Στη σειρά άρθρων “Ξεχασμένα Διαμάντια” εστιάζουμε σε ταινίες που έχουν παραμεληθεί, υποτιμηθεί ή παραγνωριστεί από το σινεφίλ ή ευρύτερο κοινό.
Υπάρχει πραγματική ελευθερία και ανεμελιά; Μπορεί κάποιος/α να ξεφύγει από αυτό το αδηφάγο σύστημα και να ζήσει σε ένα καθεστώς προσωπικής αυτονομίας; Με αυτά τα ερωτήματα καταπιάνεται το Vagabond (“Δίχως στέγη, δίχως νόμο”), μία από τις καλύτερες ταινίες -αλλά ακόμα παραμελημένη- της Agnes Varda.
Η Πλοκή
Μια νεκρή κοπέλα βρίσκεται σε ένα χαντάκι. Η Varda θα εξιστορήσει την ζωή της μέχρι το τραγικό συμβάν: το πώς περιπλανιόταν στην γαλλική εξοχή, γνωρίζοντας διαδοχικά διαφορετικούς χαρακτήρες. Μεταξύ τους, ένας περιπλανώμενος νεαρός με τον οποίον πέρασαν κάποια βράδια μαζί σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι, ένας καθηγητής φιλοσοφίας ου αποφάσισε να ασχοληθεί με την γη, μια καθηγήτρια που μελετά πλατάνια μαζί με τον βοηθό της, μια γυναίκα που φροντίζει μια γριά και ένας μετανάστης που εργάζεται στα χωράφια. Όλοι αυτοί οι ήρωες θα αντιμτωπίσουν διαφορετικά την νεαρή κοπέλα (ονόματι Mona) και αυτή με την σειρά της θα τους αφήσει το σημάδι της, καθώς προσπαθεί να συνεχίσει την περιπλανώμενη και φαινομενικά ελεύθερη ζωή της.
Η Κριτική
Όπως είπαμε στην αρχή, το Vagabond προσπαθεί να διερευνήσει αν πραγματικά κάποια/ος μπορούν να ξεφύγουν από το σύστημα και να ζήσουν αυτόνομα. Η Mona αυτό επιχειρεί: περιπλανιέται μόνη, βρίσκει φαγητό όπου μπορεί, παίρνει νερό από βρύσες, βρίσκει εύκολες δουλειές κλπ. Κάποιους τους ενοχλεί αυτό: ο φιλόσοφος με τον οποίο έμενε εκνευρίστηκε με την “τεμπελιά” της. Ένας άλλος ομολόγησε πώς την απεχθάνεται.
Παρόλα αυτά, η Mona ενθουσίασε και κάποιους, όπως πχ την καθηγήτρια η οποία την παρέλαβε με το αμάξι. Τι προκάλεσε αυτόν τον θαυμασμό; Μήπως το ότι η Mona αρνείται να συμβιβαστεί, αρνείται να περιοριστεί σε μια αστική ζωή ακολουθώντας χαζούς κανόνες; Μήπως το ότι αρνείται να μείνει εγκλωβισμένη σε μεγαλούπολεις και για αυτό επιλέγει να διασχίζει σχεδόν αναρχοπριμιτιβιστικά την γαλλική εξοχή; Πολλές φορές η ελευθερία -ή έστω η προσπάθεια πραγμάτωσής της- προκαλεί έντονες αντιδράσεις σε όσους την αντικρύζουν.
Το Vagabond καταπιάνεται και με την μοναξιά. Άλλωστε, κάποια που περιπλανιέται μόνη της, που αρνείται το όλο σύστημα, που δεν διατηρεί σταθερές σχέσεις και ούτε έχει ένα σταθερό τόπο, είναι σχεδόν καταδικασμένη να είναι μόνη. “Επέλεξες την απόλυτη ελευθερία και έλαβες την απόλυτη μοναξιά” της λέει κάποιος μέσα στην ταινία. Και τελικά κάπως έτσι συνοψίζεται η εκλογή που έχει να κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος: είτε θα επιλέξει να συμμορφωθεί και θα αποκτήσει μια ψευτοενότητα και μια ψευτοαίσθηση κοινότητας, είτε θα αρνηθεί να υπακούσει και θα αναγκαστεί να απορρίψει (και να απορριφθεί από) ένα σύστημα που στην πραγματικότητα απαιτεί την απόλυτη συμμόρφωση. Το Vagabond δείχνει την τραγική πλευρά αυτής της εκλογής.
Επίσης, το Vagabond, αν και δεν μπορεί να αποκληθεί ακριβώς φεμινιστικό, σίγουρα παίρνει μια ξεκάθαρη γυναικεία οπτική, συνήθης στο έργο της Varda. Πράγματι, βλέπουμε την καχυποψία και κακές προθέσεις με τις οποίες βλέπει ο ανδροκρατούμενος κόσμος την Mona, προθέσεις που κάποιες φορές δυστυχώς πραγματώνονται. Ταυτόχρονα, βλέπουμε δυνατούς γυναικείους χαρακτήρες, επίσης σήμα κατατεθέν της Varda.
Έτσι, το Vagabond πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, που παρά την αρχική του επιτυχία στην Γαλλία παραμελήθηκε αρκετά. Ευκαιρία να ανακαλύψετε μια μεγάλη ταινία μιας επίσης μεγάλης δημιουργού.
Trailer: https://www.youtube.com/watch?v=GvBQ596Zsqk
