Overthinking ή γνωστότερο ως υπερανάλυση είναι η αδιάκοπη ανάλυση των πάντων και κατ’ επέκταση η διαρκής ανησυχία για τον αντίκτυπο που μπορούν να έχουν οι πράξεις μας στους ίδιους και στους γύρω μας. Αν και από τη μία μπορούμε να είμαστε περήφανοι γι’ αυτήν μας την τάση, διότι σύμφωνα με έρευνες αποτελεί χαρακτηριστικό των έξυπνων ανθρώπων, ωστόσο στην πραγματικότητα περισσότερο φθειρόμαστε από αυτό μας το ‘’προσόν’’, παρά επωφελούμαστε. -Έπρεπε να το πω αυτό; Γιατί μου συμπεριφέρθηκε καθ’ αυτόν τον τρόπο; Πως πρέπει να φερθώ στη συγκεκριμένη περίσταση; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που τριβελίζουν σε καθημερινή βάση το μυαλό μας.
Μύθος ή αλήθεια
Όπως προαναφέρθηκε, το overthinking είναι συνήθως χαρακτηριστικό των έξυπνων ανθρώπων. Μύθος ή αλήθεια; Σχετίζεται όντως με το πνευματικό υπόβαθρο κάποιου ή με οποιοδήποτε άλλο κριτήριο; πχ Είναι πιο σύνηθες φαινόμενο στους άντρες ή στις γυναίκες; Στους νεότερους ή στους μεγαλύτερους σε ηλικία; Δε θεωρώ πως η τάση συνεχούς ανάλυσης των σκέψεων κάνει διακρίσεις. Τα ίδια δικαιώματα έχουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως διανοητικού επιπέδου, φύλου, ηλικίας, να βασανίζουν το μυαλό τους.
Γιατί συμβαίνει;
Λαμβάνοντας λοιπόν ως αποδεχτή την θέση ότι όλοι οι άνθρωποι είναι εξίσου επιρρεπείς στην υπερανάλυση, ήρθε η ώρα να απαντήσουμε στο εξής ερώτημα: Με ποιο κριτήριο ο κακός “δυνάστης” επιλέγει τα ‘’θύματά του;’’ Γατί ένας άνθρωπος νιώθει την ανάγκη να ξεχειλίζει το μυαλό του από σκέψεις άλογες ή μη;
Θεωρητικά ίσως το overthinking αποτελεί ένα γενετήσιο στοιχείο του χαρακτήρα κάποιου – Δεν βάζω το χέρι μου στην φωτιά ότι είναι εγγεγραμμένο και στο DNA- και αμβλύνεται ή καλλιεργείται ανάλογα με τις καταστάσεις, την ψυχολογία ή τον χαρακτήρα του ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι ένας άνθρωπος με οποιαδήποτε ψυχολογική διαταραχή και εθισμένος στις φοβίες και σλτο άγχος του, τρέφεται με την αδιάλειπτη ανάλυση. Π.χ. Αν είμαι ο αληθινός μου εαυτός, θα έχω ανθρώπους δίπλα μου; Θα με αγαπούν οι άλλοι γι αυτό που πραγματικά είμαι ή γι’ αυτό που θέλουν να είμαι;
Φοβίες/εμμονές και υπερανάλυση οπότε αποτελούν ένα αλληλοσυνδεόμενο και αμφίδρομο δίπολο.
Οι φοβίες μπορούν να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητες σκέψεις, αλλά και το overthinking έχει την ικανότητα να καταστήσει έναν άνθρωπο εμμονικό.
Πού μπορεί να οδηγήσει;
Φτάνουμε πλέον στο συμπέρασμα ότι όλη αυτή η ανάλυση μόνο λειτουργική δεν είναι για τους εαυτούς μας. Αντιθέτως μπορεί να γίνει και επικίνδυνη για την ψυχική μας υγεία. Όπως καταβάλλεται η καρδιά από το άγχος και τη στεναχώρια, όπως πλήττεται το συκώτι από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, έτσι αντίστοιχα και ο εγκέφαλος μας ως ζωτικό όργανο καταπονείται, όταν υπερλειτουργεί. Η αλόγιστη χρήση του μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό μας, είτε ψυχικές είτε σωματικές.
Ειδικότερα ένας άνθρωπος που αποτελεί έρμαιο των σκέψεών του έχει την τάση να κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του, απολαμβάνοντας τις στιγμές της υπέρμετρης αυτοκριτικής του και τη μοναξιά του. Δεν κοιμάται πλέον. Δεν προλαβαίνει να βγει, να φάει, να ερωτευτεί.
Μόνο σκέφτεται…
Πώς αντιμετωπίζεται;
Όταν η κατάσταση οπότε αρχίζει να γίνεται νοσηρή, πως μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας; Μία φίλη μου θα πρότεινε ως λύση : -Σταμάτα να σκέφτεσαι! Πόσο εφικτό είναι όμως αυτό; Δεν το επιδιώκω. Συμβαίνει μόνο του και ασυναίσθητα. Έχει γίνει τρόπος ζωής. Σε πρώτο στάδιο λοιπόν πρέπει να αντιπαραθέσεις μια εποικοδομητική αυτοκριτική απέναντι στις παράλογες σκέψεις. -Με ωφελεί σε κάτι αυτή η υπερανάλυση; Θα αλλάξει κάτι, ανακυκλώνοντας συνεχώς τις ίδιες σκέψεις; Aντιλαμβανόμενος οπότε ότι στην πραγματικότητα δεν σου προσφέρεται τίποτα ουσιώδες, προσπάθησε να την περιορίσεις.
Εάν ωστόσο δεν έχεις πλέον την δυνατότητα να αυτοπροστατευτείς, ίσως με τη βοήθεια κοντινών προσώπων ή και με την ψυχολογική στήριξη από κάποιον ειδικό , μπορέσει να μετριαστεί ή και να εξαλειφθεί αυτή η τάση.
Ναι μεν αλλά..
Για να μην είμαστε βέβαια απόλυτοι, όπως στα πάντα υπάρχει μέτρο, έτσι και στην ατέλειωτη ανάλυση ίσως μπορούσε κάποιος να πει, ότι εξαρτάται από τον βαθμό που οικειοποιείται από κάθε άνθρωπο και πως ως ένα σημείο ίσως μπορούσε να επιδράσει και δημιουργικά στην ψυχοσύνθεση κάποιου. Ναι μεν ‘’μέτρον άριστον’’, αλλά ας είμαστε ρεαλιστές. Σίγουρα η ικανότητα αυτοκριτικής και το γνώθι σ’ αυτόν αποτελούν προσόν ενός ατόμου, αλλά απέχουν πολύ από την διαρκή τριβή του μυαλού και την ενασχόλησή του με άχρηστες πληροφορίες.
