Για την γέννηση μιας νέας ιδέας πρέπει να υπάρξει ένα συμβάν. Ο Νεύτωνας είδε ένα μήλο να πέφτει. Ο Watt είδε έναν βραστήρα. Ο Roentgen θόλωσε κάποια φωτογραφικά πιάτα. Αυτοί οι άνθρωποι ήξεραν αρκετά για να μεταφράσουν ένα φυσιολογικό συμβάν σε κάτι καινούργιο!
Ο Alexander Fleming απλά χρειάστηκε να γίνει θεατής μιας πράσινης μούχλας, που αναπτύχθηκε σ’ ένα άπλυτο πιάτο εργαστηρίου, το 1928. Έτσι, γεννήθηκε η θαυματουργή πενικιλλίνη που μέχρι και σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο ισχυρά θεραπευτικά μέσα. Και κανένα άλλο αντιβιοτικό δεν μπόρεσε να την αντικαταστήσει…
Τα παιδικά χρόνια του Alexander Fleming
O Alexander Fleming γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου 1881 στο αγρόκτημα Lochfield κοντά στο Darvel. To Darvel ή Dervel είναι μια μικρή πόλη κοντά στο Ανατολικό Ayshire της Σκωτίας. Το motto των κατοίκων της ήταν: “Ποτέ για τον ευατό μας, αλλά πάντα για τους άλλους”. Το όνομα προήλθε από το Dernvale ή Dernevaill με ρίζα από την αρχαία Αγγλική λέξη Derne που σημαίνει: Κρυμμένο!
Ο πατέρας του, Hugh Fleming, (1816–1888) έκανε δύο γάμους. Ο δεύτερος γάμος ήταν στην ηλικία των 59 ετών με την Grace Stirling Morton (1848–1928), κόρη ενός αγρότη. Καρπός αυτού του έρωτα, ο Alexander και άλλα τρία παιδιά. Ο Hugh πέθανε, όταν ο Alexander έκλεισε την τρυφερή ηλικία των επτά…
Ο Fleming διασχίζει καθημερινά 8 μίλια για να πάει στο σχολείο
Η πρώτη εκπαίδευση που πήρε ο Alexander Fleming ήταν μεταξύ 5-8 ετών σ’ ένα μικρό σχολείο στο «Loudoun Moor School». Οι μαθητές αριθμούσαν τους 12, ήταν διαφορετικών ηλικιών και διδάσκονταν όλοι σε μια ενιαία τάξη! Το «Darvel School » ήταν το επόμενο σχολείο και ο Fleming αναγκάζεται καθημερινά να περπατάει 8 μίλια για να πάει. Στα 11 πήρε υποτροφία ως εξαιρετικός μαθητής για την Ακαδημία Kilmarnock, όπου και φοίτησε για δύο χρόνια.
Χαρισματικός και ευφυής, αποφοιτά από το Polytechnic School, στα 16 του χρόνια
Το 1895 ο Alexander Fleming είναι 13 ετών και μετακομίζει στο Λονδίνο. Φοιτά στο Polytechnic School, όπου μελετά οικονομία επιχειρήσεων και εμπόριο. Στο σπίτι όμως συγκατοικεί με τον μεγαλύτερο αδερφό του, Tom, ο οποίος είναι γιατρός. Και το μικρόβιο της Ιατρικής έχει ήδη μπει μεσα του. Οι δάσκαλοι του πολύ σύντομα συνειδητοποιούν πως είναι χαρισματικός και έτσι τον βάζουν σε μια τάξη με αγόρια δύο χρόνια μεγαλύτερα. Έτσι στην ηλικία των 16, ο Alexander είναι απόφοιτος του Polytechnic School.
Μια κληρονομιά τον οδηγεί στην πόρτα της Ιατρικής σχολής (1903)
Για αρχή εργάζεται σ’ ένα ναυτιλιακό γραφείο, αλλά δεν του αρέσει καθόλου. Όταν κλείνει τα 21 (1901), κληρονομεί κάποια χρήματα από τον θείο του, John Fleming. Σκέπτεται να κάνει σωστή χρήση των χρημάτων και αποφασίζει να πάει στην Ιατρική σχολή και να γίνει ένας επιτυχημένος γιατρός, όπως ο αδερφός του ο Tom. Τα καταφέρνει, αφού οι εισαγωγικές εξετάσεις που δίνει για το London’s St Mary’s Hospital Medical School έχουν τους μεγαλύτερους βαθμούς από κάθε άλλο φοιτητή στην Αγγλία. Το 1903 ο Alexander Fleming αποφοιτά από την Ιατρική σχολή.
Κατά την διάρκεια του Α’ παγκοσμίου πολέμου, ο Fleming είναι επικεφαλής στο Βασιλικό στρατιωτικό ιατρικό σώμα
Το 1906 παίρνει τον βαθμό του MBBS, που είναι: «Bachelor of Medicine, Bachelor of Surgery». Το 1908 παίρνει πτυχίο ΒSc με χρυσό μετάλλιο στην Μικροβιολογία ως ο καλύτερος φοιτητής και γίνεται λέκτορας στο St Mary’s μέχρι το 1914. Στο μεταξύ, το 1914 ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος έχει ξεκινήσει. Ο Alexander Fleming υπηρετεί ως επικεφαλής στο Βασιλικό Στρατιωτικό Ιατρικό Σώμα και σε πολλά στρατιωτικά νοσοκομεία στο δυτικό μέτωπο της Γαλλίας. Το 1918 ο πόλεμος έχει σχεδόν τελειώσει και εκείνος επιστρέφει στο νοσοκομείο του St Mary’s, όπου είχε πρωτοξεκινήσει. Το 1928 εκλέγεται καθηγητής της Μικροβιολογίας στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ενώ το 1951 γίνεται πρύτανης στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου!
Τα αντισηπτικά της εποχής οδηγούσαν τους στρατιώτες σε βέβαιο θάνατο
Ο Alexander Fleming όταν υπηρέτησε στο Βασιλικό Στρατιωτικό Ιατρικό Σώμα, όταν δηλαδή ξεκίνησε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ήταν μόλις 33 ετών. Εκεί παρατήρησε πως πολλοί στρατιώτες πέθαιναν από σήψη ως αποτέλεσμα των μολυσμένων τραυμάτων. Εκτός από τα τραύματα που είχαν οι στρατιώτες κατά την διάρκεια του Α΄παγκοσμίου πολέμου, πολλοί από αυτούς αρρώστησαν. Το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, οδήγησε στην ανάπτυξη μολυσματικών ασθενιών. Από τον Οκτωβρίου του 1914 εως τον Μαΐη του 1915 στο Νο 1 Καναδικό Γενικό Νοσοκομείο, υπήρχαν 458 περιπτώσεις γρίπης και 992 γονόρροιας, μεταξύ αξιωματικών και ανδρών. Καταλαβαίνουμε από αυτά τα λίγα πόσο σημαντική ήταν η ανακάλυψη της αντιβίωσης! Τα αντισηπτικά (Φαινολικό οξύ, Βορικό οξύ και το Υπεροξείδιο του Υδρογόνου) που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή, όχι μόνο δεν βοηθούσαν ως προς την επούλωση των τραυμάτων, αλλά καταστρέφανε και τα λευκά κύτταρα. Ο Fleming υποστήριζε πως τα αντισηπτικά ήταν ωφέλιμα μόνο σε επιφανειακά τραύματα και όχι σε εν τω βάθη.
Ο Fleming στηρίζει την θεωρία του Wright, που θέλει ένα απλό αλατούχο διάλυμα να μπορεί να επουλώσει ένα τραύμα
Ο Fleming ήταν εκείνος που πρακτικά απέδειξε την θεωρία του Βρετανού Μικροβιολόγου – Βιολόγου, Almroth Wright. Η θεωρία έλεγε πως: «Για τον καθαρισμό των τραυμάτων θα έπρεπε να χρησιμοποιείται ένα αλατούχο διάλυμα. Και ο λόγος ήταν πως το σώμα δεν εκλάμβανε το διάλυμα ως απειλή και έτσι δεν κατέστρεφε τα δικά του λευκά κύτταρα». Παρά το γεγονός πως οι Almroth Wright και Alexander Fleming δημοσίευσαν την έρευνα που είχαν κάνει, οι στρατιωτικοί γιατροί ήταν αρνητικοί στο να αλλάξουν την μέθοδο θεραπείας τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών στρατιωτών, κάτι που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
Fleming: Τα αντιβιοτικά πρέπει να συνεργάζονται με τις φυσικές άμυνες του ανθρώπινου οργανισμού
Το 1918 ο Fleming έχει επιστρέψει στο νοσοκομείο του St Mary’s, στο Λονδίνο. Η εμπειρία που έχει αποκτήσει κατά την διάρκεια του Α΄παγκοσμίου πολέμου, έχει εδραιώσει την άποψη που έχει για τα αντισηπτικά και το αλατούχο διάλυμα. Επιπλέον πως η χρήση των αντιβιοτικών έχει θετικό αποτέλεσμα, μόνο όταν αυτά συνεργάζονται άψογα με τις φυσικές άμυνες του ανθρώπινου οργανισμού. Και όχι όταν πηγαίνουν ενάντια σε αυτές.
Μια σταγόνα βλέννας από την μύτη του Fleming είναι αρκετή για την ανακάλυψη της Λυσοζύμης
Ο Fleming είχε πάρει εκκρίσεις από την μύτη ενός ασθενούς, ο οποίος έπασχε από κρυολόγημα. Έκανε μικροβιολογική καλλιέργεια αυτών, έτσι ώστε να αναπτύξει οποιοδήποτε βακτήριο υπήρχε σε αυτό. Εκεί ανακάλυψε ένα νέο βακτήριο, τον Μικρόκοκκο lysodeikticus, που σήμερα ονομάζεται M Luteus. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Fleming κρυολόγησε και εκείνος. Μια σταγόνα βλέννας έπεσε τυχαία από την μύτη του στην καλλιέργεια των μικροβίων. Παρατήρησε πως η βλέννα κατέστρεψε όλα τα βακτήρια στην περιοχή όπου είχε πέσει. Με αυτή την ανακάλυψη αποφάσισε να κάνει το ίδιο πείραμα με άλλα υγρά του ανθρώπινου σώματος, όπως σίελος, δάκρυα, ιδρώτας και ορός αίματος. Τα αποτελέσματα ήταν ακριβώς τα ίδια! Ο κοινός παρανομαστής που είχαν όλες οι εκκρίσεις ήταν ένα ένζυμο, το οποίο ονόμασε Λυσοζύμη. Ήταν η πρώτη ανακάλυψη του και ήταν μόλις 41 ετών!
Η Λυσοζύμη μας χαρίζει φυσική ανοσία
Η Λυσοζύμη έχει την ιδιότητα να καταστρέφει το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων. Είναι μια πρωτεΐνη με μοριακή μάζα περίπου 14.000. Η πολυπεπτιδική της αλυσίδα έχει μήκος 129 Αμινοξέων και σχηματίζει ένα συμπαγές σφαιρίδιο. Βρίσκεται στον ιδρώτα, στο σάλιο, στα δάκρυα και λειτουργεί αμυντικά, όταν παθογόνοι μικροοργανισμοί εισβάλλουν στο ανθρώπινο σώμα. Δίνει την φυσική ανοσία σε πολλές ασθένειες. Βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στα λευκά αυγά και χρησιμοποιείται ως συντηρητικό σε πολλές τροφές και στο κρασί.
Πενικιλλίνη (1928): Καμιά φορά βρίσκεις αυτό που δεν ψάχνεις!
Το καλοκαίρι του 1928, ο Fleming πήγε διακοπές με την γυναίκα και το παιδί του. Όταν επέστρεψε στο εργαστήριο του, είδε μια στοίβα με άπλυτα πιάτα σ’ έναν πάγκο. Αυτά είχαν αναπτύξει μια πράσινη μούχλα (αποικίες από Σταφυλόκοκκο). Αρχικά ενοχλήθηκε, αλλά μετά από μια δεύτερη σκέψη που έκανε, αποφάσισε να τα μελετήσει. Ένας μύκητας αυξανόταν, ενώ οι βακτηριακές αποικίες γύρω του είχαν πεθάνει. Πολύ γρήγορα συνειδητοποίησε πως μόλις είχε ανακαλύψει ένα καλύτερο φυσικό αντιβιοτικό από την Λυσοζύμη. Προσδιόρισε μετά από καλλιέργειες που έκανε πως ο μύκητας άνηκε στο γένος Penicillium. Αυτό παρήγαγε υγρό που σκότωνε τα βακτηρίδια. Από εκεί πήρε και το όνομα του το αντιβιοτικό, δηλαδή Πενικιλλίνη.
Ο επιστημονικός κόσμος βλέπει με καχυποψία την Πενικιλλίνη
Είναι μια σημαντική στιγμή για τα δεδομένα της ιατρικής κοινότητας. Η Πενικιλλίνη για πρώτη φορά μπορεί να θεραπεύσει ασθένειες, όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα, διφθερίτιδα. Επιπλέον δεν είναι τοξική και το ανθρώπινο σώμα δεν την εκλαμβάνει ως απειλή. Ο Alexander Fleming δημοσιεύει τα αποτελέσματα της έρευνας του, αλλά ο επιστημονικός κόσμος βλέπει την Πενικιλλίνη με καχυποψία.
Ο Fleming καλείται να αντιμετωπίσει μια σωρεία προβλημάτων
- Είναι δύσκολο να απομονώσει την Πενικιλλίνη από τον υπόλοιπο Μύκητα.
- Δεν μπορεί να βρει τρόπο να την παράγει σε υψηλές συγκεντρώσεις.
- Επιδρά με βραδύ ρυθμό.
- Κλινικές μελέτες δείχνουν πως δεν είναι πολύ αποτελεσματική.
- Ο Almroth Wright δείχνει πως δεν πολυσυμπαθεί τους Χημικούς μέσα στο εργαστήριο και δεν τους επιτρέπει την είσοδο.
Μόλις το 1940 η Πενικιλλίνη μετατρέπεται σε πόσιμη μορφή
Παρά τα εμπόδια που αντιμετωπίζει, ο Fleming συνεχίζει την προσπάθεια του, αλλά δεν κατορθώνει να συγκεντρώσει την Πενικιλλίνη σε μεγάλες ποσότητες (1930). Αρχές του 1940 μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλείς τον παθολόγο Howard Florey και τον Βιολόγο Ernst Boris Chain στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης δημιουργούν το φάρμακο Πενικιλλίνη, έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Το 1943 παρασκευάζεται βιομηχανικά. Το σκεύασμα περιέχει ένα μείγμα διαφόρων ειδών πενικιλίνης με τη μορφή αλάτων νατρίου και ασβεστίου. Είναι μια λευκή σκόνη ή κίτρινη ανάλογα το είδος και διαλύεται μέσα στο νερό.
Διακρίσεις και το βραβείο Νόμπελ (1945)
H εφημερίδα «The New York Times» είχε αφιερωμένο ένα δίστηλο με τίτλο: “Ο Fleming και οι συνεργάτες του κερδίζουν το βραβείο Νόμπελ για την ευλογία της Πενικιλλίνης”. Στην φωτογραφία βλέπουμε την εφημερίδα όπου προηγείται ο Fleming, ακολουθεί ο Howard Florey και στο τέλος είναι ο Ernst Boris Chain. Για την ιστορία, αυτή ήταν η πιο δημοφιλής δημοσίευση όλων των εποχών.
Το 1945 ο Alexander Fleming Θα μοιραστεί το βραβείο Νόμπελ της Ιατρικής με τον παθολόγο Howard Florey και τον Βιολόγο Ernst Boris Chain.
Επίσης ήταν:
- Μέλος του Pontifical Academy of Sciences, μια επιστημονική κοινότητα η οποία ιδρύθηκε στο Βατικανό το 1936, με τις ευλογίες του Πάπα Pius XI.
- Εκλεγμένο μέλος της Βασιλικής κοινωνίας (FRS) το 1943.
- Βραβεύτηκε με το Hunterian Professorship από το Βασιλικό κολέγιο χειρούργων της Αγγλίας.
- Το 1944 ο Βασιλέας George VI τον χρήζει Ιππότη και με το βραβείο του Knight Bachelor.
- To 1948 βραβεύεται από την οργάνωση Order of Alfonso X the Wise με το μεγάλο σταυρό των Ιπποτών.
- Το 1999 το Time Magazine κατατάσσει τον Fleming στις εκατό πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20ο αιώνα: «Ως ο άνθρωπος που άλλαξε το ρου της Ιστορίας».
- Στην Αθήνα μια πλατεία κοντά στον Βοτανικό πήρε το όνομα του, όπως και κάποιες οδοί. Επίσης στην Θεσσαλονίκη μια στάση του Μετρό πήρε το όνομα του, η Στάση Fleming.
- Το 1998 ένας αστεροειδής πήρε το όνομα του, 91006 Fleming.
Fleming ο ταπεινόφρων: Το ποσό των $100,000 που ποτέ δεν δέχτηκε!
To 1945 οι φαρμακευτικές εταιρίες της Αμερικής του πρόσφεραν ως φόρο τιμής το ποσό των $100,000 για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους για την ανακάλυψη της Πενικιλλίνης. Ο Alexander Fleming δεν δέχτηκε ποτέ το δώρο και το χάρισε στο ερευνητικό εργαστήριο του St Mary’s Hospital Medical School. Από εκεί δηλαδή που πρωτοξεκίνησε την καριέρα του το 1903.
Προσωπική ζωή
Και οι δύο γυναίκες του Fleming αποτέλεσαν σημαντικό κεφάλαιο στην ζωή του. Η καθεμία για τους δικούς της λόγους. Απλά η Amalia διετέλεσε Πρόεδρος του Σύνδεσμου Ελληνίδων Επιστημόνων και το 1965 τιμήθηκε με το παράσημο Ευποιίας. Παράλληλα ανέπτυξε δραστηριότητα για την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και για τα δικαιώματα των γυναικών. Στην φωτογραφία διακρίνουμε τον Fleming με την σύζυγο του Amalia.
Ο Alexander Fleming παντρεύτηκε το 1915 την Sarah Marion McElroy από το Killala της Ιρλανδίας και απέκτησαν έναν γιο, τον Robert. Η Sarah πέθανε το 1949. Ξαναπαντρεύτηκε το 1953 την Dr. Amalia Koutsouri – Voureka, μια Ελληνίδα συνάδελφο από το St Mary’s Hospital Medical School. Την μετέπειτα σε όλους γνωστή ως Amalia Fleming, η οποία εργάστηκε μαζί του στο εργαστήριο. Όταν πέθανε o Fleming το 1955 στο σπίτι από καρδιακή ανακοπή, η Amalia έζησε άλλα 31 χρόνια.
Αυτός ήταν ο Alexander Fleming, ο πατέρας της αντιβίωσης, που με την Πενικιλλίνη κατάφερε να σώσει εκατομμύρια ζωές. Γνώριζε πολύ καλά την δύναμη αυτού του «παράξενου μύκητα», αφού σχεδόν προφητικά θα πει: Είναι πιθανόν σε δέκα χρόνια η Πενικιλλίνη να αντικατασταθεί με κάτι καλύτερο. Αλλά είναι σίγουρο πως το να την αντικαταστήσεις με κάτι καινούργιο, αυτό θα πρέπει να είναι πάρα πάρα πολύ καλό!
Ακολουθεί βίντεο για τον Alexander Fleming.
Πηγές
