Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι από τα μεγαλύτερα μουσεία της χώρας και το κεντρικό μουσείο της Βόρειας Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1912 και το κτίριο που στεγάζεται σήμερα εγκαινιάστηκε στις 27 Οκτωβρίου 1962 όταν η πόλη γιόρταζε τα 50 χρόνια από την απελευθέρωσή της. Το κτίριο κατασκευάστηκε το 1962 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού και είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο μνημείο της νεότερης κληρονομιάς.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης εκτίθενται μοναδικές συλλογές αρχαίων αντικειμένων, με πλούσια δραστηριότητα και εξωστρέφεια. Άλλωστε μαζί με τα πλούσια εκθέματά του, το μουσείο προσφέρει εκπαιδευτικές δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους, εκπαιδευτικά προγράμματα που ταξιδεύουν τους συμμετέχοντες στο χώρο και στο χρόνο. Στα προγράμματα αυτά μπορεί να συμμετάσχουν ενήλικες είτε μεμονωμένα είτε σε ομάδες, εκπαιδευτικοί, μαθητές, φοιτητές, ερευνητές, οικογένειες κτλ. Το μουσείο προσφέρει στους ενήλικες ποικίλες εποικοδομητικές δράσεις, όπως διαλέξεις, σεμινάρια, ημερίδες, μουσικές βραδιές, θεατρικά δρώμενα κ.α. Επίσης, σημαντική είναι η προσφορά του μουσείου στους ερευνητές μέσω ερευνητικών προγραμμάτων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, εκδόσεων, εντύπων, ενώ παρέχει πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς και όχι μόνο.
Οι Συλλογές του μουσείου περιλαμβάνουν πολυάριθμα αντικείμενα που χρονολογούνται από την προϊστορική εποχή μέχρι το τέλος της αρχαιότητας. Προέρχονται από ανασκαφές που διενεργήθηκαν σε όλη τη Μακεδονία από το 1912, καθώς και από περισυλλογές και παραδόσεις. Το μουσείο εκθέτει συλλογή κεραμικής, τοιχογραφιών, ψηφιδωτών, μεταλλοτεχνίας, λιθίνων και μικροτεχνίας.
Τα εκθέματα, τα οποία φιλοξενεί, προέρχονται από τις ανασκαφές, που έχουν πραγματοποιηθεί στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Τον Ιούνιο του 1980 εγκαινιάστηκε μια νέα πτέρυγα για να φιλοξενήσει τα ευρήματα από τις ανασκαφές της δεκαετίας του 1970 στους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας με την έκθεση οι «Θησαυροί της Βεργίνας».Το 1982 οργανώθηκε μια νέα έκθεση, των ταφικών ανασκαφικών συνόλων από τη Σίνδο. Το 1996 έγινε η πρώτη εκτεταμένη έκθεση για την προϊστορική Μακεδονία στον ημιυπόγειο χώρο κάτω από την έκθεση της Βεργίνας, στο καινούργιο κτήριο του Βογιατζή του 1980. Τον Ιούνιο του 1998, μετά από τη μεταφορά των ευρημάτων των Αιγών από το Μουσείο στη Βεργίνα, οργανώθηκε στο Μουσείο έκθεση με θέμα ο «Χρυσός των Μακεδόνων» προκειμένου να καλυφτεί το «κενό» που άφησε στη συνείδηση του κοινού η έλλειψη των εντυπωσιακών βασιλικών κτερισμάτων. Μέσα σε τέσσερεις θεματικές ενότητες καλύπτονται οι δραστηριότητεςπου συνδέονται με το χρυσό και δίνεται η εικόνα του πολιτισμού των Μακεδόνων από τον 6ο αι. μέχρι την υποταγή της Μακεδονίας στους Ρωμαίους το 168 μ.Χ. Μετά από μία τετραετή περίοδο εργασιών απαραίτητων για την αναδιοργάνωση των χώρων έκθεσης, αποθήκευσης, συντήρησης και διοίκησης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης άνοιξε ξανά τις πύλες του στο κοινό, τον Σεπτέμβριο του 2006.
Στο Μουσείο στεγάζονται ευρήματα από την ανασκαφική έρευνα σε οικόπεδα της πόλης και σε αρχαιολογικούς χώρους και ειδικότερα από τη δραστηριότητα της ΙΣΤ’ εφορίας αρχαιοτήτων, που καλύπτει τους νομούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πιερίας, Χαλκιδικής. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα φιλοξένησε τα ευρήματα των ανασκαφών του Μανώλη Ανδρόνικου από τη Βεργίνα. Στις εσωτερικές αίθουσες στεγάζονται τα ευρήματα από το νεκροταφείο της Σίνδου. Στις εξωτερικές αίθουσες εκτίθενται αντικείμενα της Νεολιθικής, Κλασικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής εποχής, ενώ στον κάτω όροφο παρουσιάζεται η προϊστορική συλλογή παρουσιάζοντας στον επισκέπτη μια διαχρονική εικόνα της πολιτισμικής εξέλιξης όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη αλλά και ευρύτερα σε ολόκληρη την περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας.
Στη στοά μπροστά από την είσοδο του Μουσείου βρίσκονται δύο μαρμάρινες σαρκοφάγοι από την Θεσσαλονίκη με κάλυμα στο οποίο απεικονίζεται ο νεκρός να αναπαύεται. Στις πλευρές των σαρκοφάγων εικονίζονται θέματα όπως ο Ορφέας με την άρπα του, οι Αμαζόνες σε μάχη, το κυνήγι του κάπτου της Καλυδώνας κ.α. Πρόκειται για έργα αττικών εργαστηρίων του 2ου-3ου αι.μΧ.
Ανάμεσα στα πολυάριθμα εκθέματα ξεχωρίζουν τα εξής:
- Το Αγαλμα του Αρποκράτη (τέλη 2ου αιώνα π.Χ.)
- Το κεφάλι του Σεράπιδος (2ος αιώνας π.Χ.)
- Ο Κρατήρας του Δερβενίου (330 π.Χ.)
- Χάλκινο κράνος και χρυσή μάσκα από το νεκροταφείο της Σίνδου (τέλη του 6ου αιώνα)
- Μαρμάρινη θύρα από τον Μακεδονικό Τάφο της Αγίας Παρασκευής
- Αντίγραφο της “Ανακαλυπτόμενης” Αφροδίτης (421/420 π.Χ.)
- Χρυσά διαδήματα, χρυσά δισκάρια και χρυσά κεφάλια Μέδουσας (350 – 325 π.Χ.)
- Η πόρτα της Ποτίδαιας
Ο Κρατήρας του Δερβενίου (330 π.Χ.)
Επτά ενότητες συνθέτουν την εκθεσιακή πρόταση του Μουσείου, μέσω της οποίας ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τον κόσμο της αρχαίας Μακεδονίας, τον πολιτισμό και τους ανθρώπους της. Οι μόνιμες εκθέσεις του μουσείου είναι οι εξής:
- Προϊστορική Μακεδονία
- Προς τη γένεση των πόλεων
- Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. έως την ύστερη αρχαιότητα
- Θεσσαλονίκη, Μακεδονίας μητρόπολις
- Ο χρυσός των Μακεδόνων
- Αγρός-Οικία-Κήπος-Τόπος
- Μακεδονία: από τις ψηφίδες στα pixels
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 2001. Το 2002 με σχετικό Προεδρικό Διάταγμα (το 164/2002) το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης έγινε ανεξάρτητη περιφερειακή μονάδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Επιπλέον, το προσωπικό του μουσείου αποτελείται από επιστημονικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό.
Μία τουλάχιστον επίσκεψη αξίζει σε αυτό το μουσείο, αφού μέσω αυτού μπορεί να εισέλθει κανείς σε μία άλλη μακρά εποχή, αφού μπορεί να γευτεί την ιστορία της Αρχαίας Μακεδονίας ταξιδεύοντας στο χρόνο. Άλλωστε οι μόνιμες εκθέσεις των συλλογών του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνουν μοναδικά αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης που χρονολογούνται από την προϊστορική εποχή έως την ύστερη αρχαιότητα, εκθέματα που εγγυώνται ένα υπέροχο ταξίδι στο χρόνο.
Πηγή: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης: http://www.amth.gr/museum
