Η μέρα της τραγωδίας στη Θύρα 7 είναι μακράν η πιο αιματηρή μέρα του ελληνικού ποδοσφαίρου, ενώ αποτελεί ένα από τα τραγικότερα γεγονότα στην ιστορία του ποδοσφαίρου, παγκοσμίως. Συνολικά, 54 άνθρωποι τραυματιστήκαν, ενώ ο αριθμός των νεκρών άγγιξε αυτόν των 21 ατόμων, εκ των οποίων οι είκοσι ήταν φίλαθλοι του Ολυμπιακού και ένας της ΑΕΚ. Το Καραϊσκάκη μετατράπηκε σε ένα τόπο μαρτυρίου για τους ανθρώπους που ποδοπατήθηκαν και άφησαν τη τελευταία τους πνοή στις σκάλες εξόδου του γηπέδου. Ωστόσο, η συμπαράσταση τόσο των παικτών του Ολυμπιακού και της ΑΕΚ, όσο και των φιλάθλων των περισσότερων ομάδων της χώρας, θα δώσουν ένα μάθημα αθλητικής παιδείας, που τόσο πολύ λείπει από τα σημερινά ελληνικά γήπεδα.
Λίγες ώρες πριν την τραγωδία
Είναι Κυριακή, και όπως κάθε άλλη Κυριακή είναι ημέρα αφιερωμένη στο ποδόσφαιρο. Χιλιάδες φίλαθλοι ανυπομονούν να παραβρεθούν στο γήπεδο, για να δουν την αγαπημένη τους ομάδα. Έτσι, έγινε και στις 8 Φεβρουαρίου του 1981. Ο Ολυμπιακός, πρωτοπόρος στη βαθμολογία του πρωταθλήματος της σεζόν 1980-1981, φιλοξενεί την ΑΕΚ. Η έκβαση του αγώνα είναι κρίσιμη, καθώς η νίκη των γηπεδούχων μπορεί να εξασφαλίσει την κατάκτηση του δεύτερου συνεχόμενου τίτλου τους, ο οποίος θα είναι και ο 22ος συνολικά στην ιστορία της ομάδας. Οι φιλοξενούμενοι διεκδικούν εξίσου το πρωτάθλημα, αφού βρίσκονται στη δεύτερη θέση της βαθμολογίας.
Ο αγώνας θα γινόταν στις τρεις και τέταρτο. Ο καιρός ήταν πολύ καλός, παρακινώντας τον κόσμο να πάει στο γήπεδο. Ως εκ τούτου, μεγάλος αριθμός φιλάθλων έσπευσε να αγοράσει ένα εισιτήριο, ενώ πλήθος κόσμου κατέκλυσε τους δρόμους. Θα έπαιζαν, άλλωστε, και τα μεγαλύτερα ονόματα των δύο ομάδων, με τους Σαργκάνη, Κυράστα, Βαμβακούλα, Παπαδόπουλο, Νοβοσέλατς, Κουσουλάκη, Περσία, Νικολούδη, Αναστόπουλο, Ορφανό και Γαλάκο να αποτελούν την εντεκάδα του Ολυμπιακού, Στον αντίποδα, η ΑΕΚ παρατάσσει τους Οικονομόπουλο, Αρδίζογλου, Μανωλά, Καραβίτη, Παραπραστανίτη, Θώδη, Βλάχο, Ελευθεράκη, Κώττη, Μπάγεβιτς και Μαύρο.
Οι κερκίδες άρχισαν να γεμίζουν από τις δώδεκα το μεσημέρι, ενώ ο αριθμός των ατόμων που προσήλθε στο γήπεδο υπολογίζεται στους 35.450.
Ο αγώνας κυλά εκπληκτικά για τον Ολυμπιακό, αφού, 30 λεπτά μετά την έναρξη του ματς, ο Γαλάκος ανοίγει το σκορ για τους «ερυθρόλευκους». Στο δεύτερο ημίχρονο η ομάδα του Πειραιά πετυχαίνει 5 γκολ ( 53’, 68’,75’, 80’ και 84’). Αυτό ήταν. Ο Ολυμπιακός έχει κερδίσει, παίρνει τους πολυπόθητους 5 βαθμούς και εκτοξεύεται στη βαθμολογία. Όπως είναι αναμενόμενο, γίνεται χαμός στις κερκίδες από τις φωνές και τους πανηγυρισμούς των παραβρισκόμενων, ενώ οι οπαδοί των πειραιωτών, που βρίσκονται στη Θύρα 7, αποφασίζουν, λίγο πριν τη λήξη του αγώνα, να μετακινηθούν στη Θύρα 1, για να αποθεώσουν τους ποδοσφαιριστές που προχωρούν προς τα αποδυτήρια. Αυτό που θα ακολουθήσει, όμως, θα αποβεί σε τραγωδία.
«ΩΡΑ 5:05. Ένα πλήθος Ολυμπιακών φιλάθλων πυρακτωμένο σαν λάβα απ’ το πάθος της μεγάλης νίκης (σ.σ. 6-1 υπέρ του Ολυμπιακού) κινήθηκε ξέφρενο προς την έξοδο και αιφνίδια, βρέθηκε εγκλωβισμένο στα σκαλιά της σήραγγας κάτω από τις κερκίδες…».
Τι έγινε στα σκαλιά της σήραγγας;
«Ενώ ορμούσαν να γιορτάσουν τον θρίαμβο, συνεθλίβησαν στη θύρα 7 πέφτοντας ο ένας πάνω στον άλλο. 21 Νεκροί, 53 σοβαρά τραυματίες».
Αθλητική Ηχώ, (Από το πρωτοσέλιδο της 9ης Φεβρουαρίου)
Είμαστε στα 5’ πριν τη λήξη του αγώνα. Σχεδόν 7.000 φίλαθλοι –τρομακτικά μεγάλος αριθμός για τη χωρητικότητα των 4.000 θέσεων της Θύρας 7- μετακινούνται μαζικά, εν μέσω χάους που προκλήθηκε από τους πανηγυρισμούς. Μέσα στο εκστατικό κλίμα κάποιος από τους πρώτους γλιστρά σε ένα μαξιλαράκι φελιζόλ και πέφτει. Οι άλλοι φωνάζουν τους πίσω να σταματήσουν, αλλά κανείς δεν ακούει. Οι κραυγές προειδοποίησης και φόβου χάνονται μέσα στις φωνές χαράς. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι πέφτουν ο ένας επάνω στον άλλο, μη μπορώντας ούτε να σταματήσουν ούτε να δουν τι συμβαίνει μπροστά. Στα σκαλιά της σήραγγας στοιβάζονται σώματα, άλλα νεκρά, λόγω της ασφυξίας, άλλα σε λιπόθυμη κατάσταση, ενώ όλο και μεγαλύτερο μέρος του όχλου που ακολουθούσε, κατευθύνεται προς το μέρος της τραγωδίας.
Προφανώς, κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι αυτός ο «ένας» που έπεσε πρώτος ευθύνεται για αυτό που επακολούθησε. Όπως αναφέρουν πολλοί αυτόπτες μάρτυρες, δημοσιεύματα και δικαστικά πορίσματα, το εγκληματικό λάθος ήταν η αμέλεια της αστυνομίας να αφήσει ανοιχτή τη σιδερένια πόρτα εξόδου, η οποία σύμφωνα με κάποιους ήταν μισάνοιχτη, ενώ άλλοι αναφέρουν, ότι ήταν εντελώς κλειστή. Ένας από τους αστυνομικούς που βρισκόταν στο σημείο εκείνη τη στιγμή, αργότερα θα δηλώσει: «Διαπίστωσα ότι κατά το ήμισυ η πόρτα ήταν ανοιχτή. Αν η πόρτα είναι τέσσερα μέτρα, τότε κατά ενάμιση μέτρο ήταν κλειστή. Η μεσαία πόρτα ήταν κλειστή. Η πόρτα αριστερά ήταν ανοιχτή. Ο επικεφαλής της Αστυνομίας είναι αρμόδιος για την τήρηση του κανονισμού και για το πότε θα ανοιχτεί η θύρα».
Ωστόσο, η μισόκλειστη ή τελείως κλειστή πόρτα δεν ήταν το μοναδικό λάθος. Το ένα εκ των δύο τουρνικέ που υπήρχαν στις πόρτες, δεν είχε αφαιρεθεί, με αποτέλεσμα να προκληθεί το ολοκληρωτικό αδιέξοδο του όχλου, που κατευθυνόταν χωρίς σταματημό στη πόρτα. Ο δεκαοκτάχρονος, τότε, Ηλίας Λύτρας περιγράφει: «Η πόρτα ήταν μισάνοιχτη. Όταν έφτασα όμως στα τελευταία σκαλοπάτια, γλίστρησα και έπεσα. Πριν καταλάβω καλά-καλά τι έγινε άρχισαν να πέφτουν πάνω μας ένας, δύο, τρεις, δέκα, εκατό..».
Στις 5 παρά, δύο αστυνομικοί αφαιρούν μετά από μεγάλη προσπάθεια το δεύτερο τουρνικέ. 19 άνθρωποι πέθαναν επί τόπου από ασφυξία, ενώ ο αριθμός των τραυματιών είναι μεγαλύτερος. Όλοι μεταφέρονται με περιπολικά και 13 ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ στα γύρω από το γήπεδο νοσοκομεία, με το Τζάννειο να δέχεται τον μεγαλύτερο αριθμό εξ αυτών. Παράλληλα, πλήθος συγγενών των θυμάτων, οι οποίοι ενημερώθηκαν για το συμβάν από τα έκτακτα δελτία ειδήσεων, τρέχει στα νοσοκομεία για να μάθει νέα των δικών του. Η θλιβερή σύμπτωση; Κάποιοι αναγνώρισαν τα νεκρά κορμιά των παιδιών και φίλων τους από τα πλάνα στην τηλεόραση, μη μπορώντας να συλλάβουν την έκταση της τραγωδίας.
«Εκείνη την ημέρα ήταν η πρώτη φορά που δεν είδα τον αγώνα από την 7. Πήγα στη Θύρα 7 πριν την έναρξη του αγώνα, αλλά λόγω του υπερβολικού κόσμου, πέρασα τα κάγκελα και πήγα στην 8. Δεν μπορούσα να περάσω αλλιώς… είχε πάρα πολύ κόσμο στις κερκίδες και μάλιστα θυμάμαι, που συζητούσαμε με τα άλλα παιδιά, γιατί ανάμεσα στις Θύρες 7 με 8 ή, αντίστοιχα στις 1 και 2, τα κάγκελα δεν είχαν μία πόρτα για να περάσουμε από την μία στην άλλη (…). Πήγα στην 8, είδα τον αγώνα, αλλά έφυγα 10 λεπτά πριν το τέλος, διότι δούλευα. Όταν πήγα στο σπίτι, μου τηλεφώνησε το αφεντικό και μου είπε ‘’ζείς;’’. Εγώ δεν ήξερα μέχρι εκείνη τη στιγμή τί είχε γίνει. Άνοιξα τη τηλεόραση και είδα τα έκτατα δελτία… κόπηκαν τα πόδια μου… φίλοι μου από τη Καλλιθέα έχασαν τη ζωή τους εκείνη την ημέρα… πολλοί… (…). Όλοι ξέραμε πόσο κλειστοφοβική ήταν η σήραγγα που έγινε το ατύχημα… δεν υπήρχε ορατότητα μπροστά (…). Στην Θύρα 7 γινόταν ατυχήματα, ασχέτως που δεν τα έλεγαν, επειδή δεν υπήρχαν θύματα (…). Μπορούσε να αποφευχθεί το ατύχημα, αν άφηναν τον κόσμο να φεύγει σταδιακά. Γίνεται σήμερα, αλλά κατόπιν εορτής; Έπρεπε να χαθούν τόσα νέα παιδιά; Θυμάμαι, μέρες μετά το συμβάν μιλούσαμε με φίλους που ήταν στην 7. Μου έλεγαν ότι ήταν κλειστή η πόρτα. Αλλά και μισάνοιχτή να ήταν, το ίδιο είναι… πώς θα μπορούσαν 7.000 άτομα να περάσουν από ένα πορτάκι; Η πόρτα θα έπρεπε να είναι ανοιχτή διάπλατα, για να φεύγει ο κόσμος (…). Υπεύθυνοι ήταν όλοι τους».
Προσωπική μαρτυρία (προσωπικό αρχείο)
Την ίδια στιγμή, ένας μεγάλος αριθμός γιατρών και αιμοδοτών έσπευσαν στα νοσοκομεία για να βοηθήσουν στην περίθαλψη των τραυματιών. Επίσης, την έμπρακτη συμπαράσταση τους έδειξαν και πολλές διοικήσεις ομάδων, με τον Παύλο Γιαννακόπουλο, τότε πρόεδρο του Ερασιτέχνη Παναθηναϊκού, να προσφέρει φάρμακα στα νοσοκομεία. Τις επόμενες μέρες παίκτες του Ολυμπιακού και της ΑΕΚ επισκέφτηκαν τους φιλάθλους, εκφράζοντας την αμέριστη συμπαράστασή τους.
Η μητέρα του μικρότερου σε ηλικία θύματος, του δεκατετράχρονου Παναγιώτη Τουμανίδη, δηλώνει μετά από χρόνια στο Hot Doc: «Ο Πάνος δεν πήγαινε ποτέ μοναχός του στο γήπεδο. Τον συνόδευε πάντοτε ο πατέρας του. Όμως εκείνη την ημέρα ήταν άρρωστος. Έτσι ο πατέρας ενός φίλου του αποφάσισε να του δώσει το εισιτήριό του. Ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που ο Πάνος θα πήγαινε στη θύρα 7. Ήταν περασμένες 18:00 και ο Πάνος δεν είχε επιστρέψει στο σπίτι. Είχαμε ακούσει στο ραδιόφωνο ότι έπεσε η θύρα 7. Κατάλαβα πως το παιδί μου δεν ήταν ζωντανό. Ξεκίνησα με τους θείους του να πάμε στο νοσοκομείο. Δεν άντεξα. Γονάτισα στο πεζοδρόμιο. Στο Τζάνειο δεν πήγα ποτέ. Τον αναγνώρισαν οι θείοι του. Χρόνια μετά, ο ταξιτζής που τον είχε μεταφέρει στο νοσοκομείο μου παρέδωσε τη σημαία που είχε ο Πάνος μαζί του».
Η αμέλεια που στοίχισε ζωές
Τα λάθη που οδήγησαν σε θάνατο 21 συνολικά άτομα –δύο από τους τραυματίες κατέληξαν τελικά στο νοσοκομείο- δεν ήταν μόνο η πόρτα ή τα τουρνικέ. Ασφαλώς, η απουσία εξόδου διαφυγής, έκανε σχεδόν αδύνατη όχι μόνο την έξοδο αλλά και την όποια προσπάθεια γρήγορου απεγκλωβισμού ή παροχής βοήθειας. Ωστόσο, τα τραγικά λάθη σχεδιασμού των απαρχαιωμένων γηπεδικών εγκαταστάσεων (πολλές φορές σε αυτά τα σκαλιά, που στοίχισαν τη ζωή νέων ανθρώπων, υπήρχαν νερά από σπασμένες σωλήνες) και η απουσία αστυνομικών δυνάμεων κατά μήκος της σήραγγας, για την ελεγχόμενη ροή των οπαδών, ήταν κάποιοι από τους καθοριστικούς παράγοντες που οδήγησαν σε αυτό που συνέβη την 8η Φεβρουαρίου. Σε αυτά προστίθεται η πολυπλοκότητα σχεδιασμού της μοιραίας, σε σχήμα -Π- σκάλας, η οποία είχε μεγάλο εύρος, δεν διέθετε χειρολαβές, ενώ το σχήμα εμπόδιζε την ορατότητα προς το μπροστινό μέρος, που βρισκόταν κοντά στις πύλες εξόδου.
Ωστόσο, το συγκεκριμένο ατύχημα δεν συνέβαινε για πρώτη φορά. Το στάδιο, έχοντας κατασκευαστεί το 1895 ως ποδηλατοδρόμιο, αν και είχε ανακαινιστεί μερικώς το 1953 και το 1964, συνέχιζε να μη πληροί τις κατάλληλες προδιαγραφές. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να συμβούν παρόμοια περιστατικά στη Θύρα 7 και στο παρελθόν. Το πρώτο ήταν στις 14 Φεβρουαρίου του 1974, όταν 34 φίλαθλοι ποδοπατήθηκαν στην ίδια Θύρα. Για το συγκεκριμένο ατύχημα, ὀμως, δεν αναφέρθηκαν νεκροί. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι, ένα χρόνο πριν το δυστύχημα της 8η Φεβρουαρίου, στις 6 Φεβρουαρίου του 1980 στο τέλος του αγώνα Ολυμπιακού-ΠΑΟΚ επαναλήφθηκε το συμβάν, αυτή τη φορά, αφήνοντας 10 άτομα τραυματίες.
Μετά από το περιστατικό και τον άδικο θάνατο τόσων ανθρώπων, αποφασίστηκε το άνοιγμα των θυρών πέντε λεπτά πριν το τέλος του αγώνα, ενώ ο προσεκτικός σχεδιασμός των γηπέδων τέθηκε για πρώτη φορά στο επίκεντρο των συζητήσεων των υπευθύνων.
Οι ευθύνες που δεν αποδόθηκαν ποτέ
Στους επόμενους μήνες οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες, αφού μετά την από κοινού αγωγή αποζημίωσης των οικογενειών των θυμάτων, ακολούθησε συνάντηση στο γραφείο του Κίμωνα Κουλούρη, τότε Γενικού Γραμματέα Αθλητισμού, των ίδιων με την Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων – υπεύθυνη του σταδίου Καραϊσκάκη- και την επίσημη διοίκηση του Ολυμπιακού. Η αρχική πρόθεση για άμεση αποζημίωση των θυμάτων δεν επιτεύχθηκε, αφού με τη φράση του «Τα συρτάρια του Ολυμπιακού είναι άδεια» ο πρόεδρος της ομάδας, Σταύρος Νταϊφάς, καθιστά σαφές ότι οι πειραιώτες δεν είχαν τα χρήματα για τις αποζημιώσεις. Για αυτό αποφασίστηκε η αύξηση των εισιτηρίων της ομάδας κατά 30 δραχμές, ούτως ώστε να αποταμιευθούν τα χρήματα για τις οικογένειες. Ο συμβιβασμός τελικά συμφωνήθηκε με το ποσό να φτάνει τα 120 εκατομμύρια δραχμές και για τις 21 οικογένειες.
Τον Οκτώβριο του 1982, και μετά την εξαγωγή του πορίσματος, ο εισαγγελέας Πειραιά Ναπολέων Παντιώρας παραπέμπει σε δίκη τους υπεύθυνους του συμβάντος. Αν και οι φύλακες του γηπέδου καταδικάζονται σε 8 χρόνια κάθειρξη με αναστολή, ασκώντας έφεση, η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων, η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ., οι οποίοι ήταν οι κυρίως υπεύθυνοι, αθωώνονται. Ενδεικτική του τεταμένου κλίματος και των αλληλοκατηγοριών των κατηγορούμενων μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου, είναι η κατάθεση ενός εκ των φυλάκων, ο οποίος φωτογραφίζει ως υπαίτια της καθυστέρησης την Αστυνομία, αφού μόνο με δική της διαταγή -όπως προαναφέρθηκε-, οι υπάλληλοι θα έκαναν την οποιαδήποτε κίνηση.
Τελικά η απόφαση πάρθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1986, με το δικαστήριο να αθωώνει όλους τους κατηγορούμενους.
Εκδηλώσεις μνήμης
Κάθε χρόνο, την ίδια ημέρα, οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού τιμούν τους νεκρούς με τελετή μνήμης στο μνημείο που στήθηκε προς τιμήν τους, ενώ ένας χώρος του μουσείου της ομάδας στο νέο γήπεδο Καραϊσκάκη είναι αφιερωμένος στην μοιραία εκείνη μέρα.
Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν και η κίνηση των οπαδών της Λίβερπουλ να τιμήσουν τους νεκρούς του Ολυμπιακού, κατά τη διάρκεια του τελικού του Champions League στην Αθήνα, στις 23 Μαΐου του 2007. Πώς άλλωστε να μην το κάνουν, από τη στιγμή που και οι ίδιοι υπέστησαν την απώλεια 96 οπαδών της ομάδας τους, στις 15 Απριλίου του 1989, στο στάδιο Χίλσμπορο.
Ακολουθεί η λίστα των θανόντων, που πάντα θα βρίσκονται νοητά στη Θύρα 7, δίπλα στην αγαπημένη τους ομάδα.
Παναγιώτης Τουμανίδης (14 ετών)
Κώστας Σκλαβούνης (16 ετών)
Ηλίας Παναγούλης (17 ετών)
Γεράσιμος Αμίτσης (18 ετών)
Γιάννης Κανελλόπουλος (18 ετών)
Σπύρος Λεωνιδάκης (18 ετών)
Γιάννης Σπηλιόπουλος (19 ετών)
Νίκος Φίλος (19 ετών)
Γιάννης Διαλυνάς (20 ετών)
Βασίλης Μάχας (20 ετών)
Ευστράτιος Πούπος (20 ετών)
Μιχάλης Κωστόπουλος (21 ετών)
Ζωγραφούλα Χαϊρατίδου (23 ετών)
Σπύρος Ανδριώτης (24 ετών)
Κώστας Καρανικόλας (26 ετών)
Μιχάλης Μάρκου (27 ετών)
Κώστας Μπίλας (28 ετών)
Αναστάσιος Πιτσόλης (30 ετών)
Αντώνης Κουρουπάκης (34 ετών)
Χρήστος Χατζηγεωργίου (34 ετών)
Δημήτριος Αδαμόπουλος (40 ετών)
Ακολουθεί σύντομο βίντεο-αφιέρωμα στην Τραγωδία της Θύρας 7:
Πηγές άρθρου
H τραγωδία της Θύρας 7. Ανάρτηση από www.youtube.com. (τελευταία πρόσβαση 5/02/2022).
Τραγωδία της Θύρας 7. Ανάκτηση από el.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 5/02/2022).
Θ. Σαρρής. H τραγωδία της Θύρας 7 στον Τύπο της εποχής (pics). Ανάκτηση από www.gazzetta.gr. (τελευταία πρόσβαση 5/02/2022).
Γιάννης Θ. Διαμαντής. Ανάκτηση από www.in.gr. (τελευταία πρόσβαση 5/02/2022).
Θύρα 7: Το χρονικό ενός ατιμώρητου εγκλήματος. Ανάκτηση από www.koutipandoras.gr. (τελευταία πρόσβαση 5/02/2022).
Η τραγωδία της Θύρας 7. Ανάκτηση από www.sansimera.gr. (τελευταία πρόσβαση 5/02/2022).
