Η «τυφοειδής Μαίρη», κατά κόσμον Μαίρη Μάλλον, έμεινε στην ιστορία ως η πιο διάσημη «ασθενής μηδέν». Πολύ πριν λέξεις όπως «ιχνηλάτηση», «επιδημία» λάβουν μια θέση στο καθημερινό μας λεξιλόγιο λόγω της πανδημίας COVID 19, μια Ιρλανδή μαγείρισσα μονοπώλησε το ενδιαφέρον του Τύπου. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Τα πρώτα χρόνια
Η Μαίρη Μάλλον γεννήθηκε το 1869 σε ένα μικρό, φτωχό χωριό της Βόρειας Ιρλανδίας, το Cookstown. Έφηβη ακόμη -14 ή 15 χρονών- επιβιβάστηκε μόνη στο καράβι για το υπερατλαντικό ταξίδι. Είναι άλλωστε η εποχή που πολλοί συμπατριώτες της κυνηγούν το «αμερικάνικο όνειρο», στις πολλά υποσχόμενες ΗΠΑ.
Τα πρώτα χρόνια εργάστηκε ως υπηρέτρια ή γκουβερνάντα. Στο γύρισμα του αιώνα κάποιος από τους εργοδότες της ανακαλύπτει το ταλέντο της Μαίρης στη μαγειρική. Ξεκινά έτσι την καριέρα της ως μαγείρισσα περνώντας από αρκετά σπίτια εύπορων Νεοϋορκέζων. Μόνο το διάστημα 1900 -1907 αλλάζει 7 σπίτια, με τον τυφοειδή πυρετό στις αποσκευές της.
Σερβίροντας λιχουδιές και θάνατο
Η αρχή γίνεται το 1900 όταν η Μαίρη μαγειρεύει στο Mamoroneck της Νέας Υόρκης. Δύο εβδομάδες μετά την εγκατάστασή της τα μέλη της οικογένειας αρρωσταίνουν. Πεθαίνει, μάλιστα, και μία από τις υπηρέτριες. Το διάστημα 1900-1907 κατά το οποίο η Μαίρη δουλεύει ως μαγείρισσα, τα περισσότερα μέλη των οικογενειών αρρωσταίνουν. Τα κρούσματα αυτά είναι ύποπτα, καθώς εκδηλώνονται σε εύπορα σπίτια. Ο τυφοειδής πυρετός θεωρείται μια «ασθένεια των φτωχών», μια που μεταδίδεται λόγω κακών συνθηκών υγιεινής και μολυσμένου νερού. Οφείλεται στο βακτήριο Salmonella typhi, προκαλεί πυρετό, διάρροια και συχνά-καθώς τα αντιβιοτικά δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη- θάνατο.
Το 1906 η Μαίρη Μάλλον πιάνει δουλειά στο σπίτι του μεγαλοτραπεζιτη Charles Warren στο Oyster Bay, Long Island. Μόλις ένα μήνα μετά την άφιξή της, 6 από τα 11 μέλη της οικογένειας αρρωσταίνουν σοβαρά. Το ξέσπασμα αυτό της αρρώστιας και ο θάνατος της μικρής κόρης του Warren συγκλονίζουν τους ιδιοκτήτες και μισθωτές της κατοικίας, George Thomson και τη σύζυγό του. Φοβούμενοι ότι έχει μολυνθεί η παροχή νερού της περιοχής, προσλαμβάνουν τον Τζορτζ Σόπερ (George Soper).
Ο Σόπερ είναι πολιτικός μηχανικός που έχει ειδικευτεί στην υγιεινή. Η πολιτεία της Νέας Υόρκης τον είχε προσλάβει στο παρελθόν για να ερευνήσει εστίες μόλυνσης. Αναφέρεται -όπως ο ίδιος γράφει- ως «πολεμιστής-επιδημιών».
Το βακτήριο Salmonella typhi μπορεί να μεταδοθεί μέσω νερού και φαγητού. Οι υποψίες του ερευνητή πέφτουν πάνω στη μαγείρισσα, η οποία εν τω μεταξύ έχει βρει εργασία σε νέο σπίτι. Ιχνηλατώντας την πορεία της Μαίρης Μάλλον διαπιστώνει ότι η πρόσληψή της ως μαγείρισσα συνοδευόταν από τη νόσηση με τυφοειδή πυρετό μελών της οικογένειας. Αποφασίζει, λοιπόν, να την επισκεφτεί θέλοντας να πάρει δείγμα από το αίμα, τα ούρα και τα κόπρανά της.
Η συνάντησή τους είναι επεισοδιακή. Ακούγοντας το αίτημα του Σόπερ η «τυφοειδής Μαίρη» του επιτίθεται με μια πιρούνα, αναγκάζοντάς τον να απευθυνθεί στις αρχές.
Υπεύθυνη της έρευνας ορίζεται η Δρ. Σάρα Τζόζεφιν Μπέικερ (Dr. Sarah Jojefin Baker). Ο πατέρας της Δρ. Μπέικερ είχε πεθάνει από τύφο. Από τότε η επιστήμονας είχε κάνει σκοπό της ζωής της την ανάπτυξη της προληπτικής ιατρικής. Υπήρξε μάλιστα και η πρώτη γυναίκα που πήρε διδακτορικό στη δημόσια υγιεινή.
Η πρώτη καραντίνα
Οι προσπάθειες της Δρ. Μπέικερ να πείσει τη Μαίρη να συνεργαστεί απέβησαν άκαρπες. Έτσι, οδηγήθηκε συνοδεία αστυνομικών στο νοσοκομείο, όπου επιβεβαιώθηκε πως ήταν φορέας του βακτηρίου Salmonella typhi. Είχε ανακαλυφθεί ο «ασθενής μηδέν» και παράλληλα ο πρώτος ασυμπτωματικός φορέας τυφοειδούς πυρετού.Η Μαίρη Μάλλον μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Riverside, στο νησί North Brother στο Μανχάταν, όπου τέθηκε σε αυστηρή καραντίνα. Την ίδια στιγμή στη Νέα Υόρκη νοσούσαν 3.000 άτομα, με πολλούς να θεωρούν ότι η επιδημία αυτή είχε ξεκινήσει από την Ιρλανδή μαγείρισσα.
Οι γιατροί θεώρησαν πως η Μαίρη μετέφερε το βακτήριο κατά την προετοιμασία των γευμάτων, αφού μάλλον δεν φρόντιζε ιδιαίτερα την υγιεινή των χεριών της. Οι υψηλές θερμοκρασίες, όμως, στις οποίες μαγειρεύονται σκοτώνουν τα βακτήρια. Άρα, πώς η Μαίρη μόλυνε τα αφεντικά της; Απάντηση στο ερώτημα αυτό έδωσε ο Σόπερ. Ο ερευνητής έμαθε πως ένα από τα πιο επιτυχημένα επιδόρπια που σέρβιρε η μαγείρισσα ήταν παγωτό με παγωμένα κομμάτια ωμού ροδάκινου. Η πιο κατάλληλη οδός για να φτάσει το βακτήριο της Salmonella typhi από τα χέρια της Μαίρης Μάλλον στα αφεντικά της. Η εφημερίδα New York American της έδωσε το παρατσούκλι “typhoid Mary” (τυφοειδής Μαίρη) το οποίο τη συνόδευσε σε όλη της τη ζωή.
Η Μαίρη Μάλλον αρνιόταν επίμονα πως ήταν άρρωστη. Η ίδια δεν ένιωθε άρρωστη -και πράγματι δεν εμφάνιζε κανένα σύμπτωμα. Υποστήριζε πως ήταν θύμα του ρατσισμού που ένιωθαν οι Αμερικανοί για τους μετανάστες και θύμα συνωμοσίας που στρεφόταν εναντίον των συμπατριωτών της. Και φυσικά απεχθανόταν το παρατσούκλι «τυφοειδής Μαίρη» που της έδωσε ο αμερικανικός Τύπος.
Απομονωμένη σε καραντίνα στο νοσοκομείο, δε σταματά για τρία χρόνια να στέλνει επιστολές προς την Επιτροπή Υγείας των ΗΠΑ με αίτημα την αποφυλάκισή της. Το αίτημα της θα γίνει δεκτό το 1910. Η Μαίρη Μάλλον βγήκε από το νοσοκομείο με όρο να μη δουλέψει ποτέ ξανά σε κουζίνα.
Μια ζωή σε καραντίνα
Στην αρχή αναζητά εργασία ως πλύστρα σε σπίτια μεγαλοαστικών οικογενειών της Νέας Υόρκης. Πρόκειται όμως για μια δουλειά πολύ δύσκολη και με πενιχρές απολαβές. Η Μαίρη Μάλλον επιθυμεί να επιστρέψει στις κουζίνες και το κάνει, αλλάζοντας το όνομά της σε Mary Breshof ή Mary Brown. Εργάστηκε ως μαγείρισσα σε ξενοδοχείο, εστιατόριο στο Broadway, σπα και οικοτροφείο. Αλλάζει συχνά δουλειές και κρύβεται.
Το 1917, 25 άτομα νόσησαν με τύφο στη Μαιευτική Κλινική Sloane. Όταν κλήθηκε ο Τζορτζ Σόπερ να ιχνηλατήσει την εστία της μόλυνσης, συνάντησε μια παλιά γνώριμη. Η μαγείρισσα Mrs Brown δεν ήταν άλλη από τη Μαίρη Μάλλον.
Η «τυφοειδής Μαίρη» οδηγήθηκε εκ νέου στο νησί North Brother, όπου έζησε σε καραντίνα μέχρι το θάνατό της, το 1938. Συνολικά πέρασε 24 χρόνια σε υποχρεωτική καραντίνα. Μέχρι το τέλος της ζωής της αρνιόταν κατηγορηματικά ότι είναι φορέας. 51 περιστατικά νόσησης με τυφοειδή πυρετό και 3 θάνατοι έχουν συνδεθεί με τη Μαίρη Μάλλον. Πιθανότατα όμως οι μολύνσεις να ήταν πολύ περισσότερες.
Η κληρονομιά της Μαίρη Μάλλον
«Η ιστορία της τυφοειδούς Μαίρης δείχνει πόσο δύσκολο είναι να διδάξεις μολυσμένους ανθρώπους να προστατεύσουν και να μη μολύνουν τους γύρω τους», είπε ο Σόπερ. Χάρη πάντως στην περίπτωση της Μαίρης Μάλλον δόθηκε μεγάλη σημασία στους φορείς -ασυμπτωματικούς και μη- μολυσματικών ασθενειών, προκειμένου να περιοριστεί η μετάδοση.
Έναν αιώνα μετά κι ενώ η ανθρωπότητα ήρθε αντιμέτωπη με άλλη μια θανατηφόρα πανδημία, οι τρόποι για τον περιορισμό της μετάδοσης παραμένουν οι ίδιοι: υγιεινή χεριών, περιορισμός φορέων, ακόμη και των ασυμπτωματικών. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ακόμη κι αν στη φαρέτρα των επιστημόνων προστέθηκαν αποτελεσματικά φάρμακα και εμβόλια, όλα αρχίζουν από μια απλή τακτική: το πλύσιμο των χεριών.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/tyfoeidis-mairi-i-pio-diasimi-asthenis-miden-sti-syghroni-istoria-i-irlandi
https://www.nationalgeographic.com/history/article/typhoid-mary-tragic-tale-exposed-health-impacts-super-spreaders
https://www.history.com/news/10-things-you-may-not-know-about-typhoid-mary
www.mediteam.gr/tυφοειδης-πυρετός/
www.mixanitouxronou.gr/tyfoeidis-mairi-i-asthenis-miden-poy-espeire-ton-thanato-sti-nea-yorki-itan-mageirissa/
