Η γυναικεία ποίηση της μεταπολίτευσης αποτελείται από εξέχουσες ποιήτριες που ξεχώρισαν σε σχέση με τις προηγούμενες, παλιότερες γενιές. Η ποίηση τους χαρακτηρίζεται από την σύνδεση της σχέσης της ποίησης με τη γυναικεία ταυτότητα. Οι ποιήτριες αυτή της γενιάς πρεσβεύαν στο σύνολό τους τη γυναικεία σεξουαλική και κοινωνική χειραφέτηση, επαναπροσδιόρισαν κυρίως ως προς το περιεχόμενο τη γραμμένη από γυναίκες ποίηση και αναβάθμισαν την σχέση των αναγνωστών με αυτή.
Η τομή του διαχωρισμού γυναικείας και ανδρικής ποίησης αμβλύνθηκε. Από το 1970 και έπειτα φαίνεται να υπάρχει έντονος διάλογος για τον νέο ορισμό, με αλλιώτικο περιεχόμενο, «γυναικεία λογοτεχνία» και κατ’ επέκταση ποίηση. Ο όρος αυτός, όταν χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ποίηση των γυναικών ποιητριών έναντι των ανδρών αποβαίνει άστοχος. Δεν χρησιμοποιείται δηλαδή για να περιγράψει το θεωρητικό πλαίσιο. Ο όρος «γυναικεία λογοτεχνία» έχει νόημα όταν προσδιορίζει το πλαίσιο της αναζήτησης ορισμένων μορφολογικών, εκφραστικών ή θεματικών χαρακτηριστικών που εντοπίζονται στο έργο συγκεκριμένων γυναικών.
Έτσι, συμπερασματικά, η γυναικεία ποίηση δεν αναφέρεται μόνο στις θεματικές του γυναικείου φύλου αλλά αναδεικνύει την γυναικεία συνείδηση ως προς την επικρατούσα αντίληψη του μέχρι τότε ανδροκρατούμενου ποιητικού λόγου.
Ανάμεσα στις ποιήτριες τη Γενιάς του 1970, αξίζει να ξεχωρίσουμε τις:
Κατερίνα Γώγου
Αντιπροσωπευτική ποιήτρια για την γενιά του 1970, η Κατερίνα Γώγου, στο έργο της συνδυάζει την την γυναικεία θεματική με την έντονη αμφισβητητική τάση. Η ποίησή της είναι εξομολογητική και βιωματική, με άμεση γλώσσα και έντονη συναισθηματική τόλμη. Ακόμα και σήμερα η ποίηση της Κατερίνας Γώγου είναι δημοφιλής εάν και δεν κατόρθωσε να ανανεωθεί ποιητικά, παρέμεινε δηλαδή αγκιστρωμένη στην αμφισβητητική ποίηση και την αναρχική ιδεολογίας της, κάτι που άλλες ποιήτριες εγκατέλειψαν την δεκαετία του 1980.
Η αμφισβήτηση αποτελούσε ενοποιητικό άξονα όλων τω ν ποιητών της μεταπολίτευσης ως πρόθεση να καταδείξουν και να αποτυπώσουν την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της πρώτης Μεταπολίτευσης. Δεν ήταν όμως μόνο ο κύριος άξονας της αντίστασης η Μεταπολίτευση. Κοινοί φόβοι και γεγονότα, ένωσαν αυτή την ποιητική γενιά και επηρέασαν την θεματική της ποίησής τους. Οι διαμαρτυρίες κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, οι εξεγέρσεις στα πανεπιστήμια, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της τεχνολογίας και ο φόβος ενός πυρηνικού ολέθρου έγιναν άξονες της αμφισβητητικής ποίησης. Η Κατερίνα Γώγου, δεν έμεινε μόνο να εκφράζεται μέσω της ποίησής της. Ήταν παιδί των Εξαρχείων με έντονη αντισυμβατική δράση. Συμμετείχε σε επιτροπές για την αποφυλάκιση αναρχικών αλλά έγραφε και επιστολές, δηλώνοντας έντονα τα φρονήματά της και τη στήριξή της. Δυστυχώς το τέλος της ήταν άδοξο, καθώς το 1993 βρέθηκε νεκρή ύστερα από χρήση και ανάμειξη ναρκωτικών ουσιών.
«Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά»
Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά
πού κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών
Εξάρχεια Πατήσια Μεταξουργείο Μέτς.
Κάνουν ότι λάχει.
Πλασιέ τσελεμεντέδων και εγκυκλοπαιδειών
φτιάχνουν δρόμους και ενώνουν ερήμους
διερμηνείς σε καμπαρέ τής Ζήνωνος
επαγγελματίες επαναστάτες
παλιά τούς στρίμωξαν και τά κατέβασαν
τώρα παίρνουν χάπια και οινόπνευμα να κοιμηθούν
αλλά βλέπουν όνειρα και δέν κοιμούνται.
‘Εμένα οι φίλες μου είναι σύρματα τεντωμένα
στις ταράτσες παλιών σπιτιών
Εξάρχεια Βικτώρια Κουκάκι Γκύζη.
πάνω τους έχετε καρφώσει εκατομμύρια σιδερένια
μανταλάκια
τις ενοχές σας αποφάσεις συνεδρίων δανεικά φουστάνια
σημάδια από καύτρες περίεργες ημικρανίες
απειλητικές σιωπές κολπίτιδες
ερωτεύονται ομοφυλόφιλους
τριχομονάδες καθυστέρηση
το τηλέφωνο το τηλέφωνο το τηλέφωνο
σπασμένα γυαλιά το ασθενοφόρο κανείς.
Κάνουν ό,τι λάχει.
Ολο ταξιδεύουν οι φίλοι μου
γιατί δεν τούς αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή.
“Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα
γιατί τούς ρημάξατε το κόκκινο
γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα
γιατί ή δική σας μόνο για γλείψιμο κάνει.
Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα
στα χέρια σας. Στο λαιμό σας.
Οι φίλοι μου.
Κατερίνα Αγγελάκη – Ρούκ
Γεννημένη το 1939, η Κατερίνα Αγγελάκη – Ρούκ θα έπρεπε κανονικά να συμπεριληφθεί στην Δεύτερη Μεταπολεμική Γενιά. Ωστόσο, η ποίησή της συγγενεύει με την ποίηση νεότερων ποιητριών της Γενιάς του 1970. Εξάλλου, ο διαχωρισμός των ποιητικών γενεών αποτελείται από ελαστικά αντιληπτικά σχήματα και δεν γίνεται πάντα με αυστηρά χρονολογικά κριτήρια ταξινόμησης. Μέσα από την ποίηση η Κατερίνα Αγγελάκη – Ρούκ, μετέφερε τα βιώματα της ζωής της, την ασθένειά της και την παραμόρφωση του σώματός της. Άτυχη στην γέννησή της αρρωσταίνει βαριά και ατροφεί το μισό της σώμα. Άτυχη καθώς την ίδια χρονιά είχε ανακαλυφθεί η πενικιλίνη η οποία θα μπορούσε να έχει σκοτώσει το μικρόβιο. Δεν θεώρησε ποτέ μειονέκτημα την αναπηρία της, η οποία την οδήγησε στο καταφύγιό της – την ποίηση. Το διπλό της επίθετο οφείλεται στον έρωτα της ζωής της, τον Ρόντνεϊ Ρούκ. Η Κατερίνα Αγγελάκη – Ρούκ απεβίωσε το 2020.
«Υπενθυμίσεις του έρωτα »
Αν σ’ έχει ξεχάσει ο έρωτας
εσύ θα τον ξαναθυμηθείς
μόλις η ματιά σου αγγίξει τη φύση
τις πλαγιές, τα κύματα
τα φυλλοβόλα δέντρα
που δεν αμφισβητούν ποτέ τις εποχές
τα ζώα που βγαίνοντας
απ’ την κοιλιά της μάνας τους
ξέρουν κιόλας πώς να ζήσουν
πώς ν’ αντισταθούν στους εχθρούς
που τους έχει ορίσει η φύση.
Πρόσεξε μόνο μην η ζωντανεμένη ανάμνηση
πέσει πάνω στο σωρό
απ’ τις προδομένες προσδοκίες σου
τ’ αναπάντητα όνειρά σου.
Πηγές:
- Το τέλος της Κατερίνας Γώγου. Η “αφελής” του ελληνικού κινηματογράφου, η αναρχική ποιήτρια των Εξαρχείων. Η ποιητική της συλλογή πούλησε όσο και του Ελύτη…
http://www.mixanitouxronou.gr/to-telos-tis-katerinas-gogou-i-afelis-tou-ellinikou-kinimatografou-i-anarchiki-piitria-ton-exarchion-i-piitiki-tis-sillogi-poulise-oso-ke-to-eliti/ (26/06/2022 – 13: 50) - Γαραντούδης. Ε., (2016). Η ελληνική ποίηση τον 20ο αιώνα, Επίτομη Ανθολογία. Gutenberg.
