Το παρόν άρθρο, με τίτλο Η Διαταραχή της Παρασυσσώρευσης, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου το οποίο μπορεί να βρεθεί εδώ.
Η Διαταραχή της Παρασυσσώρευσης
Τα άτομα με τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης αντικειμένων έχουν επίμονη δυσκολία να απαλλαγούν ή να αποχωριστούν τα υπάρχοντά τους λόγω της ανάγκης τους να τα σώσουν.Οι προσπάθειες αποχωρισμού των αντικειμένων δημιουργούν σημαντική δυσφορία και οδηγούν σε αποφάσεις για τη διάσωσή τους.Η προκύπτουσα ακαταστασία διαταράσσει την ικανότητα χρήσης των χώρων διαβίωσης (American Psychiatric Association, 2022).
Η συσσώρευση των αντικειμένων δεν είναι το ίδιο με τη συλλογή.Οι συλλέκτες συνήθως αποκτούν αντικείμενα με οργανωμένο, σκόπιμο και στοχευμένο τρόπο.Μόλις αποκτηθούν, τα αντικείμενα αφαιρούνται από την κανονική χρήση, αλλά υπόκεινται σε οργάνωση, θαυμασμό και επίδειξη σε άλλους.Η απόκτηση αντικειμένων στα άτομα που συσσωρεύουν αντικείμενα είναι σε μεγάλο βαθμό παρορμητική, με μικρό ενεργό σχεδιασμό η οποία πυροδοτείται από τη θέα ενός αντικειμένου που θα μπορούσε να ανήκει.Τα αντικείμενα που αποκτώνται από τα άτομα με διαταραχή παρασυσσώρευσης αντικειμένων δεν έχουν ένα συνεπές θέμα, ενώ αυτά των συλλεκτών επικεντρώνονται στενά σε ένα συγκεκριμένο θέμα.Σε αντίθεση με την οργάνωση και την έκθεση των αντικειμένων που παρατηρείται στη συλλογή, η ανοργάνωτη ακαταστασία είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της διαταραχής της παρασυσσώρευσης αντικειμένων.
Η συχνότητα της διαταραχής της παρασυσσώρευσης είναι περίπου 2,6%, με υψηλότερα ποσοστά για τα άτομα άνω των 60 ετών και για τα άτομα με άλλες ψυχιατρικές διαγνώσεις, ιδιαίτερα για τα άτομα με άγχος και κατάθλιψη. Η συχνότητα και τα χαρακτηριστικά της παρασυσσώρευσης φαίνεται να είναι παρόμοια μεταξύ των χωρών και των πολιτισμών.Το μεγαλύτερο μέρος των στοιχείων υποδηλώνει ότι η παρασυσσώρευση εμφανίζεται με ίση συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες.Η συμπεριφορά της παρασυσσώρευσης ξεκινά σχετικά νωρίς στη ζωή και αυξάνεται σε σοβαρότητα με κάθε δεκαετία.
Συνέπειες
Η διαταραχή της παρασυσσώρευσης μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις, στις κοινωνικές και εργασιακές δραστηριότητες και σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.Οι πιθανές συνέπειες της σοβαρής παρασυσσώρευσης περιλαμβάνουν τις ανησυχίες για την υγεία και την ασφάλεια, όπως τους κινδύνους πυρκαγιάς, τους κινδύνους να σκοντάφτουν τα άτομα και τις παραβιάσεις του υγειονομικού κώδικα.Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε οικογενειακή ένταση και συγκρούσεις, απομόνωση και μοναξιά, απροθυμία να εισέλθει κάποιος άλλος στο σπίτι και αδυναμία εκτέλεσης των καθημερινών εργασιών, όπως το μαγείρεμα και το μπάνιο στο σπίτι.
Η διάγνωση της διαταραχής παρασυσσώρευσης
Συγκεκριμένα συμπτώματα για τη διάγνωση της διαταραχής της παρασυσσώρευσης περιλαμβάνουν (American Psychiatric Association, 2022):
Επίμονη δυσκολία στην απόρριψη ή τον αποχωρισμό αντικειμένων, ανεξάρτητα από την πραγματική τους αξία.
Αυτή η δυσκολία οφείλεται στην ανάγκη να σωθούν τα αντικείμενα και στην αγωνία που σχετίζεται με την απόρριψή τους.
Η δυσκολία στην απόρριψη αντικειμένων έχει ως αποτέλεσμα την παρασυσσώρευση αντικειμένων τα οποία υπερφορτώνουν τους χώρους διαβίωσης και θέτουν σε κίνδυνο σημαντικά την προβλεπόμενη χρήση τους.
Εάν οι χώροι διαβίωσης είναι τακτοποιημένοι, αυτό οφείλεται μόνο στις παρεμβάσεις τρίτων (π.χ. μελών της οικογένειας, καθαριστών ή των αρχών).
Η συσσώρευση αντικειμένων προκαλεί σημαντική δυσφορία ή προβλήματα σε κοινωνικούς, εργασιακούς ή άλλους σημαντικούς τομείς λειτουργιών (συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τον εαυτό σας και τους άλλους).
Μια αξιολόγηση για την παρασυσσώρευση αντικειμένων μπορεί να περιλαμβάνει ερωτήσεις όπως:
Έχεις πρόβλημα να αποχωριστείς τα αντικείμενα (όπως το να τα πετάξεις, το να τα ανακυκλώσεις, να τα πωλήσεις ή να τα δώσεις);
Λόγω της ακαταστασίας ή του αριθμού των αντικειμένων, πόσο δύσκολο είναι να χρησιμοποιήσεις τα δωμάτια και τις επιφάνειες στο σπίτι σου;
Σε ποιο βαθμό η παρασυσσώρευση, η απόκτηση και η ακαταστασία επηρεάζουν την καθημερινή σου λειτουργία;
Πόσο επηρεάζουν αυτά τα συμπτώματα το σχολείο, την εργασία, την κοινωνική ή την οικογενειακή σου ζωή;
Πόση δυσφορία σου προκαλούν αυτά τα συμπτώματα;
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν επίσης να ζητήσουν άδεια να μιλήσουν με φίλους και συγγενείς για να βοηθήσουν στη διάγνωση ή να χρησιμοποιήσουν ερωτηματολόγια (κλίμακες αξιολόγησης) για να βοηθήσουν στην αξιολόγηση του επιπέδου λειτουργικότητας.
Ορισμένα άτομα με τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης αντικειμένων μπορεί να αναγνωρίσουν και να παραδεχτούν ότι έχουν πρόβλημα με τη συσσώρευση αντικειμένων, άλλα μπορεί να μην βλέπουν το πρόβλημα.
Η υπερβολική απόκτηση αντικειμένων συμβαίνει στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων και -αν και δεν αποτελεί βασικό διαγνωστικό χαρακτηριστικό- θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά.
Πιο συγκεκριμένα, τα βασικά χαρακτηριστικά της δυσκολίας να αποχωριστεί κανείς τα αντικείμενα και της ακαταστασίας είναι πολλά. Τα άτομα με τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης έχουν επίσης σχετικά προβλήματα όπως αναποφασιστικότητα, τελειομανία, αναβλητικότητα, αποδιοργάνωση και διάσπαση της προσοχής. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στα προβλήματα λειτουργικότητάς τους και στη συνολική σοβαρότητα.
Η παρασυσσώρευση ζώων μπορεί να αποτελεί έναν ειδικό τύπο διαταραχής παρασυσσώρευσης και περιλαμβάνει την απόκτηση μεγάλου αριθμού (δεκάδων ή και εκατοντάδων) ζώων από ένα άτομο.Τα ζώα μπορεί να φυλάσσονται σε ακατάλληλο χώρο, δημιουργώντας ενδεχομένως ανθυγιεινές, μη ασφαλείς συνθήκες για τα ζώα και τους ανθρώπους που συμβιώνουν μαζί τους.Τα άτομα που παρασυσσωρεύουν ζώα συνήθως δείχνουν περιορισμένη γνώση σχετικά με το πρόβλημα.
Πολλά άτομα με διαταραχή παρασυσσώρευσης βιώνουν επίσης άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, ΔΕΠΥ ή διαταραχή χρήσης αλκοόλ.
Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου
Η αιτία της διαταραχής της παρασυσσώρευσης είναι άγνωστη.Λόγω της πρόσφατης ταξινόμησής της στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM), η νευροβιολογία της διαταραχής της παρασυσσώρευσης στους ανθρώπους είναι ένας πρόσφατα αναδυόμενος τομέας, γεγονός που καθιστά κάπως πρόωρο να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα.Η παρασυσσώρευση είναι πιο συχνή σε άτομα με ένα μέλος της οικογένειας το οποίο έχει επίσης πρόβλημα με την παρασυσσώρευση. Ένα στρεσογόνο γεγονός ζωής, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της παρασυσσώρευσης.
Η διαταραχή της παρασυσσώρευσης έχει ένα προφίλ συμπτωμάτων, νευρωνικές συσχετίσεις και σχετικά χαρακτηριστικά τα οποία διαφέρουν από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και άλλες διαταραχές.Ορισμένα ελλείμματα επεξεργασίας πληροφοριών έχουν συσχετιστεί με τη συσσώρευση, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, της επίλυσης προβλημάτων, της οπτικοχωρικής μάθησης και μνήμης, της διαρκούς προσοχής, της μνήμης εργασίας και της οργάνωσης.
Οι συμπεριφορές παρασυσσώρευσης εμφανίζονται σχετικά νωρίς στη ζωή και στη συνέχεια ακολουθούν μια χρόνια πορεία.Οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν την έναρξη της διαταραχής μεταξύ της ηλικίας των 15 και των 19 ετών. Η έγκαιρη αναγνώριση, η διάγνωση και η θεραπεία είναι κρίσιμες για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων.
Θεραπεία
Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης να μειώσουν τη συσσώρευση, την απόκτηση και την ακαταστασία τους και να ζήσουν ασφαλέστερες και πιο ευχάριστες ζωές.
Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές έχουν καθιερώσει τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης ως αποτελεσματική θεραπεία.Κατά τη διάρκεια της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας, τα άτομα μαθαίνουν σταδιακά να απορρίπτουν τα περιττά αντικείμενα με λιγότερη δυσφορία – μειώνοντας την υπερβολική ανάγκη ή επιθυμία τους να σώσουν αυτά τα υπάρχοντα.Μαθαίνουν επίσης να βελτιώνουν τις δεξιότητες όπως η οργάνωση, η λήψη αποφάσεων και η χαλάρωση.
Παρά την αποτελεσματικότητα της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας για τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης, ένας σημαντικός αριθμός περιπτώσεων της διαταραχής της παρασυσσώρευσης παραμένει κλινικά επηρεασμένος από τα συμπτώματα της παρασυσσώρευσης μετά τη θεραπεία.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, οι μελέτες για την ψυχοφαρμακολογία της διαταραχής της παρασυσσώρευσης ήταν μικρές και ανοιχτές ως προς την ορολογία, γεγονός που περιορίζει τα συμπεράσματα τα οποία μπορούν να εξαχθούν από αυτή τη βιβλιογραφία.Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ελεγχόμενες δοκιμές οι οποίες να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα.Παρά ταύτα, υπάρχουν ορισμένα ευρήματα που δείχνουν οφέλη από την παροξετίνη, τη βενλαφαξίνη παρατεταμένης αποδέσμευσης, τα άλατα αμφεταμινών, τη μεθυλφαινιδάτη, τη μεθυλφαινιδάτη παρατεταμένης αποδέσμευσης και την ατομοξετίνη.Δεν υπάρχουν δεδομένα για τη συγκριτική αποτελεσματικότητα μεταξύ αυτών των φαρμάκων.Αυτά τα φάρμακα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο αφού έχουν επιχειρηθεί καλύτερα αποδεδειγμένες θεραπείες -συμπεριλαμβανομένης της Γνωστικής Συμπεριφορικής Θεραπείας (CBT) για τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης.Για ορισμένα άτομα, τα φάρμακα είναι χρήσιμα και μπορεί να επιφέρουν βελτίωση στα συμπτώματα.
Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζει συμπτώματα της διαταραχής της παρασυσσώρευσης, επικοινωνήστε με τον γιατρό ή τον επαγγελματία ψυχικής υγείας σας.Σε ορισμένες κοινότητες, οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων παρασυσσώρευσης και στην παροχή βοήθειας σε άτομα που επηρεάζονται.Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι απαραίτητο να παρέμβουν οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας ή οι υπηρεσίες ευημερίας των ζώων.
Το παρόν άρθρο, με τίτλο Η Διαταραχή της Παρασυσσώρευσης, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου το οποίο μπορεί να βρεθεί εδώ.
Σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2008) και ολοκλήρωσα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στην Ανάπτυξη του Παιδιού στο Τμήμα Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (2012). Το 2014, ξεκίνησα διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2018, υπερασπίστηκα επιτυχώς τη διατριβή μου με τίτλο (στην ελληνική γλώσσα): Η διερεύνηση της οργάνωσης του λεξιλογίου σε παιδιά που μιλούν Ελληνικά με δυσκολίες στη γλώσσα και τον αλφαβητισμό. Η διδακτορική διατριβή μπορεί να βρεθεί εδώ: https://discovery-pp.ucl.ac.uk/id/eprint/10077333/
