Αν κάποιος προσπαθούσε να βρει τον ζωγράφο εκείνον που κατάφερε με τη μεγαλύτερη δεξιοτεχνία να αποτυπώσει την απεραντοσύνη και τη μεγαλοπρέπεια της θάλασσας και την αγάπησε όσο κανείς, δε θα έβρισκε άλλον από τον Κωνσταντίνο Βολανάκη, τον πατέρα της ελληνικής θαλασσογραφίας. Γεμάτος ο ζωγραφικός του κόσμος από πίνακες με λιμάνια, πλοία, καΐκια, βάρκες και μεγάλες ναυμαχίες, αποτυπωμένα όλα με βάση το προσωπικό του ύφος.
Λίγα λόγια για την ζωή του
Η ζωή του Κωνσταντίνου Βολανάκη ξεκινά σε ένα μέρος περικυκλωμένο από το στοιχείο της θάλασσας. Γεννήθηκε στις 17 Μαρτίου 1837 στο Ηράκλειο Κρήτης. Οι γονείς του κατάγονταν από την Βολάνη, ένα μικρό χωριό της περιοχής του Ρεθύμνου. Σπούδασε στο Γυμνάσιο της Σύρου, από όπου αποφοίτησε το 1856. Την ίδια χρονιά πήγε να δουλέψει στην Τεργέστη ως λογιστής στο μεγάλο οίκο εμπορίας ζαχάρεως Αφεντούλη.
Η πορεία του στη ζωγραφική θα ξεκινήσει με αφορμή ένα τυχαίο γεγονός. Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης συνήθιζε να ζωγραφίζει πάνω στις σελίδες των λογιστικών βιβλίων πλοία, βάρκες και λιμάνια, κάτι που έκανε φανερό το ταλέντο του νεαρού στον εργοδότη του. Ο τελευταίος εντυπωσιασμένος ανέλαβε να τον στείλει για σπουδές πάνω στη ζωγραφική, στη Βαυαρία, στην Ακαδημία του Μονάχου κοντά στον Καρλ Φον Πιλότυ το 1860. Η πολυετής διαμονή του στην Γερμανία τον διαμορφώνει ως καλλιτέχνη και τον εκθέτει στις επιρροές της ολλανδικής σχολής, η οποία αποτελούσε πηγή έμπνευσης για τους θαλασσογράφους του 19ου αιώνα, και στον γερμανικό ρομαντισμό. Εκτός από τις επιρροές που δέχτηκε, επέδρασε και ο ίδιος αμέσως στην επόμενη γενιά των Ελλήνων ζωγράφων, όπως στον Μιχάλη Οικονόμου και στον Βασίλη Χατζή.
Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης επέστρεψε στην Ελλάδα το 1833. Εγκαταστάθηκε στον Πειραιά και από την ίδια χρονιά και μέχρι το 1903 δίδαξε στη Σχολή των Ωραίων Τεχνών (την μετέπειτα Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών) στην Αθήνα. Η απόφασή του να επιστρέψει στην πατρίδα του είχε δυσμενείς επιπτώσεις, τόσο στην ποιότητα της ζωής του όσο και στην ίδια την τέχνη του. Λόγω της πολυμελούς οικογένειάς του και των χαμηλών τιμών πώλησης των έργων του πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του φτωχός. Είναι χαρακτηριστικό ότι εξαιτίας της πενίας, ο Κωνσταντίνος Βολανάκης ανέστρεψε το σύνηθες και αντί να αγοράζουν τους πίνακες του και μετά οι πελάτες να πηγαίνουν στον κορνιζά, ο ίδιος συνεργάστηκε με τον κορνιζά στον Πειραιά και ζωγράφιζε πίνακες που να ταιριάζουν στο μέγεθος με τις ξυλόγλυπτες κορνίζες του.
Στις 29 Ιουνίου 1907 ο Κωνσταντίνος Βολανάκης δεν ήταν πια στην ζωή. Την ημέρα της κηδείας του, όπως αναφέρεται από τον Παύλο Νιρβάνα, ο οποίος ήταν εκεί ανάμεσα σε λίγους παρευρισκόμενους, πέντε άνθρωποι ακολουθούσαν την κηδεία του, αν και στην ανακοίνωση του θανάτου του οι εφημερίδες της εποχής μαρτυρούν κάτι διαφορετικό:
Ο μοναδικός θαλασσογράφος μας, του οποίου ο θαυμάσιος χρωστήρ απεκρυστάλλωσεν εις αρμονικωτάτους χρωματισμούς τα ελληνικά ακρογιάλια, Κωνσταντίνος Βολωνάκης, καθηγητής του Πολυτεχνείου, απέθανεν από βαρύτατην νόσον εις την εν Πειραιεί οικίαν του. Την κηδείαν του ηκολούθησεν μετά προφανούς συγκινήσεως, όλος ο εκλεκτός κόσμος του Πειραιώς, διά τον οποίον ήτο καύχημα ο εκλιπών καλλιτέχνης.
Το έργο του
Πολλοί πίνακές του πουλήθηκαν σε δημοπρασίες σε εξαιρετικά υψηλές τιμές. Αριστουργήματα του Κωνσταντίνου Βολανάκη συναντά και θαυμάζει κανείς σε επίσημες αίθουσες στην Αυστρία και την Γερμανία, ενώ δεν είναι λίγα τα σημεία στον Πειραιά που κοσμούνται μέχρι σήμερα από τους πίνακές του, όπως ο Σταθμός του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου και το ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος.
Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του ο Κωνσταντίνος Βολανάκης αποδεικνύεται ο καλλιτέχνης με τα υψηλότερα ποσά πωλήσεων. Ως κατ΄ εξοχήν ζωγράφος ναυτικών θεμάτων, ο Βολανάκης είναι ο αγαπημένος καλλιτέχνης του αθηναϊκού εφοπλιστικού κόσμου, αλλά και της βρετανικής ακμάζουσας εφοπλιστικής παροικίας. Και είναι η μεγάλη του ζήτηση που ανεβάζει στα ύψη τις τιμές των έργων του. Ένα από τα πιο ακριβά έργα του που πωλήθηκε σε δημοπρασία με αρχική εκτίμηση της αξίας του να κυμαίνεται μεταξύ 1,9 – 2,5 εκατ. ευρώ είναι η «Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο».
Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού της «Σχολής του Μονάχου». Η θάλασσα, τα πλοία και τα λιμάνια ήταν η μόνη πηγή έμπνευσης του Βολανάκη. Όταν σπούδαζε στην Ακαδημία, οι καθηγητές συνιστούσαν «αποφυγή της τοπιογραφίας γιατί αποτελεί παρακμή της ζωγραφικής» και ενασχόληση με την προσωπογραφία. Ο Βολανάκης ενασχολούμενος με το αγαπημένο του θέμα, την θαλασσογραφία, προσπέρασε την απαγόρευση. Το ταλέντο του αναγνωρίσθηκε νωρίς με αφορμή τον διαγωνισμό ζωγραφικής που προκήρυξε ο αυτοκράτορας της Αυστρίας λόγω της νίκης της τελευταίας έναντι της Ιταλίας στη Ναυμαχία της Λίσσας. Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης κέρδισε τον διαγωνισμό και σήμερα ο πίνακάς του βρίσκεται στο μουσείο Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης.
Καταληκτικά θα μπορούσε κανείς να πει, αφού αναζητήσει το έργο και τη ζωή του συγκεκριμένου καλλιτέχνη, ότι πρόκειται για μια εμβληματική μορφή. Σίγουρα ο σπουδαίος αυτός Έλληνας ζωγράφος θα μείνει περήφανα στη συνείδηση όλων ως ένας ζωγράφος που εξέφρασε όλη την ομορφιά της θάλασσας και την αγάπη του για αυτήν μέσα από το ταλέντο του.
Άλλα Έργα του:
Tο παρακάτω βίντεο περιέχει εικόνες από όλα τα έργα του Έλληνα ζωγράφου:
https://www.youtube.com/watch?v=gCaO-pYOBUA
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Βατόπουλος Ν. (2018). Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο «ποιητής» των θαλασσών. Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/944937/gallery/politismos/eikastika/kwnstantinos-volanakhs-o-poihths-twn-8alasswn. Τελευταία πρόσβαση 1.07.2019
Λυμπεροπούλου Κ. (2008). Ο ακριβότερος Έλληνας ζωγράφος. Ανακτήθηκε από https://www.tovima.gr/2008/10/27/archive/o-akriboteros-ellinas-zwgrafos/. Τελευταία πρόσβαση 1.07.2019
Κωνσταντίνος Βολανάκης: ο Πειραιώτης θαλασσογράφος. Ανακτήθηκε από http://mlp-blo-g-spot.blogspot.com/2013/05/blog-post_18.html. Τελευταία πρόσβαση 1.07.2019
Κωνσταντίνος Βολανάκης. Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%92%CE%BF%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82 Τελευταία πρόσβαση 1.07.2019
