Πόσο δύσκολο είναι να χωρέσεις μια αληθινή και πικραμένη ιστορία σε περίπου μιάμιση ώρα ταινία; Όπως ξέρουμε όλοι μας, ο Παντελής Βούλγαρης γυρίζει ταινίες βασισμένες σε αληθινά ιστορικά γεγονότα όπου προσπαθεί να τα αποτυπώσει όσο το δυνατό πιο αληθινά γίνεται. Αυτή τη φορά η ιστορία που θα μας «θυμίσει» είναι «το τελευταίο σημείωμα», αυτή των 200 Ελλήνων της Καισαριανής που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944.
Οι 200 της Καισαριανής κρατούνταν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Οι περισσότεροι εκτελεσθέντες παραδόθηκαν στις δυνάμεις Κατοχής από το προηγούμενο καθεστώς, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των 200 ήταν μέλη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Και οι 200 εκτελέστηκαν από τις δυνάμεις Κατοχής ως αντίποινα για το θάνατο ενός Γερμανού στρατηγού και τριών αξιωματικών στους Μολάους της Λακωνίας (27 Απριλίου του 1944). Στις 30 Απριλίου 1944, φάνηκαν στο Στρατόπεδο τα προμηνύματα της ματωμένης Πρωτομαγιάς, όταν έγινε γνωστή η γερμανική ανακοίνωση. Η εκτέλεση πραγματοποιήθηκε την Πρωτομαγιά του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Κατά τη μεταφορά τους (με δέκα φορτηγά) οι εκτελεσθέντες έγραφαν σημειώματα και τα πετούσαν στο δρόμο. Η εκτέλεση γινόταν ανά 20 άτομα. Οι αυτόπτες μάρτυρες διηγήθηκαν, ότι το χώμα δεν προλάβαινε να ρουφήξει το αίμα.
Η διαταγή εκτέλεσης όπως δημοσιεύτηκε στον Τύπο:
Το πρόσωπο που ξεχώρισε για τη στάση απέναντι στους Γερμανούς ήταν ο Ναπολέων Σουκατζίδης, ο διερμηνέας του στρατοπέδου. Όταν ο διοικητής του στρατοπέδου στο Χαϊδάρι Καρλ Φίσερ πρότεινε στον Σουκατζίδη να παραμείνει στη θέση του ως διερμηνέας και να μην εκτελεσθεί, ο Σουκατζίδης του απάντησε ότι θα δεχόταν να ζήσει μόνο εάν δεν πήγαινε κάποιος άλλος στο εκτελεστικό απόσπασμα, αντί για αυτόν. Η εντολή όμως που είχε ο Γερμανός διοικητής Φίσερ ήταν να εκτελέσει 200 άτομα. Έτσι ο Ναπολέων Σουκατζίδης αρνήθηκε και εκτελέστηκε με τους υπόλοιπους 199.
Ο Παντελής Βούλγαρης είπε σε συνέντευξη ότι:
«Το τελευταίο σημείωμα είναι ένα χρέος σε έναν ήρωα, σε ήρωες πατριώτες που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του ’44. Ο Ναπολέων Σουκατζίδης συνδικαλιστής, κομμουνιστής, πολύγλωσσος με μοναδική προσωπικότητα με απασχολούσε χρόνια και επειδή με ενδιαφέρει κάθε τόσο να θυμίζω στον τόπο ότι υπάρχουν πρόσωπα, ήρωες του παρελθόντος (όχι του πολύ μακρινού) και πιστεύοντας ότι η ιστορία δεν είναι μνήμες μέσα σε ντουλάπες, γι’αυτό επιχειρώ αυτή την ταινία τώρα.»
Στην ταινία τον ρόλο του Ναπολέοντα Σουκατζίδη υποδύεται ο Ανδρέας Κωνσταντίνου. Ο ηθοποιός δίνει τον καλύτερο του εαυτό και αυτό φαίνεται από τη σεμνότητα που προβάλει σε όλη τη διάρκεια της ταινίας. Η Ιωάννα Καρυστιάνη (γυναίκα του Π. Βούλγαρη) αναλαμβάνει, όπως συνηθίζεται, να γράψει το σενάριο της ταινίας, το οποίο είναι πολύ κοντά στην πραγματική ιστορία. Η ίδια είπε πως: «Πρώτον, αυτό που κάνει την ιστορία εκρηκτικά και ασύλληπτα συγκλονιστική είναι η τελευταία τους νύχτα, όταν πλέον ξέρουνε ότι δεν πρόκειται για μεταγωγή, όπως τους είχε ανακοινωθεί αρχικά από τη διοίκηση και από τον φόβο περνάν σε μια απίστευτη υπέρβαση και όλη τη νύχτα χορεύουνε και τραγουδάνε ξέροντας ότι την επόμενη μέρα το πρωί πάνε για τουφέκι και το δεύτερο που επίσης είναι ασύλληπτο και εφιαλτικό είναι η θηριωδία της διαδικασίας της εκτέλεσης.»
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη (16 Οκτωβρίου) στο σινεμά Ολύμπιον. Εκεί παραβρέθηκαν οι συντελεστές της ταινίας, όπου μίλησαν και απάντησαν στις ερωτήσεις των θεατών. Στις αίθουσες θα προβάλεται από τις 26 Οκτωβρίου.
