Ποτέ ξανά καμένα βιβλία

   «Αυτό ήταν απλώς ένα πρελούδιο. Εκεί που ο άνθρωπος καίει βιβλία, μπορεί να κάψει και στο τέλος ανθρώπους.» Αυτό είχε γράψει προφητικά ο ποιητής Χάινριχ Χάινε, εκατό χρόνια πριν γίνει πραγματικότητα από το ναζιστικό καθεστώς.

Στις 10 Μαΐου 1933 στην πλατεία Οπερνπλατς του Βερολίνου και σε ακόμη 21 πόλεις ταυτόχρονα – λίγο μετά από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία – πραγματοποιήθηκε δημόσια καύση χιλιάδων βιβλίων από φοιτητές, καθηγητές και μέλη του ναζιστικού κόμματος.  

Με ποιο κριτήριο επιλέχτηκαν αυτά τα βιβλία; Ήταν βιβλία λογοτεχνίας, ποίησης, φιλοσοφίας αλλά και επιστημονικά συγγράμματα Εβραίων, αριστερών ή απλά όσων διαφωνούσαν με την ιδεολογία του ναζισμού. Μεταξύ των βιβλίων που κάηκαν ήταν βιβλία των Μπέρτολντ Μπρεχτ, Χάινριχ Μαν, Άλφρεντ Ντέμπλιν, Έριχ Κέστνερ αλλά και επιστημονικά συγγράμματα του Άλμπερτ Αϊνστάιν και του Ζίγκμουντ Φρόιντ. Αλλά υπήρχαν ανάμεσά τους και ξένοι συγγραφείς, όπως ο Έρνεστ Χέμινγουέι ή ο Αντρέ Ζιντ.

Advertisements

Γιατί όμως στράφηκαν οι ναζιστές ενάντια στον κόσμο του πνεύματος καίγοντας τα βιβλία; Γιατί η πνευματική καλλιέργεια συνεπάγεται διεύρυνση των νοητικών οριζόντων και κατά συνέπεια  κρίση, αντίληψη, λογική και προβληματισμό. Οι άνθρωποι είναι ικανοί στο να αντιστέκονται στον δογματισμό και την προκατάληψη, επε­ξεργάζονται τις πληροφορίες και διατηρούν την αυτονομία και την ιδιαιτερό­τητά τους. Δεν χειραγωγούνται. Η πνευματική καλλιέργεια ενισχύει την επαφή με το πολίτευμα της Δημοκρατίας, με τον δημιουργικό διάλογο, την αποφυγή του φανατισμού και διαμορφώνει ελεύθερους, υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες με δημοκρατικό ήθος. Επιπροσθέτως αναπτύσσει το οικουμενικό πνεύμα, με τη γνωριμία της πανανθρώπινης παράδοσης και την κατανόηση της ενότητας του ανθρώπινου πνεύματος και του παγκόσμιου πολιτισμού, οδηγώντας στον σεβασμό απέναντι στο διαφορετικό.

Με πνευματικά καλλιεργημένους ανθρώπους δεν θα μπορούσαν οι θιασώτες της ναζιστικής – φασιστικής ιδεολογίας, Χίτλερ και Μουσολίνι, να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν θα μπορούσαν μέσα από τον τοξικό λαϊκισμό – μεσσιανισμό τους να συστρατεύσουν  χιλιάδες μαζοποιημένους οπαδούς δίπλα τους.

Αρκετά συχνά διαβάζουμε πως για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ευθύνονται ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι. Ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι εκπροσωπούσαν μια ιδεολογία, αυτήν του ναζισμού – φασισμού. Σε μια εποχή που στην Ευρώπη παρατηρείται η άνοδος – εκ νέου – αυτής της ιδεολογίας, ας μην την «κρύβουμε» άλλο πίσω από ονόματα. Με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις της 28^ης Οκτωβρίου, ας κατηγορήσουμε όχι μόνο τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι, αλλά και την ιδεολογία που πρέσβευαν  ώστε να μην επιτρέψουμε στην ιστορία να επαναληφθεί μέσα από νεοναζιστικά – φασιστικά κινήματα. Ποτέ ξανά φοβίες, απορρίψεις και προκαταλήψεις. Ποτέ ξανά καμένα βιβλία.