Χτυπάει το ξυπνητήρι. Οι πρώτες αντιδράσεις του οργανισμού αφορούν κυρίως την κάλυψη των βιολογικών μας αναγκών. Η μία από αυτές είναι το φαγητό. Τι θα φας. Πώς θα ξεκινήσεις την μέρα σου. Την ίδια στιγμή, σκέψεις για το πώς θα κυλήσει η μέρα, τι έχω να κάνω κ.λπ., κάνουν την εμφάνισή τους. Το ζήτημα που τίθεται εδώ είναι το εξής: Πώς σκέψεις και διατροφή μπορούν να καθορίσουν την έκβαση της ημέρας που μόλις ξημέρωσε.
Τροφή για σκέψη:
Ας ξεκινήσουμε από το βιολογικό κομμάτι και αυτό της πείνας. Είναι γνωστή η παροιμία «Νηστικό αρκούδι δε χορεύει». Και πράγματι, χωρίς φαγητό, δεν έχουμε τις ίδιες δυνάμεις, την ίδια αντοχή, ακόμη και την ίδια ‘όρεξη’ για να διευθετήσουμε τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Άρα, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να έχουμε το γεύμα μας προτεραιότητα. Όμως είναι αρκετό; Ή έχει σημασία και το τι θα καταναλώσουμε; Ας τα δούμε ένα ένα.
Το κάθε γεύμα έχει την αξία του. Είτε ονομάζεται πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό. Όσον αφορά το πρώτο, υπάρχει κάποιο debate εν κινήσει για το αν όντως είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας. Το ζήτημα αυτό ήρθε στο προσκήνιο, καθώς πλέον οι ρυθμοί της καθημερινότητας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στο άτομο, με αποτέλεσμα να αφήνει τελικά κάποια πράγματα στην άκρη. Μήπως αυτή η πράξη φέρνει όμως και άλλα προβλήματα;
Τα ευρήματα σε μία συστημική έρευνα, η οποία μελετούσε το ζήτημα αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα, μας προβληματίζουν για το αν αξίζει να παραλείπουμε από εδώ και στο εξής το πρωινό γεύμα. Διαπίστωσαν, δηλαδή, ότι η κατανάλωση του πρωινού γεύματος σε καθημερινή βάση έχει πάρα πολλά πλεονεκτήματα. Η συμβολή του στην καρδιομεταβολική υγεία είναι αξιοσημείωτη, καθώς αυτή θωρακίζει τον άνθρωπο απέναντι στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στον διαβήτη τύπου 2, την παχυσαρκία και την υπέρταση. Έστω και αν μία φορά την εβδομάδα αγνοήσουμε το γεύμα αυτό, όλα αυτά τα οφέλη χάνουν την αξία τους.
Το αντεπιχείρημα στην υπόθεση αυτή έγκειται στο γεγονός ότι αν καταναλώσουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, μας καλύπτει καθώς αναπληρώνουμε αυτά που παραλείψαμε μία άλλη ώρα, σε κάποιο άλλο γεύμα. Ο προβληματισμός όμως παραμένει. Διότι, αν στην αρχή της ημέρας που δεν πιάστηκες ακόμα με τις υποχρεώσεις, παραλείπεις το γεύμα, πώς είναι σίγουρο ότι θα έχεις χρόνο αργότερα, περιτριγυρισμένος από υποχρεώσεις;
Σκέψη για τροφή:
Ας κοιτάξουμε τώρα και το ψυχολογικό κομμάτι. Οι σκέψεις μας. Οι σκέψεις μας έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην έκβαση της καθημερινότητάς μας. Ο τρόπος με τον οποίο φιλτράρουμε αυτά που βλέπουμε, έχει τη δύναμη να καθορίσει πώς θα βιώσουμε, πώς θα αντιδράσουμε και πώς θα ανταπεξέλθουμε σε ό,τι ερχόμαστε αντιμέτωποι. Οι σκέψεις μας έχουν το κλειδί για πολλές πόρτες μέσα και έξω από τον άνθρωπο. Και εδώ έρχεται το φαγητό.
Οι σκέψεις που κάνουμε γύρω από τη διατροφή μας έχουν μεγάλο μερίδιο στις επιλογές μας σε αυτό το κομμάτι. Πλέον, σε πολλές περιπτώσεις, κάνουμε λόγο για συναισθηματική υπερφαγία. Τρώμε δηλαδή τα συναισθήματά μας. Κυρίως τα αρνητικά. Δηλαδή άγχος, θυμός, θλίψη και στρες. Επειδή όμως πρακτικά δεν μπορούμε να τα φάμε, δημιουργούμε ένα υποκατάστατο το οποίο μπορούμε να ελέγξουμε καλύτερα. Σύμφωνα με την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, κατά τη συναισθηματική υπερφαγία καταναλώνουμε ως επί το πλείστον τροφές πλούσιες σε ενέργεια αλλά κενές σε θρεπτικές θερμίδες και συστατικά, τα απαραίτητα που χρειάζεται ο άνθρωπος- καταναλώνουμε δηλαδή το γνωστό σε όλους μας comfort food.
Αυτό που διακρίνουμε εδώ είναι ότι οι σκέψεις έχουν το πάνω χέρι. Τόσο στην πρωταρχική επιλογή να αντιμετωπίσουμε την περίσταση μέσω του φαγητού όσο και με την ίδια την επιλογή συγκεκριμένων τροφίμων. Μήπως θα πρέπει να ξανακοιτάξουμε καλύτερα; Μήπως είναι σκέψεις και διατροφή;
Ρουτίνα: Πρόγραμμα ή Προγραμματιστής;
Η διατροφή μας συνδέεται άμεσα με την ψυχολογική μας κατάσταση. Όπως αναφέρεται σε έρευνα, ένας από τους μεγάλους συμμάχους της σεροτονίνης είναι οι υδατάνθρακες. Γι’ αυτό, όταν η ψυχολογία μας δεν βρίσκεται στα ψηλά σκαλοπάτια, τα γλυκά είναι το πρώτο μέσο που θα σκεφτούμε να χρησιμοποιήσουμε για να “ανεβούμε”. Νόστιμο; Σίγουρα. Βολικό; 100%. Υγιεινό; Μάλλον όχι.
Τι χρειάζεται τόσο ο εγκέφαλος όσο και το σώμα μας για να είναι σε αρμονία;
Στη διατροφή μας είναι σημαντικό να εγκαθιδρύσουμε τον περιορισμό του αλατιού, της ζάχαρης και των κορεσμένων λιπαρών. Αντίστοιχα, να δώσουμε έμφαση σε τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και να εντάξουμε την άσκηση στην καθημερινότητά μας, έστω και για λίγα λεπτά την ημέρα. Το πλάνο και η σταθερότητα συνεισφέρουν στην ομαλή λειτουργεία του οργανισμού μας. Από την άλλη, οι σκέψεις μας πρέπει να είναι ρεαλιστικές και με έναν τόνο αισιοδοξίας. Η θετική σκέψη μπορεί να κάνει τη διαφορά. Όπως είδαμε και με τη συναισθηματική υπερφαγία.
Το ανθρώπινο σώμα είναι ο καμβάς. Τα πινέλα είναι: σκέψεις και διατροφή. Ο ζωγράφος είμαστε εμείς. Όταν λοιπόν θα ακούσουμε το ξυπνητήρι, η προτεραιότητά μας να είναι η ισορροπία. Να μην παραμελούμε σημαντικά πράγματα από την καθημερινότητά μας. Αυτά τα λίγα λεπτά παραμέλησης ή η επιλογή πιο γρήγορου φαγητού, θα φορτώσει την καθημερινότητά μας με επιπλέον υποχρεώσεις και σε βάθος χρόνου, ίσως και προβλήματα. Ενώ η συστηματική διατήρηση των υγιεινών συνηθειών σε ψυχολογικό και βιολογικό επίπεδο, θα κάνει όλη τη διαφορά. Θα μας δείξει ότι ο άνθρωπος μπορεί να ελέγξει σκέψεις και διατροφή. Ότι ο άνθρωπος προγραμματίζει τη ρουτίνα του, και όχι το αντίστροφο.
Πηγές:
Li, Z., Xu, L., Dai, R., Li, L., & Wang, H. (2021). Effects of regular breakfast habits on metabolic and cardiovascular diseases. Medicine, 100(44), e27629. https://doi.org/10.1097/md.0000000000027629 (Ανακτήθηκε στις 09/09/2025)
Συναισθηματική υπερφαγία. (Ανακτήθηκε από https://www.ede.gr/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CF%83%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BAh-%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B1/ στις 09/09/2025)
Καλουτσάκη, Μ. (2025, September 5). Το πρωινό είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας: Μύθος ή αλήθεια; NewsIT. https://www.newsit.gr/ygeia/to-proino-einai-to-pio-simantiko-geyma-tis-imeras-mythos-i-alitheia/4466447 (Ανακτήθηκε 09/09/2025)
Η Ψυχολογία της Διατροφής: Διατροφικές Διαταραχές και η αντιμετώπισή τους (Ανακτήθηκε από https://neasmyrni.gr/wp-content/uploads/EKPAIDEYSI/SYLAP/XEIMWNAS%202018/mtzitzika.pdf στις 09/09/2025).
European Food Safety Authority. (2025, March 27). Οι διατροφικές μας ανάγκες. https://www.efsa.europa.eu/grEL/safe2eat/your-nutrition-needs (Ανακτήθηκε στις 09/09/2025)
