Το γύρο του Διαδικτύου και μέσων ενημέρωσης έκανε την περασμένη εβδομάδα η είδηση για το μηνιαίο επίδομα σφραγίδας. Σύμφωνα με τα σχετικά δημοσιεύματα, η υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης, κυρία Όλγα Γεροβασίλη θα έφερνε στη Βουλή νομοσχέδιο στα πλαίσια του οποίου περιλαμβανόταν πρόταση, που προέβλεπε την χορήγηση επιδόματος ύψους 50€ για τους δημοσίους υπαλλήλους του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Η είδηση αυτή δημοσιεύθηκε πριν από λίγους μήνες στο Διαδίκτυο στη γνωστή σατυρική ιστοσελίδα «Το Βατράχι». Την Τρίτη 25 Ιουλίου ακολούθησε αναδημοσίευση της εν λόγω είδησης στο «Βηματοδότη». Μάλιστα δεν έμεινε μόνο στην απλή αναμετάδοση της είδησης, μιας και η ίδια η στήλη διαβεβαίωνε ότι μελέτησε συστηματικά το υπό ψήφιση νομοσχέδιο. Η διάδοση της είδησης πήρε διαστάσεις μιας και προβλήθηκε σε ενημερωτική εκπομπή γνωστού τηλεοπτικού σταθμού με τον ακόλουθο τίτλο: «Απίστευτο επίδομα σε όσους βάζουν σφραγίδες». Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε αργότερα, η εν λόγω είδηση ήταν ψευδής. Σε δηλώσεις της η κυρία Γεροβασίλη εξέφρασε την οργή της για το δημοσίευμα αυτό, ενώ σε επίσημη επιστολή τόνισε ότι «προφανώς και τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα δεν έχουν καμία βάση και είναι απολύτως αναληθή, καθώς δεν υπάρχει κανένα νομοσχέδιο και καμία εισηγητική έκθεση που να προβλέπει τέτοιας φύσης επίδομα».
Η παραπάνω περίπτωση δείχνει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο το ότι η ενημέρωση στις μέρες μας βρίσκεται αντιμέτωπη με το φαινόμενο των fake news.
Τι είναι τα fake news;
Οι όροι ψευδείς ειδήσεις ή fake news χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη σκόπιμη μετάδοση αναληθών πληροφοριών και γεγονότων, που ωθούν στην παραπληροφόρηση και κατ’ επέκταση παραπλάνηση του κοινού. Συνήθως παράγονται από περιθωριακά μέσα ενημέρωσης. Οι συντάκτες των εν λόγω ειδήσεων χρησιμοποιούν διάφορα τεχνάσματα για να αποπροσανατολίσουν το κοινό. Έντονες λέξεις, εντυπωσιακοί τίτλοι, παραπλανητικές εικόνες, ανώνυμες πηγές είναι μερικά από τα «κόλπα»που αξιοποιούνται για να αποσπάσουν την προσοχή των αναγνωστών.
Αυτή η «μόδα» όπως την χαρακτήρισε ο Μανώλης Χαιρετάκης (καθηγητής του τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών) σε δηλώσεις του στην «Εφημερίδα των Συντακτών», δεν είναι νέο φαινόμενο. Η μετάδοση φημολογιών και αναληθών πληροφοριών είναι μια τακτική που συναντάμε συχνά στην παγκόσμια ιστορία. Το πρώτο καταγεγραμμένο fake news μπορούμε να το εντοπίσουμε στην αρχαία Αίγυπτο, το 1274 π.Χ.! Ο Ραμσής Β απέκρυψε τη συνθηκολόγηση του με τους Χετταίους, παρουσιάζοντάς την ως μεγάλη στρατιωτική νίκη έναντι του εχθρού. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο βρετανικός τύπος δημοσίευσε ευρέως τη φήμη πως οι γερμανικές δυνάμεις διέθεταν ένα ειδικό σώμα που μετέτρεπε τα άψυχα κορμιά σε σαπούνια, κεριά και νιτρογλυκερίνη. Αργότερα, κατά τη διεξαγωγή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Υπουργός Προπαγάνδας της Ναζιστικής Γερμανίας Γκέμπελς, χρησιμοποίησε τα παραπάνω δημοσιεύματα για να διαψεύσει τις κατηγορίες για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα βασανιστήρια των Εβραίων.
Στις μέρες μας, η διάδοση μη έγκυρων πληροφοριών τείνει να λαμβάνει άλλες διαστάσεις. Η τεχνολογική ανάπτυξη σε συνδυασμό με τη γιγάντωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν τη γρήγορη μετάδοση ειδήσεων σε ένα ευρύ κοινό. Αυτήν την κατάσταση εκμεταλλεύονται και ορισμένοι για τη δημιουργία και διάδοση ψευδών ειδήσεων, οι οποίες στοχεύουν στον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης.
