Η Αν Μπροντέ, η ξεχασμένη αδελφή της διάσημης λογοτεχνικής οικογένειας, σπάνια βρίσκεται στο προσκήνιο. Οι περισσότεροι θυμούνται της Σάρλοτ, τη δημιουργό της Τζέιν Έιρ, και την Έμιλι, που έγραψε τα Ανεμοδαρμένα ύψη. Κι όμως, η μικρότερη αδελφή τους τόλμησε να γράψει ένα από τα πιο ριζοσπαστικά έργα του 19ου αιώνα: Η ένοικος του Γουάιλντφελ Χολ(1848). Ένα βιβλίο που μίλησε ανοιχτά για ζητήματα γάμου, κακοποίησης και γυναικείας ανεξαρτησίας, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων στην εποχή του.
Περίληψη βιβλίου
Το φθινόπωρο του 1827, μια νεαρή χήρα ονόματι Έλεν Γκρέιαμ εγκαθίσταται με τον μικρό της γιο στην παλιά έπαυλη Γουάιλντφελ Χολ, προκαλώντας έντονη περιέργεια στους κατοίκους του χωριού. Η ψυχρή και επιφυλακτική συμπεριφορά της γεννά καχυποψία, ενώ οι ασυνήθιστες ιδέες της για την ανατροφή των παιδιών και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία θεωρούνται σχεδόν σκανδαλώδεις.
Ο νεαρός Γκίλμπερτ Μάρκαμ, που αφηγείται την ιστορία, την υπερασπίζεται απέναντι στα κουτσομπολιά και σταδιακά έλκεται από την προσωπικότητά της. Μέσα από την γνωριμία τους, αποκαλύπτεται ότι η Έλεν κρύβει μυστικά που αφορούν έναν δύσκολο γάμο και έναν αγώνα για ελευθερία. Το μυθιστόρημα είναι μια δυνατή μαρτυρία για τη δύναμη, την αξιοπρέπεια και την ανάγκη μιας γυναίκας να ορίσει μόνη της τη ζωή της.
Οι βασικοί χαρακτήρες του βιβλίου
- Έλεν Γκρέιαμ: Η Έλεν είναι η ηρωίδα του μυθιστορήματος. Είναι δυναμική και ευγενική ταυτόχρονα. Παρά τις δυσκολίες της ζωής της, προστατεύει με σθένος το παιδί της και παλεύει για την ανεξαρτησία της.
- Γκίλμπερτ Μάρκαμ: Ο αφηγητής της ιστορίας. Περνά από τη νεανική αφέλεια στην ωριμότητα μέσα από τη σχέση του με την Έλεν.
- Άρθουρ Χάντινγκτον: Ο σύζυγος της Έλεν. Γοητευτικός αλλά αλαζονικός και καταστροφικός. Αντιπροσωπεύει τις σκοτεινές πλευρές της πατριαρχικής κοινωνίας. Είναι εθισμένος στο αλκοόλ.
- Άρθουρ Χάντινγκτον ο νεότερος: Ο μικρός γιος της Έλεν. Η αγάπη και η αγωνία για το μέλλον του είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τις αποφάσεις της.
- Φρέντερικ Λόρενς: Ο αδελφός της Έλεν, που στέκεται στο πλευρό της και τη στηρίζει όταν αποφασίζει να φύγει από τον γάμο της.
- Μίλισεντ Χάργκρέϊβ: Η στενή φίλη της Έλεν. Παντρεύτηκε τον Ραλφ χωρίς πραγματικά να το επιθυμεί και συχνά αγνοείται ή υποτιμάται από τον άνδρα της.
- Ραλφ Χάτερσλεϊ: Ο σύζυγος της Μίλισεντ. Αρχικά είναι σκληρός και εγωιστής, αργότερα αλλάζει και αποδεικνύει ότι μερικές φορές η μετάνοια είναι εφικτή.
- Ρέιτσελ: Η πιστή υπηρέτρια της Έλεν, που με αφοσίωση και πίστη την στηρίζει σε κάθε δύσκολη στιγμή.
Η ένοικος του Γουάιλντφελ Χολ: Η σειρά 3ων επεισοδίων
Το 1996 το BBC παρουσίασε μια μίνι σειρά βασισμένη στο μυθιστόρημα. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ήταν η Tara Fitzgerald ως Έλεν Γκρέιαμ και ο Toby Stephens ως Γκίλμπερτ Μάρκαμ. Προηγουμένως είχε γίνει και μια τηλεοπτική μεταφορά το 1968. Η σειρά του 1996 ξεχώρισε για τις έντονες ερμηνείες και την ατμόσφαιρα της εποχής, φέρνοντας στο φως τις συγκρούσεις και τις επιλογές της ηρωίδας. Μέσα από αυτήν πολλοί θεατές γνώρισαν για πρώτη φορά το έργο της Αν Μπροντέ και ενδιαφέρθηκαν να το διαβάσουν, ξαναφέρνοντας το μυθιστόρημα στο προσκήνιο μετά από τα χρόνια που είχε μείνει στη σκιά των άλλων αδελφών Μπροντέ.
Γιατί να το διαβάσεις;
Η ένοικος του Γουάιλντφελ Χολ είναι ένα έργο που μιλά κατευθείαν στον σημερινό αναγνώστη, γιατί οι θεματικές του παραμένουν επίκαιρες και συγκινητικές. Η Αν Μπροντέ έδωσε φωνή σε ζητήματα που τότε θεωρούνταν ταμπού και τα παρουσίασε με ειλικρίνεια και τόλμη.
- Είναι ένα από τα πρώτα βιβλία που μίλησαν τόσο ανοιχτά για την καταπίεση της γυναίκας και την ανάγκη ανεξαρτησίας.
- Αγγίζει κοινωνικά ζητήματα που εξακολουθούν να μας αφορούν: τοξικές σχέσεις, εξάρτηση, ηθική ευθύνη και ελευθερία επιλογών.
- Ο ρεαλισμός του σε κάνει να νιώθεις πως διαβάζεις πραγματικές μαρτυρίες και όχι απλώς λογοτεχνία.
- Η ηρωίδα, η Έλεν, είναι μια μορφή που εμπνέει με τη δύναμη και την ακεραιότητά της.
- Ο συνδυασμός κοινωνικής κριτικής και συναισθήματος προσφέρει ανάγνωση που συγκινεί αλλά και προβληματίζει.
- Για όποιον αγαπά τους κλασικούς συγγραφείς, είναι μια ευκαιρία να γνωρίσει τη «σιωπηλή» αδελφή Μπροντέ, που συχνά μένει η σκιά των άλλων.
Η ζωή της Αν Μπροντέ
Η Αν Μπροντέ γεννήθηκε το 1820 στο Θόρτον του Γιόρκσιρ και ήταν το έκτο και τελευταίο παιδί του αιδεσιμότατου Πάτρικ Μπροντέ και της Μαρίας Μπράνγουελ. Μεγάλωσε στο Χάουορθ, όπου η οικογένεια εγκαταστάθηκε μόνιμα λίγο μετά τη γέννησή της, και από πολύ νωρίς βρέθηκε αντιμέτωπη με την απώλεια της μητέρας τής. Την ανατροφή των παιδιών ανέλαβε η θεία τους, Ελίζαμπεθ Μπράνγουελ, με την οποία η Αν διατήρησε ιδιαίτερα στενή σχέση. Ήταν επίσης δεμένη με την αδελφή της Έμιλι, δεσμός που σημάδεψε όλη της τη ζωή.
Η μόρφωσή της ξεκίνησε στο σπίτι, με την καθοδήγηση του πατέρα και της θείας της, και αργότερα φοίτησε στο σχολείο Roe Head, όπου δίδασκε η αδελφή της Σάρλοτ. Σε ηλικία δεκαεννέα ετών εργάστηκε για πρώτη φορά ως γκουβερνάντα, επάγγελμα δύσκολο καθώς ήταν άπειρη και τα παιδιά δεν την άκουγαν. Αυτές οι εμπειρίες στάθηκαν καθοριστικές για τη συγγραφική της πορεία.
Τα έργα και η κληρονομία της
Το πρώτο της μυθιστόρημα, το Agnes Grey(1847), είναι εμπνευσμένο ακριβώς από εκείνα τα χρόνια. Με απλότητα αλλά και αφοπλιστική ειλικρίνεια, η Αν σκιαγραφεί την καθημερινότητα μιας νεαρής γκουβερνάντας σε εύπορες οικογένειες, αποκαλύπτοντας τις κοινωνικές αντιθέσεις, τη μοναξιά και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες της τάξης της. Παρότι λιτό και πιο «εσωτερικό» σε σύγκριση με τα έργα των αδελφών της, το βιβλίο θεωρείται πρόδρομος της κοινωνικής κριτικής που η συγγραφέας ανέπτυξε πιο δυναμικά στο επόμενο έργο της.
Το 1848 εκδίδει το βιβλίο Η ένοικος του Γουάιλντφελ Χολ. Το βιβλίο προκάλεσε μεγάλη αίσθηση για τον τολμηρό τρόπο με τον οποίο παρουσίασε μια γυναίκα που αντιστέκεται σε έναν βίαιο και αλκοολικό σύζυγο. Η στάση της ηρωίδας, που αποφασίζει να πάρει τη ζωή στα χέρια της, θεωρείται σήμερα μια από τις πρώτες καθαρά φεμινιστικές φωνές στη βρετανική λογοτεχνία.
Η Αν έζησε σε μια οικογένεια σημαδεμένη από τον αλκοολισμό και την ασθένεια. Ο αδελφός της Πάτρικ Μπράνγουελ κατέληξε εθισμένος στο ποτό και τα ναρκωτικά, ενώ η απώλεια της αγαπημένης της Έμιλι το 1848 την συγκλόνισε βαθιά. Την επόμενη χρονιά, χτυπημένη και η ίδια από φυματίωση, ταξίδεψε στο Σκάρμπορο ελπίζοντας ότι ο θαλασσινός αέρας θα τη βοηθούσε. Εκεί, τον Μάιο του 1849, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 29 ετών.
Για πολλά χρόνια η φωνή της έμεινε στη σκιά των πιο γνωστών αδελφών της, κυρίως επειδή η ίδια η Σάρλοτ δεν ενέκρινε το θέμα του δεύτερου μυθιστορήματος. Για τον λόγο αυτό δεν επέτρεψε την αναδιατύπωσή του. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, η Αν Μπροντέ αναγνωρίστηκε ως μια από τις πιο θαρραλέες και πρωτοποριακές μορφές της βικτωριανής λογοτεχνίας. Σήμερα, το έργο της εκτιμάται για τον ρεαλισμό, την κοινωνική του τόλμη και τη βαθιά ανθρωπιά που το διαπερνά.
Προσωπική ματιά
Η γνωριμία μου με το έργο της Αν Μπροντέ έγινε εντελώς τυχαία μέσα από τη μίνι σειρά του BBC του 1996. Μέχρι τότε ήξερα μόνο τη Σάρλοτ και την Έμιλι και δεν είχα ακούσει σχεδόν τίποτα για τη μικρότερη αδελφή τους. Βλέποντας τη σειρά με τράβηξε τόσο η ιστορία που αποφάσισα να διαβάσω το βιβλίο και πραγματικά δεν με απογοήτευσε. Η γραφή της είναι λιτή αλλά γεμάτη δύναμη. Οι χαρακτήρες της ζωντανοί και αληθινοί.
Πιστεύω ότι της αξίζει να μην τη ξεχνάμε, γιατί μέσα από το έργο της αναδεικνύεται μια διαφορετική φωνή από αυτή των διάσημων αδελφών της. Δεν μένει μόνο στη ρομαντική ατμόσφαιρα της εποχής, αλλά τολμά να μιλήσει για δύσκολα ζητήματα με ειλικρίνεια και ευαισθησία. Το «Η ένοικος του Γουάιλντφελ Χολ» είναι από εκείνα τα βιβλία που σε βάζουν να σκεφτείς πέρα από την ιστορία. Σε κάνουν να εκτιμήσεις το θάρρος της συγγραφέως που έγραψε κόντρα στα δεδομένα της εποχής της.
