Η συλλογή διηγημάτων Αυτό που δεν γνωρίζω ακόμα

Όπως πληροφορούμαστε από τα όσα γράφονται στο οπισθόφυλλο της συλλογής διηγημάτων της Ειρήνης Δερμιτζάκη, ο τίτλος Αυτό που δεν γνωρίζω Ακόμα αναφέρεται στην βία σε όλες της, τις μορφές. Όντως οι σελίδες αυτού του βιβλίου καλύπτουν καταστάσεις όπως τη θλιβερά γνώριμη κακοποίηση ανάμεσα σε ένα μεσοαστικό ζευγάρι, μέχρι την λαγνεία της βίας των βραδινών ειδήσεων.

Η σκέψη της ανάγνωσης ενός βιβλίου με τέτοιου είδους θεματολογία μπορεί να απομακρύνει τον αναγνώστη. Όμως θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η βία είναι πραγματική μητέρα της πλοκής πολλών, αν όχι των περισσότερων λογοτεχνικών αναγνωσμάτων. Σωματική, λεκτική ή συναισθηματική, προκαλεί τη σύγκρουση η σπρώχνει την ιστορία μπροστά, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον.

Κάποια διηγήματα ανήκουν στις, όπως αναφέραμε, θλιβερά γνώριμες περιπτώσεις. Τοξικές σχέσεις στις οποίες δεν χρειάζεται απαραίτητα ο αναγνώστης να είναι μάρτυρας σε μια σκηνή κακοποίησης για να πειστεί. Τα νεύρα είναι τεντωμένα και το άτομο το οποίο βρίσκετε στη θέση του θύματος να ακροπατά για να διατηρήσει μία ισορροπία. Οι τοξικές σχέσεις δεν είναι πάντα ερωτικές αλλά και οικογενειακές. Παραμένει ανεξήγητο από τον κοινό ανθρώπινο νου πως μια μητέρα είναι δυνατόν να βλάψει ηθελημένα το παιδί της. Όμως παρόλο που δεν το κατανοούμε, αναγνωρίζουμε την πραγματικότητα.

Advertisements

Επίσης το φαινόμενο της απομόνωσης της επαρχίας, εμφανίζετε σε ορισμένα από τα διηγήματα. Γινόμαστε μάρτυρες του κάπως διαστρεβλωμένου ξυπνήματος της σεξουαλικότητας μιας μικρής ομάδας παιδιών της επαρχίας. Η παντελής έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και τα λανθασμένα κοινωνικά πρότυπά πιθανόν να φέρουν ως αποτέλεσμα τη βία και τα απότομα ξεσπάσματα. Πρόκειται για ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα το οποίο ακόμη αντιμετωπίζουμε, παρόλο που στη λογοτεχνία, μας το έχει θέσει ο Φρανκ Βέντεκιντ από το 1891 στο κλασικό Το Ξύπνημα της Άνοιξης (Fruehling Erwachen).

Σε άλλες περιπτώσεις θίγονται φαινόμενα άγνωστα και αντίθετα με την κοινή γνώμη. Όπως αυτό της ενδοοικογενειακής βίας απέναντι στους άνδρες. Είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο όταν ένας συγγραφέας, ένας δημοσιογράφος, ένας εκπαιδευτικός, γενικά ένα άτομο με μεγάλο ακροατήριο, θίγει το συγκεκριμένο θέμα. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, έρευνα την οποία έχει πραγματοποιήσει η οργάνωση Domestic Violence in Europe το 2013 απέδειξε ότι άνδρες πέφτουν θύματα ψυχολογικής βίας σε ποσοστό 72% και σωματικής βίας σε ποσοστό 31,7%. Δυστυχώς τα στατιστικά που αφορούν του άνδρες θύματα παραμένουν παραγκωνισμένα.

Κάποια θύματα έχουν την δύναμη να σπάσουν τα δεσμά τους και να αντιμετωπίσουν τον δυνάστη τους. Είτε αυτός έχει τη μορφή ενός προσώπου ή ενός κοινωνικού θεσμού. Κάποια άλλα παραμένουν παγιδευμένα.

Ο θήτης δεν έχει μία μόνο μορφή. Η συμπεριφορά του μπορεί να είναι αποτέλεσμα ανασφάλειας, κοινωνικών προτύπων, φόβου εγκατάλειψης, ή παλαιότερης βίας. Ο θήτης ίσως έχει υπάρξει και θύμα και το αντίθετο.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ενισχύει την δυναμική της αληθοφάνειας. Μας επιτρέπει να δούμε μέσα από το βλέμμα του αδύναμου ή του «εγκληματία», του μικρού παιδιού ή του ξεπεσμένου ενήλικα, θολώνοντας την όποια τάση μας να τοποθετήσουμε ταμπέλες «καλού» και «κακού». Η πραγματικότητα δεν είναι άσπρη και μαύρη ούτε χωρίζετε από γραμμές.

Αν αυτή η συλλογή διηγημάτων είναι μια χύτρα που βράζει, η κυρία Δερμιτζάκη ξέρει πότε πρέπει να χαμηλώσει τη φωτιά. Δείχνοντας ότι έχει αναλογιστεί τη σειρά των διηγημάτων της, τοποθετεί ύστερα από ένα κείμενο το οποίο πιθανόν να έχει προκαλέσει μεγάλο stress στον αναγνώστη, ένα άλλο το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί κατά βάση χιουμοριστικό. Η χρήση χιούμορ δεν θα έπρεπε να μας παραξενεύει. Εξάλλου συγγραφείς όπως ο Μάρτιν Μακ Ντόνα μας έχουν αποδείξει ότι η βία και το χιούμορ μπορούν να λειτουργήσουν μαζί με ιδιοφυή τρόπο σε ένα κείμενο.

Θα έπρεπε να παρατηρηθεί ότι η γραφή σε όλα σχεδόν τα διηγήματα έχει αίσθηση έντονα κινηματογραφική. Γνωρίζοντας ότι η συγγραφέας έχει κάνει σπουδές πάνω στο σενάριο, το παραπάνω δεν εκπλήσσει. Αυτός ο τρόπο γραφής λειτουργεί ευεργετικά στα διηγήματα του βιβλίου Αυτό που δεν γνωρίζω Ακόμα καθώς ξεκάθαρα ο στόχος είναι η παρουσίαση μιας «φέτας ζωής».

Μέσα στην ανθρώπινη σκληρότητα, αναγνωρίζουμε τα ψήγματα μιας αυθεντικής τρυφερότητας. Δύο έννοιες συνώνυμες με την ανθρώπινη φύση.

Γι’ αυτό ένα κείμενο φέρνει δάκρυα στα μάτια μας. Διότι αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας μέσα στις γραμμές του. Ξέρουμε ποιοι είμαστε. Στο βιβλίο αυτό θα δούμε τον εαυτό μας και τους ανθρώπους που αγαπάμε ή αντιπαθούμε.

Αυτό που δεν γνωρίζω Ακόμα

Ειρήνη Δερμιτζάκη

Εκδόσεις Anima

2017

Το Αυτό που δεν γνωρίζω Ακόμα μπορεί να σας αρέσει αν απολαύσατε τα: Ξύπνημα της άνοιξης (Φρανκ Βέντεκιντ), Ζούσαμε πάντα στο κάστρο (Σίρλεϊ Τζάκσον), Ο υπολοχαγός του Ίνισμορ (Μάρτιν Μακ Ντόνα), Η πισίνα των καταδύσεων/ Ο κοιτώνας/ Ημερολόγιο εγκυμοσύνης (Γυόκο Ογκάουα – συλλογή διηγημάτων), Σκοτώνοντας την ώρα (Τσαρλς Μπουκόφσκι), Γυναίκες σε λήθαργο (Μπανάνα Γιοσιμότο)