Υπάρχουν βιβλία που μας σημαδεύουν. Την πρώτη φορά που τα διαβάζουμε, μας γεμίζουν ένταση, συγκίνηση, χαρά ή πόνο. Τα κλείνουμε και τα αφήνουμε στο ράφι, με την αίσθηση ότι «τελείωσαν» για εμάς. Κι όμως, χρόνια μετά, όταν τα ξαναπιάνουμε στα χέρια μας, διαπιστώνουμε κάτι απρόσμενο: δεν είναι πια τα ίδια. Οι σελίδες είναι ίδιες, οι λέξεις ίδιες, αλλά οι εμπειρίες μας έχουν αλλάξει, εμείς έχουμε αλλάξει. Κι έτσι, κάθε δεύτερη ή τρίτη ανάγνωση μοιάζει σαν καινούρια.
Τα βιβλία αλλάζουν μαζί μας
Η εμπειρία της δεύτερης ανάγνωσης μοιάζει με καθρέφτη. Βλέπουμε σε αυτές τις σελίδες την εκδοχή του εαυτού μας που διάβαζε πρώτη φορά και τη συγκρίνουμε με το ποιοι είμαστε σήμερα.
Ο Μικρός Πρίγκιπας είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: παιδί τον διαβάζεις σαν παραμύθι γεμάτο φαντασία. Ενήλικας, όμως, καταλαβαίνεις ότι μιλά για τη φιλία, την απώλεια και την ουσία της ζωής.
Το ίδιο ισχύει με την Τζέιν Έιρ της Charlotte Brontë: στην εφηβεία βλέπεις μόνο τον ρομαντισμό της ιστορίας· αργότερα, διακρίνεις τη δύναμη της ηρωίδας, την ανεξαρτησία και τη γυναικεία χειραφέτηση σε μια εποχή που αυτά θεωρούνταν αδιανόητα.
Η νοσταλγία της δεύτερης φοράς
Το να ξαναδιαβάζεις ένα βιβλίο είναι σαν να γυρίζεις σε μια αγαπημένη γειτονιά. Όλα μοιάζουν γνώριμα, αλλά ταυτόχρονα διαφορετικά. Εκεί που παλιά σε μάγευε η πλοκή, τώρα σε κρατάει μια μικρή φράση που τότε προσπέρασες. Εκεί που κάποτε δάκρυζες για έναν έρωτα, τώρα συγκινείσαι για μια φιλία.
Παράδειγμα; Στα βιβλία της Colleen Hoover. Η πρώτη ανάγνωση είναι θύελλα συναισθημάτων: ρομαντισμός, συγκρούσεις, μυστικά. Στη δεύτερη, όμως, τα βλέπεις πιο κριτικά: η Hoover μιλά για την κακοποίηση, για τις επιλογές που καθορίζουν τη ζωή μας, για τη δύναμη να πεις «ως εδώ».
Βιβλία που αξίζει να ξαναδιαβάζεις
Για να γίνει πιο χειροπιαστό, ορίστε μερικές προτάσεις βιβλίων που σε κάθε δεύτερη ανάγνωση φανερώνουν καινούριες πτυχές:
-
Κλασικά που μεγαλώνουν μαζί μας
-
Ο Μικρός Πρίγκιπας – Antoine de Saint-Exupéry
-
Τζέιν Έιρ – Charlotte Brontë
-
Ανεμοδαρμένα Ύψη – Emily Brontë
-
Ο Γέρος και η Θάλασσα – Ernest Hemingway
(στην εφηβεία είναι ιστορία επιβίωσης· αργότερα γίνεται στοχασμός για τη μοναξιά και την ανθρώπινη αντοχή).
-
-
Σύγχρονα best sellers
-
Νοέμβρης 9 – Colleen Hoover (από μια συγκινητική love story μετατρέπεται σε μάθημα για τη δύναμη της συγχώρεσης).
-
Οι επτά σύζυγοι της Έβελιν Χιούγκο – Taylor Jenkins Reid (στη δεύτερη ανάγνωση προσέχεις τις λεπτομέρειες της αφήγησης και τη δομή που σε οδηγεί αργά στο μεγάλο μυστικό).
-
Book Lovers – Emily Henry (η πρώτη φορά σε παρασύρει η γλυκιά ρομαντική ατμόσφαιρα, η δεύτερη σε κάνει να σκεφτείς τη σχέση με τον εαυτό και την οικογένεια).
-
-
Ανατρεπτικά θρίλερ
-
Η Αγγελία – Freida McFadden
-
Η γυναίκα στην καμπίνα 10 – Ruth Ware
-
Το μυστικό της καμαριέρας – Freida McFadden
Την πρώτη φορά τα διαβάζεις με αγωνία για το τι θα συμβεί. Τη δεύτερη, εντοπίζεις όλα τα σημάδια που είχε αφήσει ο συγγραφέας από την αρχή. Είναι σαν να παίζεις παζλ με κομμάτια που δεν είχες δει.
-
Γιατί να ξαναδιαβάζουμε;
Η επαναναγνώση δεν είναι χάσιμο χρόνου. Αντίθετα, είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας. Ένα βιβλίο μπορεί να σε παρηγορήσει διαφορετικά στα 20, στα 30 ή στα 50. Κάθε φορά γίνεται ένας καινούριος συνομιλητής. Η πρώτη ανάγνωση είναι ανακάλυψη, η δεύτερη είναι κατανόηση, η τρίτη μπορεί να είναι καθαρή παρηγοριά.
Όταν τελειώνει μια ιστορία, αρχίζει μια άλλη
Κοίταξε τα ράφια σου. Εκεί, ανάμεσα στα καινούρια αναγνώσματα που περιμένουν, βρίσκεται ένα παλιό βιβλίο που σε φωνάζει να το ανοίξεις ξανά. Ίσως να το διαβάσεις σαν να είναι καινούριο. Ίσως να σε κάνει να συγκινηθείς αλλιώς. Ίσως να σε βοηθήσει να καταλάβεις καλύτερα τον ίδιο σου τον εαυτό.
Γιατί τελικά, τα βιβλία δεν αλλάζουν. Εμείς αλλάζουμε — κι αυτό τα κάνει ατελείωτα καινούρια.
