Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μοιάζει με σκισμένες σελίδες ενός βιβλίου. Σελίδες που ανοίγουν τα φτερά τους και πετούν μέσα μας. Κάποιες από αυτές είναι σκέψεις, άλλες συναισθήματα και άλλες φέρουν τις αναμνήσεις μας. Αναμνήσεις καλές ή κακές, που ο καιρός μπορεί να φθείρει αλλά και να κρατήσει αναλλοίωτες. Ένα μέρος τους μάλιστα, είναι αφιερωμένο σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι αναμνήσεων. Σε μνήμες τσακισμένες. Σε εικόνες τραυματικές, που ξεφεύγουν από τον έλεγχο και αναπηδούν μπροστά στα μάτια μας. Σαν να ζούμε τον ίδιο εφιάλτη ξανά και ξανά. Κάπως έτσι λοιπόν είναι και η διαταραχή του μετατραυματικού στρες.
Τι είναι
Το μετατραυματικό στρες είναι μία ψυχική διαταραχή που κάνει την εμφάνιση της στα άτομα τα οποία έχουν βιώσει μία τραυματική εμπειρία. Ονομάζεται και PTSD και σύμφωνα με το DSM 5 (το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο ψυχικών διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας) ανήκει στις διαταραχές που σχετίζονται με το τραύμα αλλά και το στρες. Το άτομο που πάσχει από PTSD έχει βιώσει στο παρελθόν ένα έντονο τραυματικό γεγονός. Ένα γεγονός που του προκάλεσε θλίψη, δυστυχία, φόβο ή και άγχος. Μπορεί να είναι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένα δυστύχημα, ο πόλεμος ή μία φυσική καταστροφή. Καταστάσεις που μπορούν να φθείρουν την ψυχή του ανθρώπου.
Η έκθεση στο τραυματικό γεγονός μπορεί να είναι άμεση. Το άτομο το βιώνει προσωπικά, το αντικρίζει με τα ίδια του τα μάτια. Όμως, μπορεί να συμβεί σε κάποιο κοντινό του πρόσωπο. Τότε το άτομο το βιώνει μέσω εκείνου (έχει έμμεση επαφή με το γεγονός) και ο φόβος ανθίζει μαζί με τα αγκάθια του μέσα του. Το τραυματικό στρες είναι πολύ συχνό φαινόμενο σε ανθρώπους με στρεσογόνα επαγγέλματα που τους εκθέτουν άμεσα στον κίνδυνο και την τραυματική εμπειρία, όπως οι πυροσβέστες, οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί.
Συμπτώματα
Το πιο συχνό σύμπτωμα του PTSD είναι οι ανεπιθύμητες αναμνήσεις. Μπορεί να εμφανιστούν σε καταστάσεις ηρεμίας, σε καταστάσεις άγχους αλλά και αν το άτομο βιώσει κάτι που του θυμίσει το γεγονός. Περιλαμβάνουν αναδρομές στο παρελθόν, εφιάλτες που ταράζουν τον ομαλό ύπνο του ατόμου και παραισθήσεις.
Άλλο ένα σύμπτωμα είναι η αποφυγή. Η αποφυγή ενός τόπου ή ενός άλλου ατόμου ή ακόμα και σκέψεων που μπορούν με τον οποιοδήποτε τρόπο να χωθούν σαν λεπίδες στην πληγή. Αυτό φέρνει σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα αλλά και την έκπτωση της κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής του ατόμου.
Επιπλέον έχουμε τις αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα. Αυτά μπορούν να εμφανιστούν πρώτη φορά μετά το τραυματικό γεγονός ή τότε να γίνουν ακόμα πιο έντονα. Φέρνουν την απομόνωση, την δυσκολία για θετικότητα και ίσως σταθούν η αιτία το άτομο να κατηγορεί τον εαυτό του για ό,τι έγινε. Οι εκρήξεις θυμού και αυξημένη διέγερση είναι ένα ακόμα αρκετά σημαντικό σύμπτωμα.
Τα συμπτώματα κρατούν πάνω από ένα μήνα και δεν σχετίζονται με φαρμακευτική αγωγή, χρήση ουσιών ή κάποια άλλη (ψυχική ή σωματική ασθένεια).
Μόνο το 3.6% του πληθυσμού (και συγκεκριμένα των ενηλίκων) φαίνεται να πάσχουν από PTSD. Μπορούν και τα παιδιά να εμφανίσουν, με μία διαφορετική όμως εικόνα απ’ ότι εκείνη των ενηλίκων. Η διάγνωση γίνεται μέσω διαφόρων εξετάσεων και μερικές μελέτες δείχνουν πως η άμεση ψυχοθεραπευτική και φαρμακευτική παρέμβαση μπορούν να μειώσουν ή ακόμα και να προλάβουν τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες.
