Στις αρχές του 20ου αιώνα άνοιξε η συζήτηση για τη συσχέτιση της αρχιτεκτονικής με την καθημερινή ζωή. Αρχιτέκτονες, όπως ο Ολλανδός Theo van Doesburg, διατύπωσαν την άποψη ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι απλώς μία τέχνη, αλλά έχει να προσφέρει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της καθημερινής αστικής ζωής των ανθρώπων. Ειδικότερα, μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όπου η ανάγκη για την επανασύσταση των μερικώς ή ολοσχερώς κατεστραμμένων πόλεων έγινε επιτακτική, ο ρόλος του αρχιτέκτονα ήταν καθοριστικής σημασίας για την ανοικοδόμηση πόλεων φιλικών προς τους κατοίκους. Φυσικά, η κατασκευή χώρων για την κάλυψη των αναγκών των παιδιών αναφορικά με το παιχνίδι στην παιδική χαρά, ήταν πρωταρχικής σημασίας στις νέες πόλεις.
Aldo van Eyck και η φιλοσοφία της «ανοιχτής» παιδικής χαράς
Από τους πρώτους αρχιτέκτονες που ασχολήθηκαν με το σχεδιασμό χώρων καταλλήλως διαμορφωμένων για το παιδί, ήταν ο Ολλανδός Aldo van Eyck. Από το 1948 ως το 1978, επέβλεψε την κατασκευή περισσότερων από 734 παιδικών χαρών στο Άμστερνταμ, κατορθώνοντας να καταστήσει εφικτή την ύπαρξη τουλάχιστον μίας παιδικής χαράς σε κάθε γειτονιά της πόλης. Μολονότι τα σχέδιά του δε θυμίζουν σε τίποτα την εικόνα των παιδότοπων που έχουμε όλοι στο μυαλό μας -ζωηρά χρώματα και συμβατικά παιχνίδι- τα έργα του έλαβαν θετικών σχολίων, τόσο από τους μετέπειτα ιστορικούς τέχνης όσο και από τους κατοίκους της πόλης, αναφορικά με τη λειτουργία τους.
Έχοντας ως παράδειγμα τις λιτές και αφαιρετικές φόρμες του Ρουμάνου γλύπτη Constantin Brâncuși, ο van Eyck επικεντρώθηκε στο σχεδιασμό χώρων με κοινωνικό χαρακτήρα, όπου τα παιδιά θα μπορούσαν να αλληλεπιδρούν αβίαστα μεταξύ τους, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα μία αίσθηση αυτοσυντήρησης και αυτοελέγχου. Για την επίτευξη αυτής της ελευθερίας, οι παιδικές χαρές του van Eyck δεν περιελάμβαναν την παρουσία περίφραξης ή φύλακα, καθιστώντας το χώρο προσβάσιμο σε όλους τους κατοίκους. Αυτό συνέβαλε στην ανάπτυξη μίας αίσθησης ισότητας μεταξύ των ατόμων. Επιπλέον, η μινιμαλιστική αισθητική των παιχνιδιών και η χρήση του μετάλλου καθιστούσε το χώρο παιχνιδιού αναπόσπαστο κομμάτι του αστικού τοπίου. Ωστόσο, αυτό που έκανε ξεχωριστό το έργο του van Eyck ήταν η ουδετερότητα των παιχνιδιών, τα οποία αποκτούσαν ξεχωριστό χαρακτήρα και προσαρμόζονταν στις ανάγκες του κάθε παιδιού χωρίς να υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος στη διεξαγωγή του παιχνιδιού.
Η σύγχρονη ματιά στο σχεδιασμό
Έχοντας ως παράδειγμα τη μινιμαλιστική αισθητική των σχεδίων του van Eyck, το αρχιτεκτονικό γραφείο Farming Architects προχώρησε στην υλοποίηση μίας πρωτοποριακής παιδικής χαράς, στο Βιετνάμ, όπου παιχνίδι και γνώση φαίνεται πως συμβαδίζουν. Το VAC Library ,όπως ονομάστηκε, είναι μία ξύλινη περίπλοκη κατασκευή στην οποία οι σχεδιαστές τοποθέτησαν ηλιακά panels με σκοπό την διατήρηση των φυτών και των ζώων που «ζουν» σε αυτή. Αποτέλεσμα αυτού είναι, τα παιδιά, μέσα από το παιχνίδι και την άμεση επαφή με τα φυτά και τα ζώα, να ενημερωθούν για την ανάπτυξη ενός αυτοσυντηρούμενου βιοτόπου. Η εκπαιδευτική διαδικασία, που επιτυγχάνεται, μέσω αυτής της οικολογικής σημασίας παιδικής χαράς, ολοκληρώνεται με την παρουσία βιβλίων σε κιβώτια κατασκευασμένα από τσιμέντο, τα οποία βρίσκονται, επίσης, ενσωματωμένα στον κορμό της κατασκευής.
Έναν περισσότερο «παραδοσιακό» σχεδιασμό της παιδικής χαράς συναντάμε στην Κοπεγχάγη, όπου τα παιχνίδια που έχουν τοποθετηθεί στο πάρκο Fælledsparken . Εκεί τα παιχνίδια λειτουργούν ως αντίγραφα γνωστών ιστορικών κτιρίων της πόλης, θυμίζοντας την άποψη του van Eyck περί ενσωμάτωσης των χώρων παιχνιδιού και κατ’ επέκταση του παιδιού, στην κοινωνική συνοχή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μια παιδική χαρά από τις πολλές που υπάρχουν στο πάρκο -έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου ΜONSTRUM – η οποία έχει σχεδιαστεί ως πιστό αντίγραφο του γνωστού μνημείου στης πόλης Round Towers (17ος αιώνας). Εντούτοις, και σε αυτήν την κατασκευαστική προσπάθεια, κύριο μέλημα του γραφείου ήταν η ελεύθερη κίνηση των παιδιών κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Ο παιδότοπος ανήκει σε όλα τα παιδιά
Αν και η μελέτη στο σχεδιασμό χώρων για τη διασκέδαση των παιδιών έχει εξελιχθεί, δυστυχώς, η μέριμνα για παιδότοπους που θα ανταποκρίνονται εξίσου σε παιδιά με αναπηρίες, δεν έχει προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό. Μολονότι, υπάρχει η αναφορά σε πολλά από τα παιχνίδια πως απευθύνονται καθολικά σε όλους, τα περισσότερα από αυτά δεν είναι κατασκευασμένα για παιδιά με κινητικές δυσκολίες. Φωτεινό παράδειγμα, για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, αποτελεί η πόλη Cork στην Ιρλανδία όπου, με πρωτοβουλία των γονέων, το δημοτικό συμβούλιο τοποθέτησε ειδικά κατασκευασμένα παιχνίδια που είναι εύκολα προσβάσιμα από παιδιά που βρίσκονται σε αναπηρικά αμαξίδια. Ωστόσο, το σημαντικό της προσπάθειας είναι, πως το συμβούλιο δε προχώρησε στην κατασκευή ειδικών χώρων, αλλά η προσθήκη έγινε στις ήδη υπάρχουσες παιδικές χαρές της πόλης, βοηθώντας στην ομαλή αλληλεπίδραση όλων των παιδιών στο παιχνίδι.
Πηγές Άρθρου
Withagen R. and Caljouw S. R.(2017). Aldo van Eyck’s Playgrounds: Aesthetics, Affordances, and Creativity. Ανακτήθηκε από https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2017.01130/full. (τελευταία πρόσβαση 08.12.2019).
Astbury J. (2019). Climbing-frame library in Vietnam has a thriving aquaponics system. Ανακτήθηκε από https://www.dezeen.com/2019/01/20/vac-library-farming-architects-hanoi/. (τελευταία πρόσβαση 08.12.2019).
The Towers of Copenhagen. Ανακτήθηκε από https://monstrum.dk/en/playground/towers-copenhagen. (τελευταία πρόσβαση 07.12.2019).
How Can We Make Playgrounds Safe & Fun for Disabled Children?. Ανακτήθηκε από https://www.surewise.com/mobility-scooter-insurance/articles/playgrounds-disabled-children/. (τελευταία πρόσβαση 07.12.2019).
English E. (2019).’My kids see this as a fun place to come’: Cork dad welcomes new centre for kids with physical disabilities. https://www.irishexaminer.com/breakingnews/ireland/my-kids-see-this-as-a-fun-place-to-come-cork-dad-welcomes-new-centre-for-kids-with-physical-disabilities-932709.html. (τελευταία πρόσβαση 07.12.2019).
