Το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη ρουφιέται σε μια αναπνοή. Έπειτα, όμως, υπάρχει η ανάγκη να το ξαναδιαβάσεις αργά, ήρεμα, ξανά και ξανά για να το κατανοήσεις και να το απολαύσεις πραγματικά. Ο Ελύτης το έγραψε στο Παρίσι και την επόμενη χρονιά εκδόθηκε στην Ελλάδα. Θεωρώ πως έχει μια δόση και από τα δύο. Μια μελαγχολία που ταιριάζει στην ιδιαίτερη γαλλική πρωτεύουσα, αλλά εικόνες και σκέψεις βαθιά ελληνικές.
Σε β’ πρόσωπο ο ποιητής απευθύνεται στην αγαπημένη του ύπαρξη, μια σαγηνευτική γυναίκα που πια δεν είναι μαζί του. Η αναφορά στη σαιξπηρική Οφηλία, άλλωστε, είναι πρόδηλη και μαρτυρά έναν ανεκπλήρωτο έρωτα. Ο ήρωάς μας πενθεί τη ζωή και τον ήλιο που χάθηκαν με τη φυγή της αγαπημένης του. Μια φυγή που απ’ ό, τι φαίνεται σχετίζεται με κοινωνική κατακραυγή και δόση ενός «απαγορευμένου» έρωτα που ενώ ήταν αγνός εκλήφθηκε ως κατακριτέος.
Η γυναικεία ψυχοσύνθεση δεν το βάσταξε λοιπόν και ο έτερος πρωταγωνιστής αυτής της χαμένης αγάπης μόνος του θρηνεί για όσα έγιναν και όσα δε θα γίνουν. Η λεπτότητα και η αδρότητα στα εκτυλισσόμενα γεγονότα είναι τα δύο καίρια στοιχεία που καθιστούν αυτό το έργο ένα από τα πιο ερωτικά κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Κάθε αναγνώστης βρίσκει με τον τρόπο αυτό κοινά σημεία αναφοράς με τον πενθούντα αφηγητή. Ο λόγος είναι πως κάθε έρωτας ενέχει τα βασικά στοιχεία της εξιδανίκευσης και του πόνου.
Ένας ύμνος στον έρωτα με κύρια στοιχεία το «σ’ αγαπώ» που ο αφηγητής δε χορταίνει να επαναλαμβάνει και το «μ’ ακούς» που βγαίνει σε κάθε του σχεδόν αναπνοή. Πρόκειται για την ατελέσφορη ανάγκη του να γίνει ακουστός, αντιληπτός και να βρει μια δίοδο επικοινωνίας με το αντικείμενο του πόθου του.
Πάντα εμείς τό φώς κι η σκιά
Πάντα εσύ τ’αστεράκι καί πάντα εγώ τό σκοτεινό πλεούμενο
Πάντα εσύ τό λιμάνι κι εγώ τό φανάρι τό δεξιά
Τό βρεγμένο μουράγιο καί η λάμψη επάνω στά κουπιά
Ψηλά στό σπίτι μέ τίς κληματίδες
Τά δετά τριαντάφυλλα,καί τό νερό πού κρυώνει
Πάντα εσύ τό πέτρινο άγαλμα καί πάντα εγώ η σκιά πού μεγαλώνει
Τό γερτό παντζούρι εσύ,ο αέρας πού τό ανοίγει εγώ
Επειδή σ’αγαπώ καί σ’αγαπώ
Πάντα εσύ τό νόμισμα καί εγώ η λατρεία πού τό εξαργυρώνει:
Πρόκειται για κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές αράδες του ποιήματος που δίνουν το νόημα του έρωτα εκείνου όπου ο ένας έχει βρει το άλλο του μισό και το έχει προσωποποιήσει στην εικόνα του συντρόφου του. Είναι τα δύο διαφορετικά κομμάτια που κουμπώνουν και μέσα από τη διαφορετικότητά τους ενώνονται στο άπειρο, έστω και χώρια.
