαβήτου (μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά το κυριλλικό).
Στις 31 Αυγούστου 1989, το Ανώτατο Σοβιέτ της Μολδαβίας έκρινε πως η ρουμανική (για πολιτικούς λόγους ονομαζόταν μολδαβική) είναι η μοναδική επίσημη γλώσσα της χώρας, εκτοπίζοντας τα ρωσικά σε δεύτερη μοίρα. Το λατινικό αλφάβητο ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ευρέως για τη γραφή της γλώσσας και καλλιεργήθηκε έντονα στον Τύπο, η σύνδεση των Μολδαβών με τους Ρουμάνους. Φυσικά, αυτό προκάλεσε ρήγμα στις σχέσεις των Μολδαβών με τις εθνικές μειονότητες της χώρας, οι οποίες ως επί το πλείστον μιλούσαν ρωσικά.
Το σκηνικό στην Υπερδνειστερία ήταν αρκετά διαφορετικό από την υπόλοιπη Μολδαβία, ήδη από εκείνη την εποχή. Το ποσοστό των Ρώσων και των Ουκρανών που διέμεναν στην περιοχή αυτή ήταν αρκετά υψηλό και ξεπερνούσε τους γηγενείς Μολδαβούς, οι οποίοι αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 40% του γηγενούς πληθυσμού. Στα πρόθυρα διάλυσης της ΕΣΣΔ, το Λαϊκό Μέτωπο της Μολδαβίας που ήταν εθνικιστικών καταβολών, κέρδισε τις πρώτες ελεύθερες εκλογές στη χώρα και άρχισε αμέσως να εφαρμόζει την ατζέντα του. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1990, η Υπερδνειστερία ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της και η βία δεν άργησε να ξεσπάσει. Ο πρόεδρος της ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, προκειμένου να αποτρέψει την περαιτέρω κλιμάκωση της βίας, δήλωσε δημόσια τον Δεκέμβριο του 1990 ότι η ανακήρυξη ανεξαρτησίας της Υπερδνειστερίας δεν είχε καμία νομική βάση.
Φυσικά, όπως συμβαίνει συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις, μετά και την επίσημη κατάρρευση της ΕΣΣΔ, δεν άργησε να ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ της Μολδαβίας και των αυτονομιστών της Υπερδνειστερίας. Ο πόλεμος έγινε αισθητός αρχικά με συγκρούσεις περιορισμένης κλίμακας τον Νοέμβριο του 1990. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αυτονομιστές συνεπικουρήθηκαν εκείνη τη στιγμή από Ρώσους εθελοντές. Από τις 2 Μαρτίου 1992, πραγματοποιήθηκε συντονισμένη στρατιωτική δράση μεταξύ Μολδαβίας και Υπερδνειστερίας. Κατά τη διάρκεια των αρχών του 1992, οι μάχες εντάθηκαν.
Ο πρώην σοβιετικός 14ος Στρατός εισήλθε στη σύγκρουση στο τελικό στάδιο, ανοίγοντας πυρ εναντίον των δυνάμεων της Μολδαβίας. Οι συνολικές απώλειες κυμαίνονται στους 700 ανθρώπους. Στις 21 Ιουλίου 1992 υπογράφηκε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός και έκτοτε η Μολδαβία δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο στην Υπερδνειστερία.
Όλα τα κράτη – μέλη του ΟΗΕ θεωρούν την Υπερδνειστερία ως έδαφος της Μολδαβίας. Μόνο κάποια ακόμη ψευδοκράτη της Ευρώπης, όπως η Αμπχαζία, η Νότια Οσετία και η Δημοκρατία του Αρτσάχ έχουν αναγνωρίσει την Υπερδνειστερία ως ανεξάρτητο κράτος. Ακόμη και σήμερα, υπάρχει ισχυρή ρωσική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή και ουσιαστικά η Ρωσία είναι η χώρα από την οποία εξαρτάται αποκλειστικά η Υπερδνειστερία. Σε δημοψήφισμα που διενεργήθηκε το 2006, οι ψηφοφόροι ψήφισαν με ποσοστό 93,1% υπέρ της ανεξαρτησίας από τη Μολδαβία και την ένωση με τη Ρωσία, αν και η περιοχή δε συνορεύει με τη χώρα. Η Μόσχα πάντως δεν έχει εκφράσει ενδιαφέρον περί ολικής προσάρτησης της περιοχής (όπως συνέβη στην Κριμαία).
Μέχρι και σήμερα, η ζωή σε αυτή τη χώρα δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες προοπτικές. Οι κάτοικοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, η μαφία και η διαφθορά βασιλεύουν, γίνεται εκτεταμένο εμπόριο όπλων και εμπόριο λευκής σαρκός. Η κοινωνία μοιάζει να έχει “κολλήσει” στην εποχή του υπαρκτού σοσιαλισμού: δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός πως πολλά σοβιετικά σύμβολα υπάρχουν διάσπαρτα στην επικράτειά της. Το νόμισμα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι της χώρας αυτής δεν έχει καμία αξία σε καμία άλλη χώρα όπως και τα διαβατήρια τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αποκαλούν την περιοχή ως “απομεινάρι του Ψυχρού Πολέμου” και “τελευταία σοβιετική περιοχή της Ευρώπης”.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν γι’ αυτό το άρθρο:
Υπερδνειστερία: αντλήθηκε από el.wikipedia.org
Υπερδνειστερία: ταξίδι στη χώρα που δεν υπάρχει: αντλήθηκε από huffingtonpost.gr
Υπερδνειστερία: Ο “παράδεισος” του Πούτιν: αντλήθηκε από www.thetoc.gr
