Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο αριθμός των ατόμων που εμφανίζει κατάθλιψη, η οποία πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκτονία, έχει αυξηθεί. Οι επιπτώσεις της διαταραχής μπορεί να έχουν μακροχρόνιο και επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα και επηρεάζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό τη ζωή του ατόμου.
Κατάθλιψη και Διαγνωστικά Κριτήρια
Κάποιες φορές στη ζωή μας μπορεί να νιώθουμε θλιμμένοι ή να έχουμε άσχημη διάθεση. Για να διαγνωσθεί όμως κάποιος με κατάθλιψη, πρέπει να υπάρχουν πέντε ή και περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, τα οποία να προκαλούν αλλαγή στη προηγούμενη λειτουργικότητα και να έχουν διάρκεια δυο ή και παραπάνω εβδομάδες. Τουλάχιστον ένα από τα συμπτώματα θα πρέπει να είναι είτε καταθλιπτική διάθεση, είτε απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης:
- Καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα του ατόμου ή από τις παρατηρήσεις άλλων
- Δραστική μείωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σχεδόν κάθε μέρα, όπως προκύπτει από το ίδιο το άτομο ή τις παρατηρήσεις άλλων
- Σημαντική απώλεια βάρους χωρίς να βρίσκεται σε δίαιτα ή αντίθετα αύξηση του βάρους ή αύξηση ή απώλεια όρεξης σχεδόν κάθε μέρα
- Αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε μέρα
- Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση σχεδόν κάθε μέρα (δεν βασίζεται μόνο στις αναφορές του ατόμου αλλά γίνεται αντιληπτή και από τους άλλους)
- Κόπωση ή απώλεια ενεργητικότητας σχεδόν κάθε μέρα
- Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής (που μπορεί να είναι παραισθητικά) σχεδόν κάθε μέρα
- Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, σκέψης και λήψης αποφάσεων σχεδόν κάθε μέρα, συμφωνά με τις αναφορές του ατόμου ή από άλλους
- Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου (όχι μόνο φόβος θανάτου), αυτοκτονικός ιδεασμός με συγκεκριμένο ή όχι πλάνο ή απόπειρα αυτοκτονίας
Κατάθλιψη και Επιδημιολογία:
Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια από την οποία ‘’νοσούν’’ 264 εκατομμύρια άνθρωποι, παγκοσμίως. Το 76-85% δεν λαμβάνει θεραπεία, γεγονός που αυξάνει και το ποσοστό των αυτοκτονιών καθώς 800.000 άνθρωποι, περίπου, βάζουν τέλος στη ζωή τους κάθε χρόνο, με μέσο όρο ηλικίας τα 15 ως τα 29 έτη.
Από τα υπάρχοντα δεδομένα, προκύπτει ότι η κατάθλιψη συσχετίζεται με τη χαμηλή εκπαίδευση, τη τεκνοποίηση κατά τη διάρκεια της εφηβείας, τη χαμηλή ποιότητα στο γάμο, τη μειωμένη απόδοση στον εργασιακό τομέα αλλά και τις χαμηλές οικονομικές αποδοχές.
Κατάθλιψη και Γνωσιακή Προσέγγιση:
Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπισθεί επαρκώς, με τη κατάλληλη θεραπεία. Το είδος της ψυχοθεραπείας που φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα βοηθητικό, είναι η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία διότι είναι σχεδιασμένη για την αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής και έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι τα οφέλη της είναι πολλά.
Με βάση λοιπόν το συγκεκριμένο μοντέλο, η κατάθλιψη φαίνεται ότι επηρεάζει διάφορους τομείς όπως τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τη λειτουργία του ατόμου. Το άτομο διακατέχεται από έντονη μείωση της διάθεσης, κατακλύζεται από ενοχή και αναξιότητα και αδυνατεί να φέρει εις πέρας οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Beck, διαταράσσεται η σκέψη όσον αφορά το περιεχόμενο, τη λειτουργία και τη δομή. Πιο συγκεκριμένα, το περιεχόμενο της σκέψης περιλαμβάνει την καταθλιπτική τριάδα μέσω της οποίας ο εαυτός, το μέλλον και ο κόσμος αντιλαμβάνονται αρνητικά. Ο εαυτός είναι ανεπαρκής και ανάξιος, ο κόσμος απορριπτικός και το μέλλον αβέβαιο. Τα σχήματα που δημιουργούνται είναι άκαμπτα και δυσλειτουργικά και κάνουν το άτομο ευάλωτο στην εμφάνιση της διαταραχής. Τα δυο βασικά σχήματα σύμφωνα με τη γνωσιακή προσέγγιση, είναι της κοινωνιοτροπίας και της αυτονομίας.
Η θεραπεία βασίζεται στα παρόντα προβλήματα και έχει βραχεία διάρκεια. Εστιάζει στη συνεργασία μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου και στηρίζεται σε διάφορες τεχνικές προκειμένου να τροποποιηθούν οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και η συμπεριφορά. Στην αρχή της θεραπείας, στόχος είναι ο θεραπευόμενος να δραστηριοποιηθεί και να επανέλθει η λειτουργικότητα του. Ο θεραπευόμενος κατανοεί ότι σκέψεις του επηρεάζουν το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του και αποκτά τις κατάλληλες δεξιότητες για να γίνει θεραπευτής του εαυτoύ του, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τυχόν μελλοντικές υποτροπές.
Πηγές:
- American Psychiatric Association (2015). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Fifth Edition. United States: American Psychiatric Association Publishing
- Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, B. F., & Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: Guilford Press
- Kessler, R.C. & Bromet, E.J. (2013). The Epidemiology of Depression Across Cultures. Annual Reviews. Ανακτήθηκε από www.annualreviews.org. (τελευταία πρόσβαση 25/03/2021)
- World Health Organization (2020). Depression. Geneva: World Health Organization
