Αν και το παρόν άρθρο έχει να κάνει περισσότερο με ζητήματα κοινωνικού προβληματισμού παρά με κινηματογραφικά δρώμενα, ένιωσα την ανάγκη να το γράψω, μιας και η δύναμη της κοινωνικής πραγματικότητας είναι ικανή να επηρεάσει μια τέχνη, όπως ο κινηματογράφος. Θέτω, λοιπόν, το εξής ερώτημα στον εαυτό μου και σε όσους θα διαβάσετε τις γραμμές αυτές: γιατί εν έτει 2020 δεν υπάρχει επαρκής γυναικεία εκπροσώπιση στον τομέα της σκηνοθεσίας; Μην βιαστείτε να απαντήσετε ότι οι γυναίκες δεν έχουν σημειώσει κάποια αξιοσημείωτη προσπάθεια στο χώρο. Τα πρόσφατα Little Women και Farewell και το μακρινό μα εξαίσιο Lost in Translation, για να αναφέρω μερικά, θα σας διαψέυσουν.
Υπάρχουν σίγουρα δημιουργικοί γυναικείοι εγκέφαλοι εκεί έξω. Το ζήτημα είναι γιατί δεν ακούμε τίποτε γι’ αυτούς; Τα Όσκαρ ως θεσμός λειτουργούν από το 1929. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια οι γυναικείες υποψηφιότητες ανέρχονται μόλις στις 5, ενώ μοναδική νικήτρια ήταν η Kathryn Bigelow το 2010. Όσες φορές κι αν άνθρωποι του χώρου, άνδρες αλλά κυρίως γυναίκες, εκφράσουν την αντίθεσή τους – με τόνο περισσότερο ή λιγότερο σαρκαστικό- , δεν καταφέρνουν να επιφέρουν κάποια ριζική αλλαγή. Βέβαια, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι παρουσία γυναικών στο χώρο γίνεται όλο και πυκνότερη, όμως αυτό δεν αρκεί. Διότι το πρόβλημα είναι ότι οι σκηνοθέτιδες δεν θεωρούνται αρκετά καλές ή εξίσου καλές με τους αρσενικούς συναδέλφους τους.
Είναι άξιον απορίας γιατί δεν υπάρχουν σκηνοθέτιδες με καταξίωση αντίστοιχη ενός Σκορσέζε ή ενός Ταραντίνο, ενώ έχουν γίνει πραγματικά αξιοσημείωτες δουλειές. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Greta Gerwig. Το 2018 ήταν υποψήφια για Όσκαρ Σκηνοθεσίας με το Lady Bird ανάμεσα στους Guillermo del Toro, Christopher Nolan, Jordan Peele και Paul Thomas Anderson. Το Όσκαρ έλαβε ο del Toro αλλά ακόμη και αν υπήρχε πιθανότητα να το λάβει κάποιος άλλος ίσως αυτή να μην ήταν η Gerwig, αν και το έργο της ήταν αδιαμφισβήτητα οσκαρικών προδιαγραφών και διαστάσεων. Επομένως, η υποψηφιότητά της ήταν λίγο-πολύ διακοσμητική; Στα φετινά βραβεία η Ακαδημία δεν μπήκε καν τον κόπο να της δώσει υποψηφιότητα (για το εξαιρετικό Little Women που παίζεται ακόμη στις ελληνικές αίθουσες). Το θετικό, όμως, είναι ότι η Greta, μια γυναίκα δυναμική που δε φοβάται να τα βάλει με τα “θεριά”, δε θα σταματήσει να σκηνοθετεί ακόμη κι αν οι επιτροπές των βραβείων δεν αναγνωρίζουν την προσπάθειά της ως ισότιμη με αυτή μερικών ,καταξιωμένων στο χώρο, ανδρών.
Ωστόσο, ο εύκολος τρόπος, για να μπει μια γυναίκα στο “κλαμπ” των σκηνοθετών δεν είναι αυτός της Gerwig και της Coppola. Υπάρχει μια τάση ταινίες με γυναίκες σουπερ-ηρωίδες να σκηνοθετούνται από γυναίκες σκηνοθέτιδες (βλ. Captain Marvel). Μια γυναίκα, δηλαδή, για να γίνει αρεστή (στο box office) πρέπει να καταπιαστεί με τη βία, για παράδειγμα, και να αποδείξει ότι την κατανοεί το ίδιο καλά με τους άνδρες. Και φυσικά, όποτε ,μέσα από τέτοιες ταινίες, προσπαθήσει να δείξει τί σημαίνει να είσαι γυναίκα, το αρσενικό κοινό κουράζεται και αγανακτεί (γιατί θίγεται ο εγωισμός του).
Αυτό που θέλουν οι γυναίκες, λοιπόν, είναι ο κινηματογράφος να αποτελέσει και για εκείνες ένα μέσο έφρασης. Διότι αυτά που έχουν να πουν είναι πραγματικά πολλά και σημαντικά. Να προσπαθείτε να τις ακούτε.
