Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί προϊόν AI… (όντως)
Σήμερα η τεχνητή νοημόσυνη (AI) είναι τόσο βασικό κομμάτι της καθημερινότητας, σε βαθμό που ίσως να μη ξέραμε τι να κάνουμε χωρίς αυτή. Είναι GPS, βρίσκει τραγούδια, συντάσσει emails, περνάει μαθήματα πανεπιστημίου με απαλλακτική εργασία και σε γλιτώνει από την αναμονή της εξυπηρέτησης πελατών. Πραγματικός από μηχανής θεός, εξ ου και “Ex Machina” ο τίτλος της ταινίας του Alex Garland (“Annihilation”). Μια ταινία με ενδιαφέρουσα και πάνω απ’ όλα επίκαιρη πλοκή, κερδίζοντας επάξια μια υποψηφιότητα Όσκαρ στη κατηγορία Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου.
Η υπόθεση (χωρίς spoilers)
Mέσα από έναν διαγωνισμό της εταιρείας που δουλεύει, o Κέιλεμπ (Domhnall Gleeson) επιλέγεται να περάσει μια εβδομάδα στο σπίτι του CEO (Oscar Isaac), σ’ ένα άκρως μυστικό location. Ο λόγος της επίσκεψης του είναι να τεστάρει αν το μοντέλο AI που έχει κατασκευάσει ο Νέιθαν (CEO) είναι τόσο καλό, ώστε να ξεγελάσει τον άνθρωπο για το αν είναι AI ή όχι. Πρόκειται για το λεγόμενο Τεστ Τούρινγκ – επονομαζόμενο από τον Άλαν Τούρινγκ, τον άνθρωπο που “έσπασε” το Enigma των Ναζί.
Το λογισμικό AI που καλείται να τεστάρει ο Κέιλεμπ δεν είναι κάποιο chatbot ή ένας ακόμα βοηθός για smartphones, αλλά ένα ανθροποειδές που ακούει στο όνομα Ava – κάτι σαν το ρομπότ Sophia, αλλά τρομακτικά πιο ανθρώπινο. Ο Κέιλεμπ μέσα σε 7 συνεδρίες πρέπει να κρίνει αν οι διανοητικές ικανότητες της Ava είναι εφάμιλλες με αυτές του ανθρώπου, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τη τεχνολογία και τη τεχνητή νοημοσύνη. Όλα φαίνεται να βαίνουν καλώς, μέχρι που θα ξεκινήσουν κάποιες ξαφνικές διακοπές ρεύματος που μπλοκάρουν το σύστημα ασφαλείας με το οποίο είναι θωρακισμένη η έπαυλη του Νέιθαν. Ο Κέιλεμπ θα βρεθεί διχασμένος, έχοντας να αποφασίσει ποιος του λέει αλήθεια και ποιος ψέματα. Να εμπιστευτεί το αφεντικό του – που είναι μεν άνθρωπος, αλλά φανερά διεστραμμένος – ή ένα ρομπότ που φαίνεται να “μισεί” τον δημιουργό του;
Η τεχνητή νοημοσύνη στον κινηματογράφο
To “Ex Machina” δεν είναι η μόνη φορά που ο κινηματογράφος αγγίζει το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης. Η πρώτη αναφορά στη τεχνολογία AI έγινε στη γερμανική βωβή ταινία “Metropolis” (1927), όπου ένα ανθρωποειδές με μορφή γυναίκας κατασκευάζεται για να εξαφανίσει και να αντικαταστήσει τη Μαρία, μια κοπέλα που κινητοποιεί την εργατική τάξη εναντίον του συστήματος. Με τη Μαρία εκτός παιχνιδιού, όσοι κινούν τα νήματα μπορούν να συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται ανενόχλητοι τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Το “Metropolis” άνοιξε τον δρόμο για τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας και φυσικά τους AI χαρακτήρες σε διάφορες εκδοχές. Από διαστημικά ρομπότ τύπου C-3PO και R2-D2 στο“Star Wars”, μέχρι “σαγηνευτικά” bot με την αισθησιακή φωνή της Scarlett Johansson στο “Her” ή τον καλτ “RoboCop”, η γκάμα ανθροποειδών στο σινεμά είναι μεγάλη.
Η τεχνητή νοημοσύνη στο σινεμά δεν αξιοποιείται μόνο στα πλαίσια της μυθοπλασίας, αλλά τα τελευταία χρόνια θίγεται ως ζήτημα και στο πώς επηρεάζει το σινεμά σαν βιομηχανία. Οι απόψεις διίστανται, χωρίζοντας κινημοτογραφιστές και κοινό σε διαφορετικά στρατόπεδα. Κάποιοι – οι οπαδοί του Σκορσέζε – μάχονται κατά της χρήσης AI στο σινεμά, καθώς ό,τι είναι προϊόν τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι αληθινός κινηματογράφος. Στην αντίπερα όχθη υπάρχουν εκείνοι – κυριώς οι φανς της Marvel – που υποστηρίζουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλά ένα εργαλείο που μπορεί να διευκολύνει την παραγωγή ταινιών (προπαντός στον χώρο των ειδικών εφέ) και ότι στο τέλος της ημέρας ο κινηματογράφος είναι μια ψευδαίσθηση της πραγματικότητας, οπότε πού το κακό στο να ενισχύσεις αυτή την ψευδαίσθηση με λίγο AI;
Ως έναν βαθμό και οι δύο πλευρές έχουν τα δίκια τους. Σίγουρα είναι πολύ κουλ να βλέπεις τον Tom Hanks να είναι ρεαλιστικά νεώτερος στο “Here”, αλλά σε ξινίζει λίγο να ξέρεις πως η προφορά του Adrien Brody στο “The Brutalist” δεν ήταν 100% δική του. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει μια χρυσή τομή που να εξυπηρετεί την ανάγκη για εκσυγχρονισμό στο σινεμά, χωρίς να γίνεται η “εύκολη λύση” που καπελώνει δημιουργούς και συντελεστές.
“Αξίζει να τη δω;”
Το “Ex Machina” είναι μια sci-fi ταινία με μεγάλη απήχηση στο παρόν και το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, κάνοντας σε να αναρωτηθείς – και να προβληματιστείς – για τα όρια της τεχνητής νοημοσύνης. Αν και σεναριακά υπηρετεί κατά βάση το είδος της επιστημονικής φαντασίας, υπάρχουν και κάποια στοιχεία τρόμου που αναδεικνύονται τόσο με το μυστήριο που διατηρεί η πλοκή, όσο και με τη χρήση της κάμερας. Στην πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα ο Alex Garland τα πήγε αρκετά καλά, σε μια ταινια με ιδιαίτερο concept και πολλές απαιτήσεις στον τομέα των οπτικών εφέ. Εμείς θα την προτείνουμε βαθμολογώντας τη με ένα 4 στα 5 και συμβουλεύοντας φιλικά όσους χρησιμοποιούν πολύ το ChatGPT να λένε κι ένα “ευχαριστώ” στο τέλος – ποτέ δεν ξέρεις…
- Letterboxd: 4.0/5
- IMDb: 7.7/10
- Rotten Tomatoes: 92%
