Πρόσφατα βρέθηκα σε ένα γνωστό βιβλιοπωλείο στο Παγκράτι και εντάχθηκα εντελώς τυχαία σε μία μικρή ομάδα συνανάγνωσης που είχαν συναντηθεί εκείνη την ώρα για να συνομιλήσουν με τη συγγραφέα και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους για ένα λογοτεχνικό βιβλίο. Η ατμόσφαιρα ήταν τόσο ζεστή, η παρέα – αν και ετερόκλητη – έδεσε αμέσως και υποσχεθήκαμε να ανανεώσουμε το ραντεβού μας τον επόμενο μήνα με αφορμή ένα διαφορετικό βιβλίο.
Επιπλέον, έχει τύχει να συμμετάσχω και σε διαδικτυακές λέσχες συνανάγνωσης, αλλά και να οργανώσω με φίλες αναγνώστριες την ταυτόχρονη ανάγνωση ενός βιβλίου που και οι δύο επιθυμούμε. Δε θα ήταν υπερβολή να πω ότι οι συναναγνώσεις, τόσο σε φυσικό χώρο όσο και σε διαδικτυακές πλατφόρμες, δημιουργεί νέες προοπτικές γύρω από το περιεχόμενο του βιβλίου αφού επιτρέπουν την ανάλυση και την ανταλλαγή απόψεων. Αλλά το πιο σημαντικό; Φέρνει τους ανθρώπους κοντά με τον πιο όμορφο τρόπο.
Βιβλιοφιλική κοινότητα
Στη σημερινή κοινωνία, αυτή του διαδικτύου και των social media, έχει δημιουργηθεί και αναπτύσσεται συνεχώς μία κοινότητα που τη συνδέει η αγάπη για το βιβλίο και την ανάγνωση, ακόμα κι αν τα αναγνωστικά γούστα του καθενός διαφέρουν αισθητά. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ανοίγουν λογαριασμούς στο Instagram (Bookstagram accounts) και στο TikTok (BookTok accounts) αποκλειστικά και μόνο για να μιλήσουν για τα αγαπημένα τους αναγνώσματα, να δώσουν και να λάβουν προτάσεις για επόμενα βιβλία και να συνδεθούν με άλλους, να ανταλλάξουν απόψεις και να μοιραστούν την εμπειρία της ανάγνωσης.
Ποτέ πριν η μοναχική διαδικασία του να διαβάζεις ένα βιβλίο δεν είχε υπάρξει τόσο κοινωνική όσο στις μέρες μας. Οι αναγνώστες συμμετέχουν σε ομάδες και διαβάζουν μαζί με σκοπό να εμβαθύνουν έπειτα στο περιεχόμενο των βιβλίων και να αναλύσουν τα μηνύματα ή απλώς να μοιραστούν τις πιο δυνατές σκηνές και την αγάπη τους για κάποιους από τους χαρακτήρες. Όπως ακριβώς συμβαίνει δηλαδή και στο χώρο του κινηματογράφου εδώ και δεκαετίες. Αυτό αποτελεί μία νέα διάσταση στην ανάγνωση και προσφέρει ένα γόνιμο έδαφος για συζητήσεις και προβληματισμούς, αλλά πάνω απ’ όλα για γνωριμία με ανθρώπους που έχουν κοινά γούστα και ενδιαφέροντα.
Η δύναμη των καινούριων αυτών βιβλιοφιλικών κοινοτήτων είναι αδιαμφισβήτητη. Αναγνώστες έρχονται κοντά, το word-of-mouth αποκτά τεράστια επίδραση και οι εκδότες συμμετέχουν στις κοινότητες άμεσα, επικοινωνώντας με τον κόσμο και μαθαίνοντας τις επιθυμίες του, αλλά και πιθανές αστοχίες. Είναι πολύ εύκολο να δει κανείς πόσο μπορεί να ανέβει ένα βιβλίο και ένας συγγραφέας κατ’ επέκταση μέσα από τις διαδικτυακές πλατφόρμες, αλλά και τις λέσχες συνανάγνωσης. Νέες κυκλοφορίες βγαίνουν συνεχώς και, παρόλο που ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος, τα καλά βιβλία – ή τουλάχιστον τα καλά προωθημένα – ανεβαίνουν στην κορυφή των πωλήσεων και διαβάζονται από μεγάλη μερίδα του κόσμου.
Ποια συνανάγνωση θεωρείται επιτυχημένη;
Εννοείται ότι όποιος το επιθυμεί μπορεί να κάνει μία συνανάγνωση με έναν φίλο του χωρίς αναγκαστικά να είναι μέλος κάποιας ομάδας. Όπως ακριβώς θα έκανε με μία ταινία ή σειρά που θα την παρακολουθούσε μαζί με κάποιον άλλο και παράλληλα θα σχολίαζαν τις εξελίξεις και τους ηθοποιούς, το ίδιο μπορεί να γίνει και με τα βιβλία. Είναι πολύ σημαντικό τα άτομα να ταιριάζουν ως προς τα αναγνωστικά γούστα και να έχουν τον απαιτούμενο χρόνο για να ολοκληρώσουν το βιβλίο στο ορισμένο διάστημα. Σε αυτό ίσως βοηθάει και ένας προγραμματισμός όσον αφορά τις σελίδες/κεφάλαια που θα διαβάζονται κάθε φορά και το να τηρείται το συγκεκριμένο πλάνο χωρίς κανείς να προτρέχει ή να μένει πολύ πίσω.
Επιπλέον, μία καλή ιδέα – ειδικά όταν συμμετέχουν πάνω από δύο άτομα – είναι να υπάρχει κάποιο chat στο οποίο όλα τα μέλη να σχολιάζουν και να συζητούν για την πορεία της ανάγνωσης πριν ολοκληρωθεί το κείμενο, καθώς σε πολλά σημεία μπορεί να υπάρξει έναυσμα για περαιτέρω συζήτηση ή αποσαφήνιση των γεγονότων. Αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον, αρκεί να βρίσκονται όλοι “στην ίδια σελίδα (on the same page)”, για να αποφεύγονται τα “spoilers” και να μπορούν όλοι να συμμετέχουν στο διάλογο.
Όταν το ανάγνωσμα ολοκληρωθεί, η συνάντηση μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε διαδικτυακά είτε με φυσική παρουσία σε κάποιο βιβλιοπωλείο και βιβλιοκαφέ ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των μελών. Σε κάθε περίπτωση, έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να αναπτύσσονται και να εμπλουτίζονται οι απόψεις, να αναλύεται διεξοδικά το κείμενο και να δημιουργείται ένα φιλικό περιβάλλον στο οποίο όλοι μπορούν να εκφράζονται και να μοιράζονται τις σκέψεις τους. Σε πολλές ομάδες συνανάγνωσης επιλέγουν να φέρουν και τον ίδιο τον συγγραφέα στην παρέα τους, ώστε να συνομιλήσει κι εκείνος με τους αναγνώστες, να λύσει τυχόν απορίες και να επικοινωνήσει τις ιδέες, την έμπνευση και τον τρόπο που εργάστηκε.
Oφέλη από τις συναναγνώσεις
Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η συνανάγνωση δεν αποτελεί μόνο μια διαδικασία που ενισχύει τη σύνδεση ανάμεσα στους αναγνώστες, αλλά και μια πηγή νέων προοπτικών και ιδεών γύρω από τα βιβλία που διαβάζουμε. Είτε μέσα από φυσικές λέσχες βιβλίου είτε μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων, η ανταλλαγή σκέψεων και η συλλογική ανάλυση ενδυναμώνουν την εμπειρία της ανάγνωσης, δημιουργώντας έναν χώρο για γόνιμες συζητήσεις και συναισθηματική σύνδεση. Η συνανάγνωση προάγει τη συνεργατική σκέψη, ενώ επιτρέπει στους αναγνώστες να ανακαλύψουν πτυχές του βιβλίου που ίσως να είχαν παραβλέψει, καθιστώντας την μια πολύτιμη και δυναμική μορφή κοινωνικής αλληλεπίδρασης στον κόσμο των βιβλίων.
