Με τον όρο προβιοτικά αναφερόμαστε σε μη παθογόνους μικροοργανισμούς που υπάρχουν σε τρόφιμα που προέρχονται από ζύμωση, όπως κάποια γαλακτοκομικά. Οι μικροοργανισμοί αυτοί επιζούν κατά τη διαδικασία της πέψης και περνούν στο έντερο, με αποτέλεσμα να συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας βελτιώνοντας την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας. Τα προβιοτικά τρόφιμα αποτελούν τα προβιοτικά γιαούρτια και άλλα προβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα που υπάρχουν στο εμπόριο, όπως ρευστά όξινα γάλατα με ή χωρίς φρούτα και, πρόσφατα, τυριά και παγωτά. Τα τελευταία χρόνια, τα προβιοτικά έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών. Μία πληθώρα μελετών έχει διεξαχθεί για να προσδιοριστούν οι ευεγερτικές δράσεις τους για την υγεία του ανθρώπου και τη συμβολή τους στην πρόληψη ή θεραπεία ορισμένων νόσων. Μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα φαίνεται να είναι αρκετά ενθαρρυντικά, ενώ οι επιπλοκές τους περιορίζονται μόνο σε ένα μικρό μέρος του πληθυσμού.
Πρεβιοτικά
Εκτός όμως από τα προβιοτικά, υπάρχουν στην αγορά προϊόντα που περιέχουν τα λεγόμενα πρεβιοτικά συστατικά. Πρεβιοτικά είναι ορισμένα είδη υδατανθράκων, τα οποία δεν μπορούν να διασπαστούν με τα ένζυμα που διαθέτει ο οργανισμός. Έτσι, φτάνουν ακέραια στο έντερο και εκεί αποτελούν τροφή για τους ήδη υπάρχοντες μικροοργανισμούς, ευνοώντας την ανάπτυξή τους. Τα πρεβιοτικά προϊόντα έχουν αντίστοιχες δράσεις με τα προβιοτικά, ωστόσο όχι στον ίδιο βαθμό και με την ίδια αμεσότητα. Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι τα πρεβιοτικά δρουν έμμεσα, ενισχύοντας ουσιαστικά την συγκέντρωση των προβιοτικών.
Επίσης, ενδυναμώνουν το προστατευτικό «τείχος» του εντέρου, με αποτέλεσμα να εμποδίζουν τη διέλευση παθογόνων μικροοργανισμών που μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες δράσεις, όπως διάρροιες. Ακόμη, έρευνες έχουν δείξει πως παρεμποδίζουν ή επιβραδύνουν την ανάπτυξη όγκων του εντέρου.
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η πρόσληψη προβιοτικών και πρεβιοτικών κατά την βρεφική ηλικία, κατά την οποία εμφανίζονται οι τροφικές αλλεργίες, μειώνει αισθητά τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργικών αντιδράσεων και ατοπικής δερματίτιδας.
Αρκετές μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι η συμπληρωματική τους χρήση προστατεύει από την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου και της ουροδόχου κύστης, ωστόσο, δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα με ακρίβεια.
Όσον αφορά το γαστρεντερικό σύστημα, σε αρκετές μελέτες, έχει φανεί ότι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου συνοδεύεται και από διαταραχή στην εντερική μικροχλωρίδα, η οποία μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση προβιοτικών. Κατά συνέπεια, τα συμπτώματα που εκδηλώνονται όπως, διάρροια, κοιλιακοί πόνοι κλπ, ελαχιστοποιούνται. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις πως τα συμπληρώματα προβιοτικών επηρεάζουν την ελκώδη κολίτιδα αλλά και τη νόσο του Crohn.
Όσον αφορά τη διάρροια λόγω της χρήσης αντιβιοτικών φαρμάκων, τα προβιοτικά μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη και τη θεραπεία, διατηρώντας την ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας. Για το λόγο αυτό, συχνά συστήνεται η κατανάλωση γιαουρτιών παράλληλα με την αντιμικροβιακή αγωγή.
Φαίνεται όμως να συμβάλλουν και στη βελτίωση της σκέψης και της μνήμης για τα άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Μια ιρανική ερευνητική ομάδα έδινε σε ανθρώπους που έπασχαν από τη νόσο Αλτσχάιμερ ένα προβιοτικό ρόφημα κάθε μέρα για 12 εβδομάδες, στη συνέχεια παρακολούθησε τις αλλαγές στις δοκιμασίες της λειτουργίας του εγκεφάλου πριν και μετά τη θεραπεία. Βρήκαν μικρές βελτιώσεις μετά τη χρήση προβιοτικών αλλά δεν ήταν σαφές αν οι βελτιώσεις αυτές ήταν αρκετές ώστε να χορηγηθούν ως «φάρμακο».
Συμπερασματικά, ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα πολλών ερευνών, όσον αφορά τη χρήση προβιοτικών και πρεβιοτικών στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ποικίλων νοσημάτων. Οι ευεργετικές τους ιδιότητες φαίνεται να είναι περισσότερο εμφανείς σε δυσλειτουργίες του γαστρεντερικού συστήματος και στην ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού, ενώ λιγότερο μελετημένη είναι η αντικαρκινική τους δράση. Σε υγιείς ανθρώπους δεν διακρίνονται επιπλοκές, όμως η χρήση τους θα πρέπει να είναι περιορισμένη σε άτομα με κατασταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα.
