Η απελευθέρωση της Κορέας αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της Ανατολικής Ασίας, σηματοδοτώντας το τέλος δεκαετιών αποικιοκρατικής κυριαρχίας και την αρχή ενός νέου, αν και δύσκολου κεφαλαίου για τον κορεατικό λαό. Στις 15 Αυγούστου 1945, με τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Κορέα ανέκτησε την ανεξαρτησία της ύστερα από 35 χρόνια ιαπωνικής κατοχής (1910–1945). Η ημέρα αυτή έχει μείνει χαραγμένη στη συλλογική μνήμη των Κορεατών ως Ημέρα Απελευθέρωσης, γνωστή και ως Gwangbokjeol, η «Ημέρα της Ανάκτησης του Φωτός».
Η Ιαπωνική κατοχή (1910–1945)
Η Κορέα τέθηκε υπό ιαπωνική κυριαρχία το 1910, όταν η Ιαπωνία προσάρτησε επισήμως τη χερσόνησο μέσω της Συνθήκης της Προσάρτησης, εγκαινιάζοντας 35 χρόνια σκληρής αποικιοκρατίας. Ο κορεατικός λαός υπέστη πολυεπίπεδη καταπίεση: η γλώσσα του απαγορεύτηκε στα σχολεία, τα τοπικά ονόματα αντικαταστάθηκαν με ιαπωνικά και η εκπαίδευση μετατράπηκε σε εργαλείο προπαγάνδας. Χιλιάδες άνδρες και γυναίκες οδηγήθηκαν σε καταναγκαστική εργασία, ενώ πολλές γυναίκες εξαναγκάστηκαν να γίνουν “comfort women”, σεξουαλικές σκλάβες του ιαπωνικού στρατού, ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της κατοχής.
Οι προσπάθειες αντίστασης αντιμετωπίζονταν με βία, συλλήψεις, βασανιστήρια και εκτελέσεις. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, όμως, το εθνικό φρόνημα δεν έσβησε. Το Κίνημα της 1ης Μαρτίου του 1919 αποτέλεσε σημείο καμπής: εκατομμύρια Κορεάτες βγήκαν ειρηνικά στους δρόμους απαιτώντας ανεξαρτησία, μόνο για να βρουν μπροστά τους τη βίαιη καταστολή, με χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες. Το κίνημα αυτό ενέπνευσε τη δημιουργία της Προσωρινής Κυβέρνησης της Κορέας στην Κίνα, που συντόνιζε τον απελευθερωτικό αγώνα, με ηγέτες όπως ο Κιμ Γκου (Kim Gu) να πρωτοστατούν τόσο διπλωματικά όσο και ένοπλα.
Η ιαπωνική κατοχή άφησε ανεξίτηλα σημάδια στην ψυχή του κορεατικού λαού, αλλά σφυρηλάτησε παράλληλα την εθνική του συνείδηση. Ο αγώνας για ελευθερία και αξιοπρέπεια ήταν βαθιά υπαρξιακός, ριζωμένος στην πίστη ότι η Κορέα άξιζε να σταθεί ξανά ελεύθερη και κυρίαρχη.
Η πτώση της Ιαπωνίας και η ανεξαρτησία
Η ανατροπή του αποικιακού καθεστώτος στην Κορέα ήρθε τον Αύγουστο του 1945, όταν η Ιαπωνία αναγκάστηκε να παραδοθεί άνευ όρων στις Συμμαχικές Δυνάμεις, σηματοδοτώντας το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η παράδοση αυτή δεν οφειλόταν μόνο στην παρατεταμένη στρατιωτική εξάντληση, αλλά και σε δύο καθοριστικά γεγονότα, τη ρίψη των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την αιφνιδιαστική επίθεση της Σοβιετικής Ένωσης στην ιαπωνική κατοχή της Μαντζουρίας. Μέσα σε λίγες ημέρες, η Ιαπωνία είχε ηττηθεί συντριπτικά, και μαζί της κατέρρευσε και το αποικιοκρατικό της οικοδόμημα στην Κορέα. Μετά από 35 χρόνια καταπίεσης και αγώνα, ο κορεατικός λαός βίωνε επιτέλους την απελευθέρωση, μια ιστορική στιγμή γεμάτη ανακούφιση, προσδοκία αλλά και αβεβαιότητα.
Η απελευθέρωση, όμως, δεν συνοδεύτηκε από άμεση εθνική ενότητα και αυτοδιάθεση. Οι νικητές του πολέμου, στο πλαίσιο των γεωπολιτικών ισορροπιών που ήδη διαφαίνονταν στο ξεκίνημα του Ψυχρού Πολέμου, αποφάσισαν την προσωρινή διαίρεση της χερσονήσου στον 38ο παράλληλο. Στο βόρειο τμήμα εγκαταστάθηκαν τα σοβιετικά στρατεύματα, ενώ στο νότιο οι αμερικανικές δυνάμεις. Στόχος αυτής της διχοτόμησης ήταν η προσωρινή διοίκηση και η σταδιακή προετοιμασία για μια μελλοντική ενοποίηση υπό κορεατική διακυβέρνηση, ωστόσο αυτή η προσωρινή λύση εξελίχθηκε γρήγορα σε μόνιμο διχασμό, καθώς οι δύο μεγάλες δυνάμεις ενίσχυσαν διαφορετικά πολιτικά στρατόπεδα και προώθησαν αντίθετες ιδεολογίες και συμφέροντα.
Έτσι, η πολυαναμενόμενη ανεξαρτησία της Κορέας ήρθε μεν, αλλά συνοδεύτηκε από έναν νέο κατακερματισμό. Ο λαός, που είχε υποφέρει τόσο πολύ για να κερδίσει την ελευθερία του, βρέθηκε διχασμένος από σύνορα που δεν είχε επιλέξει, σε μια νέα πολιτική πραγματικότητα που θα τον σημαδέψει για δεκαετίες.
Μετά την απελευθέρωση: Διχασμός και πόλεμος
Παρόλο που η απελευθέρωση της Κορέας από την ιαπωνική κατοχή γέννησε ελπίδες για εθνική ενότητα και ανεξαρτησία, η πραγματικότητα που ακολούθησε ήταν πολύ διαφορετική. Η Κορέα, αντί να βαδίσει ενωμένη προς το μέλλον, βρέθηκε παγιδευμένη στο γεωπολιτικό παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Η προσωρινή διαίρεση της χώρας στον 38ο παράλληλο μετατράπηκε σε βαθύ πολιτικό και ιδεολογικό ρήγμα, καθώς οι Σοβιετικοί εγκαθίδρυσαν καθεστώς κομμουνιστικής κατεύθυνσης στο Βορρά, ενώ οι Αμερικανοί στήριξαν την ανάπτυξη ενός καπιταλιστικού και φιλελεύθερου κράτους στον Νότο.
Η διχοτόμηση επικυρώθηκε επίσημα το 1948, με την ίδρυση δύο ξεχωριστών κρατών: της Δημοκρατίας της Κορέας (Νότια Κορέα) υπό την ηγεσία του Σινγκμάν Ρι (Syngman Rhee) και της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Κορέας (Βόρεια Κορέα) υπό τον Κιμ Ιλ Σουνγκ (Kim Il-sung). Και οι δύο κυβερνήσεις διεκδικούσαν την απόλυτη νομιμότητα και αρνούνταν να αναγνωρίσουν η μία την άλλη, προκαλώντας έντονη εσωτερική ένταση και εξωτερική αντιπαράθεση.
Το πολιτικό αδιέξοδο της Κορέας εξελίχθηκε σύντομα σε πολεμική σύγκρουση. Το 1950, με την εισβολή των βορείων δυνάμεων στον Νότο, ξέσπασε ο Πόλεμος της Κορέας (1950–1953), μια αιματηρή και καταστροφική σύγκρουση που ερήμωσε τη χερσόνησο και προκάλεσε εκατομμύρια θύματα. Στον πόλεμο συμμετείχαν διεθνείς δυνάμεις: οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στήριξαν τον Νότο, ενώ η Κίνα και η Σοβιετική Ένωση υποστήριξαν τον Βορρά, μετατρέποντας τον πόλεμο σε πεδίο ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης.
Αν και οι εχθροπραξίες τερματίστηκαν με την ανακωχή του 1953, ποτέ δεν υπογράφηκε ειρηνευτική συμφωνία. Έκτοτε, η κορεατική χερσόνησος παραμένει διχασμένη, με τη Ζώνη Αποστρατιωτικοποίησης (DMZ) να λειτουργεί ως συμβολικό και στρατιωτικό σύνορο ανάμεσα σε δύο κράτη που ζουν συνεχώς υπό την απειλή νέας σύγκρουσης. Ο διχασμός αυτός, αποτέλεσμα των παγκόσμιων πολιτικών ισορροπιών της εποχής, εξακολουθεί να καθορίζει την ιστορία, την πολιτική και την ψυχολογία του κορεατικού λαού μέχρι σήμερα.
Η συμμετοχή της Ελλάδας
Η Ελλάδα, μόλις λίγα χρόνια μετά τον καταστροφικό Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον αιματηρό εμφύλιο που ακολούθησε, βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με τη δοκιμασία της διεθνούς ευθύνης. Τον Ιούνιο του 1950, όταν ξέσπασε ο Πόλεμος της Κορέας με την απρόκλητη εισβολή της κομμουνιστικής Βόρειας Κορέας στη Νότια Κορέα, η παγκόσμια κοινότητα κινητοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για να υπερασπιστεί τη νόμιμη κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Κορέας. Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες και λίγες χώρες που ανταποκρίθηκαν άμεσα και ενεργά, αποδεικνύοντας τη σταθερή της προσήλωση στα ιδανικά της ελευθερίας, της ειρήνης και της διεθνούς συνεργασίας.
Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα Κορέας (ΕΚΣΕ) απαρτιζόταν από περίπου 1.200 στρατιώτες πεζικού, ενώ συμμετείχε και σμηναρχία της Πολεμικής Αεροπορίας με μεταγωγικά αεροσκάφη τύπου C-47. Οι Έλληνες στρατιώτες έδωσαν το «παρών» σε μερικές από τις πιο σκληρές και κρίσιμες μάχες του πολέμου, όπως στη μάχη του Χιλ 381, στην περιοχή του Καπγιόνγκ και στον ποταμό Ιμτζίν, διακρινόμενοι για τη γενναιότητα, την αυτοθυσία και την επιμονή τους κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Οι απώλειες ήταν σημαντικές: 186 Έλληνες στρατιώτες έπεσαν στο πεδίο της μάχης, ενώ εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν, αφήνοντας ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στην εθνική και διεθνή ιστορική μνήμη.
Η συμβολή της Ελλάδας στον Πόλεμο της Κορέας δεν ήταν μόνο στρατιωτική, αλλά και συμβολική. Επρόκειτο για μια χώρα μικρή, φτωχή και πρόσφατα τραυματισμένη, που παρ’ όλα αυτά ανταποκρίθηκε στο διεθνές κάλεσμα, με βάση αρχές και όχι συμφέροντα. Σε μια εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος διαμόρφωνε νέες παγκόσμιες ισορροπίες, η Ελλάδα δήλωνε έμπρακτα την πίστη της στη δημοκρατία, στη διεθνή έννομη τάξη και στο δικαίωμα κάθε λαού στην αυτοδιάθεση. Η στάση αυτή εκτιμήθηκε βαθιά από την Κορέα, η οποία μέχρι σήμερα τιμά τη μνήμη των Ελλήνων μαχητών. Μνημεία, τελετές, επίσημες επισκέψεις και πρωτοβουλίες φιλίας διατηρούν ζωντανή τη σχέση ανάμεσα στους δύο λαούς, που χτίστηκε με αίμα και αλληλεγγύη.
Η ελληνική συμμετοχή αποτελεί μία από τις πιο έντιμες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ανέδειξε τον ανθρωπιστικό και δημοκρατικό χαρακτήρα του ελληνικού κράτους, τη διάθεσή του να υπερασπιστεί πανανθρώπινες αξίες και να σταθεί δίπλα σε έναν λαό που μόλις είχε απελευθερωθεί, αλλά απειλούνταν ξανά. Είναι μια πράξη που ξεπερνά τα σύνορα της στρατιωτικής βοήθειας και αναδεικνύει την ουσιαστική έννοια της διεθνούς αλληλεγγύης, όχι ως ευκαιριακή πολιτική, αλλά ως στάση ευθύνης, βασισμένη στην κοινή μοίρα των ελεύθερων εθνών.
Η συμβολή της Ελλάδας στην Κορέα μάς θυμίζει ότι η ιστορική αποστολή ενός έθνους δεν μετριέται από το μέγεθος ή την ισχύ του, αλλά από την αξία των πράξεών του στις πιο κρίσιμες στιγμές. Και σε εκείνη τη στιγμή, η Ελλάδα στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, γράφοντας ιστορία μακριά από τα σύνορά της, αλλά βαθιά μέσα στη συνείδηση της ανθρωπότητας.
Η σημασία της απελευθέρωσης
αρά τα δραματικά και συχνά τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν την απελευθέρωση, τον διχασμό, τον πόλεμο και την πολιτική αστάθεια, η 15η Αυγούστου 1945 παραμένει για τον κορεατικό λαό ένα ισχυρό σύμβολο εθνικής αναγέννησης, ιστορικής μνήμης και συλλογικής περηφάνιας. Είναι η ημέρα κατά την οποία ο λαός της Κορέας, μετά από δεκαετίες ταπείνωσης και καταπίεσης, ξαναβρήκε τη φωνή του και ξεκίνησε τον δικό του δρόμο προς την ελευθερία. Η Ημέρα της Ανεξαρτησίας, γνωστή ως Gwangbokjeol (Ημέρα της Ανάκτησης του Φωτός), γιορτάζεται κάθε χρόνο με λαμπρότητα και εθνική συγκίνηση: τελετές μνήμης, παρελάσεις, πολιτιστικά δρώμενα και επίσημες ομιλίες αποτίουν φόρο τιμής στους αγωνιστές της ελευθερίας και υπενθυμίζουν τα ιδανικά που ενώνουν το έθνος. Η ανύψωση της κορεατικής σημαίας, της Taegeukgi, δεν είναι απλώς ένα τελετουργικό· είναι μια πράξη βαθιάς συμβολικής σημασίας, που αντανακλά την επιμονή και την αξιοπρέπεια ενός λαού που δεν υπέκυψε ποτέ.
Η απελευθέρωση της Κορέας υπήρξε το πρώτο καθοριστικό βήμα προς την αυτοδιάθεση και την πολιτική ανεξαρτησία, ακόμα κι αν ο δρόμος προς την εθνική ενότητα αποδείχθηκε μακρύς και δύσβατος. Μέσα από τις προκλήσεις του μεταπολεμικού κόσμου, την εσωτερική διαίρεση και τις διεθνείς εντάσεις, η απελευθέρωση λειτουργεί ως ιστορική πυξίδα, μια υπενθύμιση της αξίας της ελευθερίας και της σημασίας του συλλογικού αγώνα. Είναι μια ημέρα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν, αναδεικνύοντας τη δύναμη της εθνικής ταυτότητας, τη σημασία της ιστορικής συνέχειας και τον αδιάκοπο αγώνα για ειρήνη, δημοκρατία και αξιοπρέπεια.
Η απελευθέρωση δεν σήμανε το τέλος της διαδρομής, αλλά την αρχή ενός νέου κεφαλαίου, ενός κεφαλαίου γεμάτου προκλήσεις, αλλά και ελπίδες. Και η μνήμη αυτής της ημέρας συνεχίζει να εμπνέει τις επόμενες γενιές να αγωνίζονται για μια Κορέα που θα είναι, επιτέλους, πλήρως ελεύθερη και ενωμένη.
Ας μείνει, λοιπόν, η 15η Αυγούστου όχι μόνο ως ημερομηνία-σύμβολο της ανάκτησης του φωτός ύστερα από δεκαετίες σκοταδιού, αλλά και ως ημέρα ανανέωσης της δέσμευσης για ειρηνική συνύπαρξη, εθνική συμφιλίωση και διαρκή αγώνα για ένα δίκαιο, ελεύθερο και ενωμένο μέλλον, για την Κορέα και για κάθε λαό που επιζητεί την ελευθερία με αξιοπρέπεια.
Ακολουθεί σχετικό βίντεο:
Πηγές:
Help From Afar: The Greek Contribution in the Korean War and How it Has Been Remembered. (2023, 4 August). Imperial War Museums. Ανακτήθηκε από https://www.iwm.org.uk/blog/partnerships/2023/08/help-from-afar-the-greek-contribution-in-the-korean-war-and-how-it-has-been-remembered (τελευταία πρόσβαση 9/8/2025)
United Nations Command – Greece. Contributors – Greece. Ανακτήθηκε από https://www.unc.mil/Organization/Contributors/Greece/ (τελευταία πρόσβαση 9/8/2025)
Greek Expeditionary Force (Korea). Wikipedia. Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/Greek_Expeditionary_Force_(Korea) (τελευταία πρόσβαση 9/8/2025)
Greece–South Korea relations. Wikipedia. Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/Greece%E2%80%93South_Korea_relations (τελευταία πρόσβαση 9/8/2025)
