Σε αναβρασμό βρίσκονται τις τελευταίες ημέρες Βαγδάτη, Ουάσινγκτον και Άγκυρα, μετά την απόφαση του Κοινοβουλίου του Ιρακινού Κουρδιστάν να προχωρήσει σε δημοψήφισμα σχετικά με την ανεξαρτησία της αυτόνομης περιοχής των Κούρδων του Ιράκ. Η διενέργεια δημοψηφίσματος, το οποίο θα διεξαχθεί τη Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου, πήρε το πράσινο φως στη συνέλευση του Κουρδικού Κοινοβουλίου που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στην πρωτεύουσα του αυτόνομου Κουρδιστάν, Ερμπίλ, με 65 ψήφους σε σύνολο 68 νομοθετών, που έλαβαν μέρος στη διαδικασία.
Το αυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν έθεσε τις βάσεις του ήδη από τον Μάρτιο του 1970, μετά τη συμφωνία των Κούρδων με την Ιρακινή κυβέρνηση για εκεχειρία, έπειτα από πολύχρονες διαμάχες. Παρόλα αυτά, μετά και τον δεύτερο μεταξύ τους πόλεμο του 1974, καθώς και τον πόλεμο Ιράν – Ιράκ (1980 – 1988), το Κουρδικό κράτος εδραιώθηκε μετά το 1991 και την εξέγερση των Κούρδων του ιρακινού βορρά, σχεδόν ταυτόχρονα με αυτήν των Σιιτών στο νότιο τμήμα της χώρας, πετυχαίνοντας έτσι την απομάκρυνση των ιρακινών στρατευμάτων του Saddam Hussein από τα εδάφη τους και την de facto εγκαθίδρυση του κράτους τους. Έτσι, το 1992 οι δύο μεγάλες πολιτικές δυνάμεις των Κούρδων, το KDP (το οποίο κυβερνά ακόμη και σήμερα) και το PUK εγκαθίδρυσαν την Κυβέρνηση του ημι-αυτόνομου Κουρδιστάν.
Το 2005, σύμφωνα με το νέο ιρακινό Σύνταγμα, η περιοχή του Κουρδιστάν χαρακτηρίζεται ως Ομοσπονδιακή «οντότητα» και τα Κουρδικά συμπεριλαμβάνονται μαζί με τα Αραβικά ως επίσημη γλώσσα του κράτους. Έπειτα από μία περίοδο εσωτερικών διαταραχών και την αναστολή των συνεδριάσεων της Συνέλευσης ήδη από το 2015 (λόγω διαμάχης του αντιπολιτευόμενου Gorran και του κυβερνώντος KDP), η Συνέλευση της Παρασκευής έλαβε χώρα για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια, υπερψηφίζοντας την πρόταση για το δημοψήφισμα περί ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν, για το οποίο οι διεργασίες είχαν ήδη ξεκινήσει από τον Απρίλιο. Σε σύνολο 111 εδρών, μόνο 68 εκπρόσωποι έλαβαν μέρος, καθώς τα μέλη που προέρχονταν από την αντιπολίτευση Gorran αποφάσισαν να μη δώσουν το παρόν, μποϊκοτάροντας τη διαδικασία.
Το Κουρδικό Κοινοβούλιο προέβη σε δηλώσεις επίσημα με το πέρας της Συνέλευσης, παρά το γεγονός ότι η επίσημη Ιρακινή Κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την απόφασή του. Την ανάκληση της απόφασης ζήτησε και ο Λευκός Οίκος, με τους εκπροσώπους του να κάνουν λόγο για αποπροσανατολισμό από τις προσπάθειες αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους και αποσταθεροποίηση των πρόσφατα απελευθερωμένων περιοχών του Ιράκ από τις δυνάμεις του ISIS, ενώ Τεχεράνη και Άγκυρα έχουν εκφράσει ήδη την αντίθεση τους σχετικά με την απόφαση. Αξίζει να σημειωθεί πως οι αντιδράσεις που εγείρονται και από τις τέσσερις πλευρές είναι προφανώς εξαρτώμενες από τα συμφέροντα τους:
- Για την Ιρακινή Κυβέρνηση, η επίσημη απόσχιση του Κουρδιστάν από την επικράτειά του θα οδηγούσε σε ένα ντόμινο εξελίξεων για το κράτος του Ιράκ (με προφανέστερο παράδειγμα το θέμα της πετρελαιοπαραγωγού περιοχής του Κιρκούκ, η οποία παρόλο που δεν ανήκει στο Αυτόνομο Κουρδιστάν, κατοικείται στην πλειοψηφία της από Κούρδους). Μάλιστα, ο Πρόεδρος του Ιράκ Haider al-Abadi δήλωσε πως οι ιρακινές δυνάμεις είναι προετοιμασμένες για στρατιωτική επέμβαση, σε περίπτωση που το δημοψήφισμα προκαλέσει αναταραχές και αποδειχθεί επιζήμιο για την ασφάλεια των Ιρακινών πολιτών.
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες από την άλλη, έχοντας βοηθηθεί από τις αρχές του Κουρδιστάν στον Πόλεμο κατά του Ιράκ το 2003 (πχ. με παραχώρηση στρατιωτικών βάσεων) και έχοντας συνδράμει τους Κούρδους μαχητές κατά του ISIS σε πολεμικό υλικό, πιέζουν διπλωματικά το κυβερνών KRG να ακυρώσει το δημοψήφισμα και να εισέλθει σε διάλογο με τη Βαγδάτη.
- Ενώ Ιράν και Τουρκία (χώρες με μεγάλη Κουρδική μειονότητα) ανησυχούν για την επέκταση του προβλήματος και στα δικά τους εδάφη, αφού η ανακήρυξη του Κουρδιστάν ως αυτόνομου κράτους θα εγείρει ανάλογα ζητήματα και στο εσωτερικό τους. Ήδη ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πως έχει προγραμματίσει συνάντηση με τον Al – Abadi κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις Ηνωμένες Πολιτείες για τις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, στην οποία θα συζητήσουν σχετικά με το κουρδικό δημοψήφισμα.
- Επιπλέον, τα Ηνωμένα Έθνη πιέζουν τον Κούρδο ηγέτη Masoud Barzani να μπει σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Προς το παρόν, δεν διαφαίνεται κάποια προσπάθεια από την κουρδική πλευρά να εισέλθει σε συζητήσεις με την κυβέρνηση του Ιράκ. Η κυβέρνηση KRG δείχνει να εμμένει στη στάση της και να μην κάνει πίσω στο θέμα του δημοψηφίσματος. Εξάλλου, οι διαφωνίες με την περιφερειακή κυβέρνηση σε θέματα όπως αυτά της διαχείρισης των περιοχών με μη ομογενοποιημένο πληθυσμό, αλλά και των εξαγωγών πετρελαίου, καθιστούν δύσκολη την εξεύρεση λύσης, με την ίδια την κουρδική πλευρά να δηλώνει πως δεν υπάρχει αξιόλογη αντιπρόταση από πλευράς Ιράκ έναντι του επικείμενου δημοψηφίσματος.
