Το ψυχογράφημα ενός καταθλιπτικού ατόμου και η στάση ζωής μια άλλης Αμερικής, λίγο πιο αρρωστημένης, λίγο πιο απόμακρης και μοναχικής, σκιαγραφόνται στο μοναδικό μυθιστόρημα της ποιήτριας Σύλβια Πλαθ, ο Γυάλινος Κώδων, που εκδόθηκε αρχικά το 1963, λίγο πριν την τραγική αυτοκτονία της συγγραφέως. Ένα ημιβιογραφικό έργο που εμπνεύστηκε από τις αυτοκτονικές τάσεις της Πλαθ, την εισαγωγή της σε διαφόρων μορφών ψυχιατρικά κέντρα αλλά και τις θεραπείες που υπέστη, πρωτοποριακές για την εποχή εκείνη.
Λίγα Λόγια…
Η Έστερ Γκρίνγουντ δεν είναι ένα συνηθισμένο κορίτσι. Βρίσκεται σε μια θέση, σε μια μια πόλη, με μια εργασία που κάθε νέα κοπέλα της εποχής της θα ζήλευε. Η Νέα Υόρκη της Χρυσής περιόδου είναι στα πόδια της και τη παρακαλά για τη μεγάλη ζωή. Ωστόσο η Έστερ έχει μια τάση να αρνείται τη θετική σκοπιά των καταστάσεων. Βάζει τα δυνατά της να παραλληλίζει τις καθημερινές εικόνες της με νεκρά έμβρυα στη φορμόλη κι άλλα μακάβρια τοπία που την εντυπωσιάζουν. Η θέση της σε κάποιο πολυδιαβασμένο περιοδικό, αλλά και οι διάφορες περιστασιακές φιλίες μόνο απέχθεια της δημιουργούν. Τα φώτα και η λάμψη της κοσμικής καθημερινότητας, τη ζαλίζουν. Τα μοντέρνα πρότυπα και η πολυτέλεια, τη καταθλίβουν. Ίσως κατά βάθος να νοσταλγεί τις “νεκρές” ημέρες της στις κλινικές και τις Ηλεκτροσπασμοθεραπείες. Εκεί που την αναγκάζουν να δει τα πράγματα με άλλο μάτι, το μάτι του θανάτου. Κοινωνικά στερεότυπα και προβληματισμοί καταλήγουν να γίνουν οι πιο μεγάλες εμμονές της, οι πιο μεγάλοι εφιάλτες της σε ένα κόσμο που σιχαίνεται και μισεί. Η μέγιστη, μα και παράλληλα αμφίρροπη προσπάθεια της να περάσει στην αντίπερα όχθη, με τρόπο που ακόμα και η ίδια δεν έχει αποφασίσει, φαίνεται να είναι μη μόνη λύση σε κάποιο πλαίσιο σκοτεινό, προκαθορισμένο και μάλλον μονοδιάστατο.
Περί έργου και χαρακτήρα της Πλαθ
Με πένα αιχμηρή και κυνική όσο λίγοι συγγραφείς, η Σίλβια Πλαθ, απαθανατίζει όλη την εσωτερικότητα και την πηγαία, γεμάτη αλληγορικές παραστάσεις, ψυχοσύνθεση της. Μια μυρωδιά μιζέριας και αποσύνθεσης πλανάται στη λογοτεχνική ατμόσφαιρα του Γυάλινου Κώδων. Και όχι άδικα! Στη πραγματικότητα, η πρωταγωνίστρια ψάχνει για την ευτυχία της, την αναζητά παντού. Είναι τραγικό διότι δε μπορεί να τη βρει πουθενά. Στο μυαλό της υπάρχει μια πενιχρή θεματολογία που της απαγορεύει να σκεφτεί οτιδήποτε άλλο. Να φανταστεί ένα μέλλον έστω απτό και κοντινό. Θάνατος, Κατάθλιψη, ταμπού και προκαταλήψεις είναι έννοιες ξεπερασμένες στο συγκεκριμένο έργο. Τοποθετώντας τον εαυτό της στο επίκεντρο, η Έστερ (ή Πλαθ, όπως αγαπά κανείς) δε διστάζει να ξεσκεπάσει τη “παρθενιά των 19” και την απόκοσμη κατάσταση που επικρατεί μέσα σε ιδρύματα και ψυχιατρικά άσυλα, καταρρίπτωντας έτσι ένα μύθο που η κοινωνιοπαθής Τέχνη της Αμερικής στήριξε και αγάπησε, είτε αυτή άφησε το στίγμα της στη λογοτεχνία, είτε στη ζωγραφική, είτε στο κινηματογράφο. Σκαλί σκαλί η Πλαθ πασχίζει να περιγράψει μια αυτοκαταστροφή, που εν μέρει δεν ήταν καν στο χέρι της. Μια τεταμένη προσωπικότητα που ξεκινά από το μηδέν και ενώ μοιάζει να κουμαντάρεται από τα ρεύματα της εποχής και το Lifestyle, γέρνει προς μια άλλη κατεύθυνση επειδή απλά εκεί είναι η κλίση της και τίποτα δεν είναι ικανό να τη γιατρέψει.
Η Σίλβια Πλαθ ανέκαθεν αγαπούσε τον θάνατο και ανέκαθεν τον φοβόταν. Η εξοικείωση της με αυτόν σόκαρε, δίχασε και ενέπνευσε. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ακόμη και όταν αποφάσισε να δώσει το δικό της τέλος ένα πρωινό κάποιου Φλεβάρη, σε ένα έπιπλο άφησε το τηλέφωνο του γιατρού σε περίπτωση που τη προλάβουν ζωντανή. Όλα αυτά τα κομμάτια του ασθενικού και νωχελικού παζλ του χαρακτήρα Πλαθ ενώνονται και απαρτίζονται σ’ ένα βιβλίο συγκλονιστικό, τον Γυάλινο Κώδωνα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Πλαθ Σύλβια, Ο Γυάλινος Κώδων, Αθήνα, α’ έκδοση για την ελληνική γλώσσα, εκδόσεις Αίολος, 1984.
