Αλήθεια, πόσα γνωρίζουμε για την γυναικεία παρουσία στον χώρο της φιλοσοφίας; Ο Πλάτων και ο Σωκράτης, ο Νίτσε, ο Ράσελ και ο Κομφούκιος είναι πρόσωπα παγκοσμίως γνωστά και διακεκριμένα λόγω της συμβολής τους στην φιλοσοφική ανάλυση, των απόψεών τους για τη ζωή, την κοσμοθεωρία τους· δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στην περίπτωση των γυναικών, παρά το γεγονός πως σίγουρα υπάρχουν εξέχουσες προσωπικότητες γένους θηλυκού, ήδη από την αρχαιότητα. Το βιβλίο με τίτλο «Οι βασίλισσες της φιλοσοφίας» ωστόσο, υπόσχεται μια καθολική αναφορά για τις γυναίκες της φιλοσοφίας, η οποία φέρνει την ανατροπή!
Με μια σύντομη ματιά στην γκάμα της βιβλιογραφίας για τη φιλοσοφία, μας γίνεται αντιληπτή η απουσία της γυναικείας παρουσίας. Η θέση της γυναίκας μέσα στο φάσμα της διανοητικής σκέψης, και όχι μόνο, συναντά μεγάλα εμπόδια στο πέρασμα των αιώνων. Όπως είναι φυσικό, ο γυναικείος λόγος, οι σκέψεις και οι ιδέες ήταν ως επί το πλείστον, κάτι θεωρητικά ασήμαντο και ανυπόστατο, τόσο κατά την αρχαιότητα μα και καθ’ όλες τις χρονικές περιόδους που καταγράφονται στην ιστορία. Δεδομένου πως η θέση της γυναίκας άρχισε να αποκτά υπόσταση μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις αρχές δηλαδή του προηγούμενου αιώνα -μια χρονική στιγμή που φαίνεται τρομακτικά πρόσφατη, αν λάβει κανείς υπόψη τους αιώνες άνθισης και ανάπτυξης του ανθρώπινου πολιτισμού- τότε εν μέρη η απουσία τους φαντάζει ως μια φυσική συνέπεια της κοινωνικής κατάστασης. Από την άλλη πλευρά, ο 21ος αιώνας, μαζί με όλες τις πρωτοπορίες του, είναι πλέον γεγονός, τα κοινωνικά και φυλετικά δικαιώματα βρίσκονται στο προσκήνιο και κοινή επιδίωξη ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας είναι η προστασία και η προβολή τους. Η έκδοση λοιπόν ενός τέτοιου βιβλίου, ενός κειμένου σε έντυπη μορφή που θα παγιώνει την παρουσία όσων γυναικών έμειναν παγιδευμένες στο περιθώριο της φιλοσοφικής ανάλυσης, θα έλεγε κανείς πως έχει ήδη αργήσει να κυκλοφορήσει, σε κάθε περίπτωση όμως, βρίσκεται εδώ με σκοπό την ενημέρωση και τον εμπλουτισμό του πολιτισμού.
Η Rebecca Buxton και η Lisa Whiting είναι οι δύο επιμελήτριες, που με δική τους πρωτοβουλία ξεκίνησε αυτό το τόσο ενδιαφέρον βιβλίο. Ασχολούμενες και οι δύο ενεργά στον με τον χώρο της φιλοσοφίας, την πολιτική θεωρία, τις μεταναστευτικές μελέτες, την φιλοσοφία του φεμινισμού και γενικότερα την προάσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αντιμετώπιση των φυλετικών διακρίσεων, φαίνεται πως η ενασχόληση με τις γυναίκες της φιλοσοφίας είναι ένας τομέας ιδιαίτερα σημαντικός για την αποτύπωση του έργου τους. Στο βιβλίο «Οι βασίλισσες της φιλοσοφίας» (The philosopher queens), συναντάμε σημαντικές προσωπικότητες γυναικών φιλοσόφων από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, σε κλίμακα παγκόσμιας εμβέλειας. Ιστορικοί, πρωτεργάτες των δικαιωμάτων των γυναικών καθώς και αντιρατσιστικών κινημάτων, συγγραφείς, μαθηματικοί, όλες αναλύτριες της φιλοσοφικής θεωρίας, παίρνουν μέρος στην δημιουργία ενός αρχείου για την παγκόσμια κληρονομιά· η Υπατία, η Μπαν Τζάο, η Αζίζα αλ-Χίμπρι, η Άντζελα Ντέιβις, η Ζωή Αλιώζη και ακόμη σημαντικός αριθμός γυναικών, όλες μαζί συναντιούνται στις σελίδες ενός βιβλίου που για χρόνια έλειπε από τη βιβλιογραφία.
Εν έτη 2022, μέσα σε μια περίοδο ραγδαίας ανάπτυξης της κοινωνικής πραγματικότητας, θα έλεγε κανείς πως το να εμμένουμε στη καταπονημένη θέση των γυναικών μέσα στην κοινωνία είναι μια τάση αναχρονιστική. Παρ’ όλα αυτά, με ένα σύντομο πέρασμα όλων των κοινωνικών ζητημάτων τα τελευταία 2 χρόνια, καταλαβαίνουμε πως η θέση αυτή ακόμη βρίσκεται σε μια φάση αστάθειας. Η εικόνα για τις φυλετικές διακρίσεις και την αντιμετώπιση τους παραμένει μονάχα αυτό, μια εικόνα, η οποία μάλλον φαντάζει ομορφότερη απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα. Οι προσπάθειες άμβλυνσης του προβλήματος έγκεινται στην διάδοση κινημάτων όπως αυτό του υγειούς φεμινισμού μα και το παγκόσμιας εμβέλειας #metoo, ωστόσο ο δρόμος παραμένει σχετικά στενός και πάντοτε μακρύς. Για αυτό, οποιαδήποτε αφορμή επισήμανσης και εντατικοποίησης αυτού του αγώνα είναι μια μικρή νίκη για όλες μας.
