Το παρόν άρθρο, με τίτλο ΔΕΠΥ και Κατάθλιψη: Μια Σχέση Άξια Προσοχής, θα παρουσιάσει τα κοινά συμπτώματα της ΔΕΠΥ και της κατάθλιψης. Ποια διαταραχή προηγείται; Ποια είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση στην περίπτωση που η ΔΕΠΥ συνυπάρχει με την κατάθλιψη;

Η ΔΕΠΥ είναι μια από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές, η οποία συχνά συνυπάρχει με ψυχικές διαταραχές, όπως, επί παραδείγματι, η κατάθλιψη. Η ΔΕΠΥ αναγνωρίζεται πιο εύκολα στην παιδική ηλικία λόγω των συμπτωμάτων της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας. Ωστόσο, οι συναισθηματικές δυσκολίες της ΔΕΠΥ, όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η απογοήτευση και το χρόνιο άγχος, μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση κατάθλιψης –ειδικά στην περίπτωση που η ΔΕΠΥ παραμένει είτε αδιάγνωστη είτε χωρίς υποστήριξη.

ΔΕΠΥ και Κατάθλιψη: Μια Σχέση Άξια Προσοχής

Η ΔΕΠΥ επηρεάζει όχι μόνο τη συμπεριφορά, αλλά και τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου. Πράγματι, τα άτομα με ΔΕΠΥ βιώνουν:

1. Συχνές αποτυχίες στην οργάνωση και την επίτευξη των στόχων τους
2. Προβλήματα με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις
3. Απόρριψη ή παρεξήγηση από το περιβάλλον τους, &
4. Χρόνιο αίσθημα ανεπάρκειας και εσωτερικής έντασης.  

Οι προαναφερόμενες εμπειρίες ενός ατόμου με ΔΕΠΥ ενδέχεται να επιδράσουν στην εκδήλωση κατάθλιψης. Σύμφωνα με ερευνητικά ευρήματα, το 30-50% των ατόμων με ΔΕΠΥ εκδηλώνουν σε κάποια φάση της ζωής τους κάποιο καταθλιπτικό επεισόδιο.

Advertising

Advertisements

Στους εφήβους και τους ενήλικες, η συννοσηρότητα της ΔΕΠΥ με την κατάθλιψη αναγνωρίζεται πιο δύσκολα, καθώς κάποια από συμπτώματα της μίας διαταραχής είναι κοινά με τα συμπτώματα της άλλης διαταραχής.

Για παράδειγμα, συμπτώματα όπως η διάσπαση της προσοχής, η απάθεια ή η κόπωση μπορούν να αποδοθούν είτε στην κατάθλιψη είτε στη ΔΕΠΥ. Επιπλέον, τόσο η ΔΕΠΥ όσο και η κατάθλιψη σχετίζονται με δυσκολίες στη ρύθμιση του συναισθήματος. Στα άτομα με ΔΕΠΥ παρατηρείται συχνά υπερευαισθησία που αφορά την απόρριψη, έντονα συναισθηματικά ξεσπάσματα και αδυναμία διατήρησης μιας θετικής αυτοεικόνας.

Η συννοσηρότητα της ΔΕΠΥ με την κατάθλιψη ενδέχεται να οδηγήσει σε εσφαλμένη διάγνωση, ιδιαίτερα στους ενήλικες. Πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας εστιάζουν στην καταθλιπτική συμπτωματολογία, παραβλέποντας τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη λήψη μη κατάλληλης φαρκακευτικής αγωγής, την απογοήτευση του ατόμου λόγω της μη αποτελεσματικής θεραπείας που λαμβάνει και την παρατεταμένη ψυχική επιβάρυνση του ατόμου.

Ποια Διαταραχή Προηγείται; Η ΔΕΠΥ ή η Κατάθλιψη;

Η ΔΕΠΥ θεωρείται συχνά η πρωτογενής διαταραχή, η οποία προδιαθέτει το άτομο για την εκδήλωση δευτερογενών ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη. Η συνεχής δυσκολία του ατόμου με ΔΕΠΥ να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του περιβάλλοντος ενδέχεται να δημιουργήσει ένα αίσθημα απογοήτευσης, όπως προαναφέρθηκε, ένα αίσθημα το οποίο σε βάθος χρόνου μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση κατάθλιψης. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, η κατάθλιψη ενδέχεται να επιδεινώσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, κάνοντάς τα πιο σοβαρά.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ η οποία συνοδεύεται από καταθλιπτική συμπτωματολογία θα πρέπει να είναι ολιστική και εξατομικευμένη και απαιτεί:

1. Την ψυχοεκπαίδευση του ατόμου και της οικογένειάς του για το προφίλ της ΔΕΠΥ σε άτομα με κατάθλιψη 
2. Τον συνδυασμό της φαρμακευτικής αγωγής (όπου ενδείκνυται) η οποία λαμβάνει υπόψη και τις δύο διαταραχές
3. Τη γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία η οποία να προσαρμόζεται στις ανάγκες του ατόμου με ΔΕΠΥ και κατάθλιψη, &
4. Την ενίσχυση της αυτορρύθμισης και των δεξιοτήτων διαχείρισης του χρόνου, του άγχους και της αυτοεκτίμησης των ατόμων με ΔΕΠΥ και κατάθλιψη.

Επιπλέον, είναι σημαντικό ότι ως εκ του ότι η καταθλιπτική συμπτωματολογία (βλ. αυτοκτονικό ιδεασμό) είναι σοβαρότερη της συμπτωματολογίας της ΔΕΠΥ, η κατάθλιψη θα πρέπει να αντιμετωπιστεί πρώτα, ώστε το άτομο να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει εν συνεχεία τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Συμπεράσματα

• Η συνύπαρξη της ΔΕΠΥ με την κατάθλιψη είναι συχνή (30-50%).
• Η έγκαιρη αναγνώριση αυτού του κλινικού προφίλ μπορεί να αλλάξει ριζικά την πορεία της ζωής ενός ατόμου με ΔΕΠΥ και κατάθλιψη, εφήβου ή ενήλικα.
• Τέλος, η κατανόηση και η αποδοχή του νευροδιαφορετικού τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς της ΔΕΠΥ είναι το κλειδί της ψυχικής ανθεκτικότητας και της πρόληψης της εκδήλωσης κατάθλιψης. 

Βιβλιογραφία

Biederman, J., Petty, C. R., Evans, M., Small, J., & Faraone, S. V. (2010). How persistent is ADHD? A controlled 10-year follow-up study of boys with ADHD. Psychiatry Research, 177(3), 299–304.

Chronis-Tuscano, A., Molina, B. S., Pelham, W. E., Applegate, B., Dahlke, A., Overmyer, M., & Lahey, B. B. (2010). Very early predictors of adolescent depression and suicide attempts in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Archives of General Psychiatry, 67(10), 1044–1051.

Kessler, R. C., Adler, L., Barkley, R., Biederman, J., Conners, C. K., Demler, O., … & Zaslavsky, A. M. (2006). The prevalence and correlates of adult ADHD in the United States: results from the National Comorbidity Survey Replication. American Journal of Psychiatry, 163(4), 716–723.

Meinzer, M. C., Pettit, J. W., Waxmonsky, J. G., Gnagy, E. M., Molina, B. S., & Pelham, W. E. (2016). Does childhood attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) predict levels of depressive symptoms during emerging adulthood? Journal of Abnormal Child Psychology, 44(4), 711–721.

Ramsay, J. R. (2010). Cognitive Behavioral Therapy for Adult ADHD: An Integrative Psychosocial and Medical Approach. Routledge.