Ο 20ος αιώνας είχε χαρακτηριστεί ως «αιώνας του άγχους» ενώ ο 21ος αιώνας φαίνεται να διεκδικεί τον τίτλο «αιώνας της κατάθλιψης», ειδικά μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Στις μέρες μας, αν όχι οι ίδιοι, σίγουρα κάποιο πρόσωπο του κοντινού μας περιβάλλοντος, μας έχει εξομολογηθεί ότι ανησυχεί μήπως έχει κατάθλιψη, κι επίσης υπάρχουν πολλές πιθανότητες κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, όντως να πάσχει.
Καθίσταται, επομένως, αναπόδραστη ανάγκη να γίνει κατανοητό τι ακριβώς είναι η κατάθλιψη και ποια είναι τα συμπτώματα που τη χαρακτηρίζουν, ώστε είτε έχουμε αμφιβολίες για κάποιο άτομο του περιβάλλοντος μας, είτε για τον ίδιο μας τον εαυτό, να μπορέσουμε να αντιδράσουμε κατάλληλα.
Ξεκινώντας από τα βασικά, να σημειωθεί εδώ, ότι ούτε η παρούσα ιστοσελίδα, ούτε καμία ιστοσελίδα ή άλλη πηγή ενημέρωσης δε μπορεί να σας διαγνώσει ή όχι με κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι μία ψυχική νόσος, η οποία μπορεί να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί μόνο από ειδικούς ψυχικής υγείας. Ο σκοπός των μέσων ενημέρωσης είναι η παροχή ενημερωτικού υλικού, η προσπάθεια αποσαφήνισης κάποιων εννοιών και, τελικά, ο προβληματισμός του αναγνώστη επί του θέματος.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Η κατάθλιψη ή, σε πιο επίσημη ορολογία, καταθλιπτική διαταραχή, είναι μια ψυχική νόσος που υπόκειται στις διαταραχές της διάθεσης. Η κατάθλιψη δεν είναι μελαγχολία ή κακή διάθεση. Δεν είναι αυτό που πολλοί λένε «είμαι στις μαύρες μου» ή απλά «έχω στεναχώριες», έχοντας συγκεκριμένη και ξεκάθαρη αιτία. Χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα συμπτώματα, τα οποία (για να τεθεί η διάγνωση) πρέπει να διαρκούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και τα οποία δημιουργούν σημαντικές αλλαγές στη διάθεση, τη σκέψη, την αντίληψη, ακόμα και στο σώμα ενός ατόμου καθιστώντας το, τελικά, δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του.
Ακόμα και για τους ειδικούς ψυχικής υγείας, πολλές φορές είναι δύσκολος ο διαχωρισμός ενός «φυσιολογικού» από ένα «παθολογικό» συναίσθημα, γι αυτό και είναι απαραίτητη η ενδελεχής εξέταση του ασθενούς ώστε να γίνει η σωστή διάγνωση.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ:
- Καταθλιπτική διάθεση:
Συνηθέστερα, τα άτομα με κατάθλιψη, περιγράφουν τη διάθεση τους ως καταθλιπτική, αναφέροντας ότι αισθάνονται θλίψη, λύπη, απογοήτευση ή και απελπισία. Συχνό φαινόμενο είναι και το άτομο να βάζει πολύ εύκολα τα κλάματα. Υπάρχουν, βέβαια, και περιπτώσεις όπου το άτομο δεν αναφέρει θλίψη, αλλά παραίτηση (πχ “δε με νοιάζει τίποτα πια”) ή να μην αναφέρει καθόλου κακή διάθεση, αλλά να γίνει στον ειδικό εμφανές από τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που περιγράφει.
- Άγχος:
Το άγχος σε έναν καταθλιπτικό ασθενή μπορεί να εκδηλωθεί με ευερεθιστότητα, φοβίες, κρίσεις πανικού, ή και σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδίες, ιδρώτα κ.ά.
- Ανηδονία:
Ανηδονία ονομάζουμε την απώλεια της ευχαρίστησης του ατόμου, από δραστηριότητες που συνήθιζαν να του είναι ευχάριστες. (π.χ. προηγούμενα χόμπι, κοινωνικές ή οικογενειακές δραστηριότητες, φαγητό). Το άτομο αρχίζει να προτιμά να μένει κλεισμένο στο σπίτι, νιώθοντας ότι δεν έχει το κουράγιο και την ενέργεια που απαιτούνται για να βγει έξω, πολύ συχνά, ακόμα και για να σηκωθεί από το κρεβάτι του.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση, αίσθημα ενοχών
Η κατάθλιψη πολλές φορές προκαλεί αισθήματα αναξιότητας, αυτομομφής και αυτοκατηγορίας στον ασθενή, τα οποία όμως δεν του αναλογούν αντικειμενικά. Για παράδειγμα, ένας καυγάς με ένα συνάδελφο μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στη σκέψη ότι δεν το αγαπάει/σέβεται κανένας.
- Σωματικές ενοχλήσεις
Πόνος στο στήθος, στους μύες, στις αρθρώσεις, καθώς και πονοκέφαλοι ή προβλήματα από το πεπτικό παρουσιάζονται συχνά σε άτομα με κατάθλιψη.
- Μείωση των λειτουργιών της μνήμης και της συγκέντρωσης
- Αυτοκτονικές σκέψεις
- Διαταραχή του ύπνου (Υπερυπνία ή αϋπνία)
- Διαταραχή της όρεξης
- Ελάττωση της σεξουαλικής διάθεσης
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
Οι καταθλιπτικές διαταραχές (που όπως προείπαμε είναι και η επίσημη ιατρική ορολογία) διακρίνονται στις εξής κατηγορίες σύμφωνα με τα σύγχρονα μοντέλα ταξινόμησης:
- Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή
- Δυσθυμική Διαταραχή
- Καταθλιπτική διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Είναι χρήσιμο να γίνει κατανοητό ότι η κατάθλιψη δε “χτυπά” τους “αδύναμους” χαρακτήρες, ούτε μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε χωρίς βοήθεια. Όπως και σε κάθε άλλο νόσημα, χρειάζεται η συμβολή ενός ειδικού για να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε αρχικά, από τι πάσχουμε, και στη συνέχεια με την κατάλληλη θεραπεία να το αντιμετωπίσουμε. Έχουν, πλέον, αναπτυχθεί πολλές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις για τη θεραπεία της κατάθλιψης, καθώς και φαρμακευτικές αγωγές. Παραδείγματα ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων είναι η γνωστική ψυχοθεραπεία, η συμπεριφορική, η οικογενειακή, η διαπροσωπική, η ομαδική και η ψυχαναλυτική.
Σε κάθε περίπτωση, τα άτομα με κατάθλιψη χρειάζονται τη βοήθεια ενός θεραπευτικού σχήματος από ειδικούς ψυχικής υγείας. Αν προβληματιζόμαστε σχετικά με ένα άτομο του περιβάλλοντός μας, καλό είναι να συναισθανθούμε το πρόβλημά του και να μην επηρεαστούμε από τυχόν παράλογες αντιδράσεις του (συχνά ξεσπάσματα, νεύρα, κλάματα, απομόνωση). Μπορούμε να τους ρωτήσουμε με ποιον τρόπο να βοηθήσουμε, να τους φέρουμε σε επαφή με τον οικογενειακό γιατρό ή με κάποιον επαγγελματία της ψυχικής υγείας. Υπάρχουν επίσης ομάδες αυτοβοήθειας, όπου μπορούμε να παρακινήσουμε το άτομο να συμμετέχει. Χρειάζεται υπομονή, στήριξη, και προπαντός όχι επίκριση.
Πηγές:
- Νίκος Μάνος, Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, (2008), University Studio Press Α.Ε.
- https://tvxs.gr/news/ygeia/katathlipsi-ta-symptomata-kai-i-antimetopisi-tis
- https://www.iatropedia.gr/psychiki-ygeia/katathlipsi-ola-ta-simadia-tis-sto-soma-kai-ston-ypno/56742/
- https://www.psycom.net/depression-definition-dsm-5-diagnostic-criteria/
- http://www.sigmalive.com/archive/simerini/news/health/233340
- http://career.duth.gr/portal/sites/default/files/psychology/katathlipsi.pdf
Εικόνες: www.unsplash.com
