Η ύπαρξη σαφών ορίων είναι απαραίτητη για έναν υγιή και ισορροπημένο τρόπο ζωής, που αφορά σαν μία προσωπική γραμμή που σηματοδοτεί εκείνα τα πράγματα για τα οποία είμαστε υπεύθυνοι. Τα όρια καθορίζουν ποιοι είμαστε και ποιοι δεν είμαστε, ενώ επηρεάζουν όλους τους τομείς της ζωής.
Τα όρια στο κόσμο της ψυχολογίας
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία, «όριο» σημαίνει: «μια ψυχολογική οριοθέτηση που προστατεύει την ακεραιότητα ενός ατόμου ή μιας ομάδας ή που βοηθά το άτομο ή την ομάδα να θέσει ρεαλιστικά όρια συμμετοχής σε μια σχέση ή δραστηριότητα». Στο πλαίσιο της ψυχολογίας λοιπόν, τα όρια αποτελούν ένα εννοιολογικό όριο μεταξύ εσάς και ενός άλλου ατόμου (Kodama, 2020).
Σύμφωνα με την προσωπική θεωρία του διαστήματος του Scott (1993), έχουμε όρια και μπορούμε να ρυθμίσουμε πόσο διαπερατά είναι, δηλαδή αυτό που αφήνουμε μέσα και έξω, όταν πρόκειται για το φυσικό και πνευματικό περιβάλλον (Haslam, Jetten, Cruwys, Dingle & Haslam, 2018). Με απλά λόγια, το να έχετε ένα λειτουργικό όριο, σημαίνει την ανάληψη ευθύνης για τις δικές σας πράξεις και συναισθήματα, χωρίς να αναλαμβάνετε την ευθύνη για τις ενέργειες και τα συναισθήματα των άλλων.
Είναι όντως απαραίτητα τα όρια;
Σίγουρα θα αναρωτιέστε, γιατί χρειάζομαι όρια;
Αν δεν το έχετε παρατηρήσει στον εαυτό σας, τότε θα έχετε προσέξει πως οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια φυσική τάση να θέλουν συνέχεια να ευχαριστήσουν τους άλλους, ακόμα κι αν είναι κάτι που δεν θέλουν να κάνουν, δεν τους αρέσει, ή ακόμη και να αισθάνονται άβολα. Ο καθορισμός και η διατήρηση των ορίων όμως, είναι ένα σημαντικό μέρος της ψυχικής, σωματικής αλλά και συναισθηματικής ευεξίας του ατόμου.
Αν δεν έχετε ακούσει ποτέ τον όρο «όρια», σκεφτείτε το σαν μια φανταστική γραμμή που χωρίζει τον εαυτό σας από τους άλλους, σωματικά, συναισθηματικά και διανοητικά. Τα όρια μας βοηθούν να περιορίσουμε την ενέργεια και την προσπάθεια που δίνουμε σε άλλους ώστε να μπορούμε να δώσουμε προτεραιότητα στη δική μας ψυχική υγεία.
Γεγονός είναι πως τα όρια πρέπει να ποικίλλουν και διαφέρουν ανάλογα με το πλαίσιο τις καταστάσεις και τις σχέσεις. Μπορεί να μην γνωρίζουμε πάντα ένα όριο έως ότου κάποιος το ξεπεράσει προκαλώντας συναισθήματα δυσφορίας, άγχους ή ακόμη και θυμού.
Είναι πολύ σημαντικό όταν έχουμε τέτοιες εμπειρίες, να αναρωτιόμαστε αν μέσα από αυτές τις καταστάσεις ανακαλύψαμε κάτι για εμάς. Καταστάσεις που θέτουν ερωτήματα όπως: Τι μαθαίνω για τον εαυτό μου; Υπάρχει άραγε κάτι που πρέπει να κάνω για να βεβαιωθώ ότι αυτό το άτομο δεν θα περάσει ξανά αυτό το όριο;
Εγωισμός και όρια δεν πάνε μαζί
Μην σκέφτεστε πως ο καθορισμός ορίων είναι κάτι εγωιστικό. Ίσως να σκέφτεστε, ότι ο καθορισμός ορίων μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη σχέση ή την κατάσταση στην οποία μπορεί να βρίσκεστε, οπότε δεν είσαστε διεκδικητικοί ως προς την αποδεκτή συμπεριφορά. Τα όρια όμως δεν προορίζονται να τιμωρήσουν άλλους, είναι για την προσωπική μας ευημερία και προστασία.
Γι’ αυτό χρειάζεται να υπάρχουν υγιή όρια, ώστε να μην ξοδεύετε όλο το χρόνο και την ενέργειά σας κάνοντας ό,τι θέλουν οι άλλοι, κάτι που μακροπρόθεσμα μπορεί να σας οδηγήσει στην απογοήτευση, αισθανόμενοι ανεκπλήρωτοι ή χαμένοι.
Ο καθένας από εμάς προσπαθεί να χτίσει ένα όριο γύρω από τα μέρη του εαυτού του που θέλει να διατηρήσει ιδιωτικό, ή τουλάχιστον προστατευμένο από εκείνους με τους οποίους δεν αισθάνεται οικεία, γι’ αυτό κι η διατήρηση υγιών ορίων σημαίνει να διατηρήσετε τον εαυτό σας ψυχικά ασφαλή.
«Κάθε άνθρωπος θεωρεί τα όρια του δικού του οπτικού πεδίου σαν τα όρια του κόσμου» ~ Schopenhauer Arthur
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Haslam, C., Jetten, J., Cruwys, T., Dingle, G. A., & Haslam, S. A. (2018). The new psychology of health: Unlocking the social cure. Routledge. E-book, Ανακτήθηκε 6 Ιουνίου 2021
Kodama, M. (Ed.). (2020). Developing Boundaries Knowledge for Innovation. Edward Elgar Publishing. E-book, Ανακτήθηκε 6 Ιουνίου 2021
Ιστοσελίδα
https://dictionary.apa.org/boundary
